Aan de grens tussen Estland en Rusland: ‘Aan de overkant zou ik van spionage beschuldigd worden’
Sinds de Russische inval in Oekraïne hangt er in het grensgebied tussen de Baltische staten en Rusland een onbehaaglijke sfeer, stelde fotograaf Franky Verdickt vast. Hij zag hoe Europese en Russische grenspolitie elkaar voortdurend in de gaten houden en hoe nagelnieuw hekwerk de Baltische staten tegen hun grote buur moet beschermen.
‘In het oosten van Estland woont een aanzienlijke, vaak wat achtergestelde Russischsprekende gemeenschap’, zegt fotograaf Franky Verdickt, die voor Knack twee weken door het grensgebied tussen de Baltische staten en Rusland reisde. ‘Ze hebben vaak de dubbele nationaliteit, onderhouden nauw contact met hun familie in Rusland en kijken haast uitsluitend naar de Russische staatstelevisie. Een aanzienlijk deel van hen koestert er uitgesproken pro-Poetinsentimenten, vergelijkt de Europese Unie met de Sovjet-Unie en pleit ervoor dat Estland de NAVO verlaat.’
Vooral in de Estse stad Narva is de spanning tussen Oost en West tastbaar, merkte Verdickt. ‘Narva wordt van het Russische Ivangorod gescheiden door een vijftig meter brede rivier, waar zowel Esten als Russen in zwemmen en vissen. Narva ligt ook op een belangrijke treinverbinding tussen Tallinn en Sint-Petersburg. Maar sinds de oorlog in Oekraïne is alle treinverkeer opgeschort en kun je de grens op nog maar twee plekken te voet oversteken.’
De grensovergang in het Estse Koidula is zo’n plek. ‘Russen vanuit heel Europa rijden met hun hele hebben en houden naar Estland om via Koidula het moederland te bereiken. Maar niet iedereen keert terug. Het gras en onkruid op sommige auto’s wijst erop dat ze hier al sinds het begin van het conflict in Oekraïne staan. Aan beide kanten van de grens spreken mensen in de wachtrij over pesterijen van de douane. Wie de vijand wil bereiken, moet maar extra lang wachten, zo luidt de redenering.’
Bij het bosrijke drielandenpunt van Estland, Letland en Rusland werd Verdickt voortdurend in de gaten gehouden door bewegingssensoren en camera’s. De Estse grenspolitie kwam kijken wat hij er uitspookte. ‘Aan de andere kant van de grens zou ik als fotograaf van spionage worden beschuldigd. Dat stemt toch tot nadenken. De gemiddelde Rus en Est zitten gevangen in een situatie waar ze weinig vat op hebben, terwijl de geschiedenis hun leven indringend beïnvloedt.’
Toch doet het gebied op sommige plekken erg feeëriek aan, benadrukt Verdickt. ‘Letland en Estland tellen niet zoveel inwoners, en de meesten van hen wonen in de hoofdsteden. Het grensgebied is uitgestrekt en leeg, soms zelfs verlaten. Bovendien is de natuur er prachtig, de kustlijn doet zelfs tropisch aan.’
