‘Andere landen dwarszitten gaat prima via de VN’, schrijft Robbert de Witt (EW).

In een ideale wereld helpen instituties als de Verenigde Naties (VN) en het Internationaal Gerechtshof om de wereld beter te maken. En zien regeringen ze als de beste manier om slepende conflicten op te lossen.

Maar in de echte wereld zien veel landen de VN of internationale gerechtshoven eerder als een manier om hun zin te krijgen, elders een wit voetje te halen of juist een ander land dwars te zitten.

Begin dit jaar sleepte Zuid-Afrika de Israëlische regering voor het Gerechtshof, officieel omdat de Israëliërs zich schuldig zouden maken aan genocide in de oorlog tegen de Palestijnse terreurbeweging Hamas.

De juristen van het Hof in Den Haag buigen zich sindsdien over de aanklacht. Het kan nog jaren duren voordat zij hebben bepaald of Zuid-Afrika gelijk heeft.

Historische band

Misschien zijn de motieven van de Zuid-Afrikaanse regering oprecht. Maar tegelijk vraag je je af waarom de Zuid-Afrikaanse empathie zich alleen richt op Gaza. Er zijn immers genoeg landen waar ernstiger zaken spelen en waarvan de verantwoordelijken niet door Zuid-Afrika worden aangeklaagd. In Soedan en Oekraïne bijvoorbeeld, vallen meer doden dan in Gaza.

Maar de Zuid-Afrikaanse regeringspartij ANC heeft geen historische band met de Oekraïners en Soedanezen. Terwijl Nelson Mandela’s ANC tijdens de apartheid werd gesteund door Yasser Arafats Palestijnse ‘bevrijdingsbeweging’ PLO. De gang naar het Gerechtshof is een mooie manier om deze oude vriendschap te eren.

Dat blijkt een voorbeeld te zijn voor andere regeringen. Onlangs maakte Nicaragua bekend dat het Duitsland aanklaagt, zoals Zuid-Afrika met Israël deed. De regering van het Midden-Amerikaanse land meent namelijk dat Berlijn medeschuldig is aan genocide van de Palestijnen, omdat Berlijn Israël steunt.

Aanklager krijgt glans

Hier spelen eveneens politieke motieven. Voor Nicaragua is het diplomatiek handig om het op te nemen voor de Palestijnen, inmiddels ’s werelds voornaamste slachtoffergroep. De wandaden van de Palestijnen op 7 oktober zijn in veel delen van de wereld alweer vergeten of worden gewoon genegeerd. Opkomen voor de Palestijnen is prijzenswaardig.

Duitsland aanklagen bij zo’n gerespecteerd instituut als het VN-Gerechtshof geeft de aanklager glans. Door naar ‘Den Haag’ te stappen, laat je als regering zien dat je het internationaal recht heel serieus neemt.

Tegelijk leidt dit af van de misstanden in eigen land (precies de reden waarom boevenstaten zo graag in de VN-Mensenrechtenraad willen zitten). Nicaragua heeft namelijk een hoop om de aandacht van af te leiden.

Oppositieleiders in Nicaragua worden dusdanig vervolgd door het regime van president Daniel Ortega dat experts spreken van ‘misdaden tegen de menselijkheid’.

VS zou internationaal recht in de weg zitten

In de vele rapporten over de droevige mensenrechtensituatie in Nicaragua wordt gesproken van intimidatie, opsluiting en marteling van eenieder die het waagt op te staan tegen Ortega. En dat land klaagt Duitsland aan!

Het treurige is dat het rechtschapen Duitsland zo toch het etiketje ‘medeverantwoordelijk voor genocide’ krijgt – of het nu uiteindelijk schuldig wordt bevonden of niet. Ook deze zaak zal zich, na een voorlopige uitspraak, jaren voortslepen. Internationaal scoort Nicaragua een puntje, Duitsland staat er niet zo lekker op.

Andersom geldt dat landen die gezond verstand hoger waarderen dan uitspraken door instituties als de VN, wordt verweten dat zij het internationaal recht in de weg zitten. De Verenigde Staten bijvoorbeeld zijn zo ongeveer het laatste land dat stelselmatig dwarsligt als Israël weer eens wordt veroordeeld door een VN-instituut.

Sterk middel

Onlangs gebruikten de Amerikanen hun veto in de Veiligheidsraad om een resolutie tegen te houden die Palestina als volwaardig VN-lidstaat en dus als soevereine staat zou erkennen.

Want, zeggen Amerikaanse diplomaten, Israël en de Palestijnen moeten er eerst onderling uitkomen. Als je dat van buitenaf forceert, heb je geen draagvlak en los je uiteindelijk niets op.

De vrienden van Palestina weten dat vast ook wel. Maar erkenning door de VN zien zij eerder als een sterk middel om Israël onder druk te zetten, dan als een manier om de twee partijen echt bij elkaar te brengen.

Achter internationale vonnissen en ernstige VN-resoluties schuilt vaak platte politieke berekening.