Iraans president Ebrahim Raisi, die zondag om het leven kwam bij een helikopterongeluk, werd beschouwd als een aartsconservatieve hardliner. Hij was een vertrouweling van ayatollah Ali Khamenei – de geestelijke leider van Iran – en werd gezien als een van diens mogelijke opvolgers.
Raisi, geboren in 1960 in Mashhad in het noordoosten van Iran, was sinds augustus 2021 president van Iran. In een stembusgang met weinig concurrentie en met de steun van Khamenei haalde hij in de eerste ronde van de verkiezingen bijna 62 procent van de stemmen binnen. Hij volgde zo de meer gematigde Hassan Rohani op, die zich na twee opeenvolgende ambtstermijnen van vier jaar niet meer herkiesbaar mocht stellen en bij de verkiezingen van 2017 nog won van Raisi.
Binnen het islamitische systeem in Iran gold Raisi als invloedrijk. Hij had nauwe banden met de 85-jarige Khamenei die als geestelijke leider de echte macht heeft en in alle strategische zaken het laatste woord heeft. De 63-jarige president kon bogen op decennialange ervaring in het Iraanse rechtssysteem, met onder andere termijnen als procureur-generaal en opperrechter. Hij zou als aanklager betrokken zijn geweest bij talrijke arrestaties en executies van politieke dissidenten.
In de herfst van 2022 ontketende de dood van Mahsa Amini massale protesten in Iran. De 22-jarige Iraans-Koerdische kwam om nadat ze door de zedenpolitie werd opgepakt voor het overtreden van de strenge kledingvoorschriften voor vrouwen. Iraniërs demonstreerden in het hele land massaal tegen het repressieve regeringsbeleid en het staatssysteem. De ordediensten traden hardhandig op om de protesten neer te slaan: tienduizenden betogers werden opgepakt en honderden mensen kwamen om of werden geëxecuteerd.
Raisi kwam echter sterker uit de parlementsverkiezingen van maart en mei van dit jaar, de eerste stembusgang sinds de massaprotesten. De conservatieven en ultraconservatieven konden daarbij hun greep op het parlement vergroten. De president noemde het “een nieuwe historische nederlaag voor de vijanden van Iran na de rellen” van 2022.
De laatste maanden toonde Raisi zich een resolute tegenstander van Israël, de aartsvijand van Iran. Hij steunde de radicale Palestijnse organisatie Hamas bij de oorlog die sinds begin oktober in de Gazastrook woedt. Op 13 april vuurde Iran meer dan 350 drones en raketten af op Israël, die bijna allemaal tijdens de vlucht werden onderschept. Het ging om een vergelding voor een Israëlische aanval op de Iraanse ambassade in de Syrische hoofdstad Damascus, waarbij twee generaals van de Iraanse Revolutionaire Garde werden gedood.
Onder Raisi verslechterden de Iraanse relaties met het Westen, dat met name bezorgd is over het nucleaire programma van Teheran. Onderhandelingen om een nucleaire deal met onder andere de Verenigde Staten nieuw leven in te blazen, belandden in een impasse.
