Amerikaanse topfunctionarissen hebben gevoelige oorlogsplannen besproken in een chatgroep waar per ongeluk ook een journalist lid van was. De toon van de berichten, gepubliceerd door The Atlantic, is ronduit anti-Europees. Professor internationale politiek Sven Biscop (Egmont Instituut/UGent) reageert. ‘Een onvoorstelbare blunder.’
‘De regering-Trump stuurde me per ongeluk haar oorlogsplannen door’: wat een onwaarschijnlijk verhaal waarmee het Amerikaanse magazine The Atlantic maandag uitpakte. In de aanloop naar de bombardementen op Houthi-rebellen in Jemen midden maart werd The Atlantic-hoofdredacteur Jeffrey Goldberg – onbedoeld – toegevoegd aan een besloten Signal-groep van Amerikaanse topfunctionarissen.
Onder meer defensieminister Pete Hegseth, minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio, vicepresident JD Vance en Trumps nationaal veiligheidsadviseur Michael Waltz bespraken in die groep de opportuniteit van een aanval op Houthi-rebellen om maritieme aanvoerroutes zoals het Suezkanaal te vrijwaren.
Wat bij de gelekte berichten vooral in het oog springt, is de rabiate afkeer van Europa die eruit spreekt. ‘3 procent van de Amerikaanse handel passeert via Suez’, schrijft JD Vance op 14 maart in de Signal-chatgroep, een dag voor de aanval op de Houthi’s. ‘Bij Europese handel gaat het om 40 procent.’ Vance toont zich dan ook niet erg enthousiast over de nakende bombardementen: ‘Ik haat het gewoon om Europa weer te redden.’ Defensieminister Hegseth valt hem bij: ‘Ik deel volledig je afkeer van Europa’s profiteren zonder bijdrage. Het is zielig.’
Professor Biscop, wat maakt u van die gelekte chatberichten?
Sven Biscop: Nog meer dan over de anti-Europese toon ben ik verbaasd over het feit dat staatsgeheimen worden besproken in een chatgroep waar ook een journalist bij zit. Dat is natuurlijk absoluut prutswerk. De topfunctionarissen zijn zogezegd de behoeders van de nationale veiligheid, maar hun eigen veiligheidsvoorschriften en -procedures volgen ze niet.
Een oorlog bereid je voor in geclassificeerde kanalen. Signal is dan misschien wel geëncrypteerd, maar de app is niet geschikt voor militair gebruik. Dat zij operationele beslissingen nemen via zo’n chatgroep is volstrekt onaanvaardbaar. Dat ze niet eens doorhebben dat er iemand bij zat die er niet thuishoort, is een onvoorstelbare blunder.
Hoe erg straalt dit af op de Amerikaanse defensie?
Biscop: De deelnemers van die chatgroep zijn natuurlijk niet zozeer het defensieapparaat, maar de politici rond Trump. Defensie volgt uiteraard wél de regels, maar het is de politieke toplaag in en rond het Witte Huis die in de fout ging. Ik denk dan ook niet dat dit afstraalt op heel het Amerikaanse leger.
En op de betrouwbaarheid van de VS als militaire partner?
Biscop: Als je als bondgenoot van de VS samen moet overleggen en beslissingen nemen, en je ziet nu hoe zij omgaan met heel geheime besprekingen, tja… Meestal zijn het de Amerikanen die ons de les lezen omdat we niet vertrouwelijk genoeg omgaan met geheimen – vaak terecht, hoor. Maar nu kunnen wij ons afvragen of je echt nog een open discussie kunt hebben met die mensen.
‘De Amerikanen hebben de effectiviteit van de NAVO veel schade toegebracht. Ze hebben twijfel gecreëerd, niet enkel in onze hoofden maar ook in die van potentiële agressors.’
Hebben Vance en Hegseth een punt wanneer ze stellen dat vooral Europa voordeel haalt uit de bombardementen op de Houthi’s?
Biscop: Inhoudelijk hebben ze geen ongelijk. De scheepvaartroute via de Rode Zee is voor Europa veel belangrijker dan voor de VS. Eigenlijk zijn de Houthi’s veel meer ons probleem, dat we zelf hadden moeten oplossen.
Europa heeft toch Operatie ASPIDES gelanceerd in die regio?
Biscop: Klopt, maar die operatie is eigenlijk niet groot genoeg om de scheepvaart te vrijwaren en de veiligheid te verzekeren. Het resultaat is dat veel trafiek nog altijd wordt omgeleid rond Zuid-Afrika. Natuurlijk kun je dit probleem niet alleen militair oplossen, maar moet je uiteindelijk komen tot een einde aan de burgeroorlog in Jemen.
Een Amerikaanse defensieminister die Europa ‘zielig’ noemt, dat is toch ook ongezien?
Biscop: Van de regering-Trump verbaast het me niet. Trump zelf is ideologisch anti-EU. Maar vergeet ook niet de uitspraken van Victoria Nuland, die in 2014 Amerikaans viceminister van Buitenlandse Zaken was, en in een telefoongesprek met de Amerikaanse ambassadeur in Kiev toen ‘Fuck the EU’ zei. Zij was toen bij Buitenlandse Zaken bevoegd voor Europa. De anti-Europese houding verbaast me dus niet. En in die chatgroep dachten de deelnemers dat ze onder elkaar waren, en dan worden zaken soms kras uitgedrukt.
‘Na vier jaar Trump volgt acht jaar Vance, en dan zou het kunnen dat we een conventionele oorlog in ons eentje moeten uitvechten. Dáár zou ik mij op voorbereiden.’
Kan dit incident leiden tot een diplomatieke rel tussen Europa en de VS?
Biscop: Nee. Europa zal daar niet op reageren. De regering-Trump is systematisch het partnerschap en de alliantie aan het afbreken, stap na stap. Dat is niet in ons belang, dus zullen we zelf geen stappen ondernemen om de alliantie nog verder schade toe te brengen. Wij hebben belang bij een evenwichtige relatie met de VS, dus overreageren is geen goed idee.
Laten we waardig en beleefd blijven. Al moeten we ook niet te allen prijze de alliantie willen handhaven. We moeten niet plat op onze buik gaan voor Trump en de zijnen. Onze doelstelling moet zijn om desnoods zelf onze belangen te verdedigen. Maar als het kan, dan wel het liefst samen met de VS.
Hoe wankel is het NAVO-bondgenootschap?
Biscop: De Amerikanen hebben de effectiviteit zeer veel schade toegebracht. Ze hebben twijfel gecreëerd, niet enkel in onze hoofden maar ook in die van potentiële agressors. Zal Amerika de Europese bondgenoten wel verdedigen als er agressie is? Daar wordt nu toch flink aan getwijfeld. Dat op zich al heeft rechtstreeks de onveiligheid van Europa vergroot.
Dat klinkt weinig hoopvol voor de toekomst.
Biscop: Je kunt er op twee manieren naar kijken. Sommige mensen blijven incrementeel denken (stapsgewijs, nvdr): telkens wanneer Trump iets wegneemt, gaan ze ervan uit dat al de rest onaantastbaar is. Vervolgens neemt Trump nog iets weg, en dan denken ze: aan de rest zal hij vast niet raken. Maar zo blijf je altijd reactief redeneren. De andere optie is dat je je voorbereidt op een slechter scenario.
Mijn veronderstelling is dat Trump aan de kant van de Russische president Vladimir Poetin staat. En na vier jaar Trump volgt acht jaar Vance, en dan zou het kunnen dat we een conventionele oorlog in ons eentje moeten uitvechten. Dáár zou ik mij op voorbereiden.
Dit is voor alle duidelijkheid geen voorspelling, maar ik zou er wel mijn strategie op baseren. Pakt het beter uit? Ook prima, natuurlijk.
Verenigde Staten 2025
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier