Een groep van 500 klimaatsceptici, onder wie 19 Belgen, vraagt in een ‘Europese Klimaatverklaring’ om een dringende stopzetting van het internationale klimaatbeleid. Knack onderzocht de herkomst en de geloofwaardigheid van het initiatief.
Op 23 september overhandigde een groep klimaatsceptici een ‘Europese Klimaatverklaring’ (ECD) aan Antonio Guterres, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties. De groep deed dat namens ‘een wereldwijd netwerk van meer dan 500 wetenschappers en professionals’.
In de verklaring staat dat er geen ‘urgentie’ is in het klimaatvraagstuk. Klimaatwetenschap, zo stellen ze, zou ‘minder politiek’ moeten zijn, en klimaatpolitiek ‘meer wetenschappelijk’.
Volgens de ondertekenaars vertrekken klimaatwetenschappers en -politici vandaag van onzekere en overdreven voorspellingen en/of aannames. In de verklaring wordt de rol van de mens in de klimaatopwarming geminimaliseerd. Bovendien zou de opwarming veel trager verlopen dan door de meeste klimaatwetenschappers wordt voorspeld. Diezelfde wetenschappers zouden de voordelen van CO2-toename ook consequent verzwijgen. Om deze en andere redenen kanten de ondertekenaars zich tegen het ‘schadelijke en onrealistische netto nul-CO2-beleid dat wordt voorgesteld voor 2050’.
Niet één van de 19 Belgische ondertekenaars is klimaatwetenschapper.
Lage geloofwaardigheid
De verklaring werd al kort na publicatie onder de loep genomen door de website ‘Climate Feedback’, het kanaal van een internationaal netwerk van wetenschappers met als doel feit en fictie te onderscheiden in het klimaatdebat. De wetenschappers beoordeelden de geloofwaardigheid van de verklaring als ‘zeer laag’. Het document zou bevooroordeeld, inaccuraat en misleidend zijn.
De vraag is dan wie die 500 ‘wetenschappers en professionals’ zijn. Op aangeven van het International Fact-Checking-Network (IFCN) voert Knack onderzoek naar de 19 Belgen die de verklaring hebben ondertekend – de publicatie van de algemene resultaten volgt later. Een eerste vaststelling: niet één van de Belgische ondertekenaars is klimaatwetenschapper. De Belgische ‘delegatie’ bestaat uit een mix van (vaak gepensioneerde) academici, (ex)-werknemers uit de industrie en rechtse publicisten zoals de filosoof Drieu Godefridi of de wetenschapsjournalist Jan Jacobs. Verder valt op dat zes van hen al klimaatsceptische artikels publiceerden op Doorbaak.be, de rechts-nationalistische opiniesite die als eerste in Vlaanderen over de verklaring berichtte.
Ambassadeur
Een van de Belgische ondertekenaars is Rob Lemeire, een burgerlijk ingenieur en Doorbraak-auteur die tien jaar geleden op Lijst Dedecker stond. Lemeire treedt in de verklaring op als Belgische ‘ambassadeur’. ‘Ik ben al meer dan tien jaar bezig met het klimaat,’ zegt Lemeire, ‘en ik ken veel mensen die er wat kritischer tegenover staan. Ik was dus een van de logische personen om ambassadeur te worden. Ik heb de oproep voornamelijk per mail verspreid. Geïnteresseerde wetenschappers ondertekenden het document daarop uit eigen beweging.’
Er waren geen strenge selectiecriteria om het document te ondertekenen, beaamt Lemeire. ‘De ondertekenaars waren zeker niet allemaal wetenschappers. Maar het zijn wel allemaal mensen die er veel mee bezig zijn geweest. Internationaal zijn er zeker klimaatwetenschappers bij. En een geoloog kan natuurlijk ook veel over het klimaat weten.’
Onder de wetenschappelijk geschoolde ondertekenaars bevinden zich een aantal figuren die duidelijke banden hebben of hadden met de industrie. Een van hen is Ferdinand Engelbeen, oprichter van De Chlorofielen, een actiegroep die in de jaren 1990 opkwam voor de afschaffing van een ecotaks op drankflessen uit pvc. Verder ondertekenden wetenschappers die al langer bekendstaan als klimaatsceptici, zoals Samuele Furfari, professor geopolitiek van de energie aan de ULB, Emiel Van Broekhoven, emeritus professor economie aan de UA en Ferdinand Meeus, doctor in de wetenschappen en gewezen werknemer van BASF.
Expert reviewer
Ferdinand Meeus is op het eerste gezicht een wat vreemde eend in de bijt. Hij ondertekende de verklaring als ‘expert reviewer’ voor het IPCC, het Intergovernemental Panel on Climate Change. Dat is opmerkelijk, omdat datzelfde IPCC door klimaatsceptici voortdurend op de korrel wordt genomen.
Wat de titel ‘expert reviewer’ precies inhoudt? ‘Er bestaat geen procedure om IPCC-reviewer te worden’, stelt Jean-Pascal van Ypersele, klimatoloog, fysicus en voormalig vicevoorzitter van het IPCC. ‘Bijna elke wetenschapper met enkele wetenschappelijke publicaties op zijn naam kan zich een IPCC-reviewer noemen. Het hoofddoel is om een brede groep wetenschappers aan te trekken. Hoe meer wetenschappers bijdragen, hoe beter het resultaat en hoe minder kans op fouten. Als we enkel klimaatwetenschappers zouden toelaten, zouden er te weinig reviewers zijn. Maar deze aanpak heeft een keerzijde: een kleine minderheid zal zijn status als reviewer misbruiken om zijn cv op te smukken.’ (Zie reactie Ferdinand Meeus onderaan)
Het eerder genoemde blog ‘Climate Feedback’ stipte in zijn doorlichting van de verklaring aan dat slechts een tiental van de iets meer dan 500 ondertekenaars zich klimaatwetenschapper noemt. Maar volgens de initiatiefnemers doet dat weinig af aan de geloofwaardigheid.
‘Het begrip “klimaatwetenschapper” is, wetenschappelijk gezien, een onzinbegrip’, reageert Guus Berkhout, emeritus hoogleraar geofysica en een van de drijvende krachten achter de Europese verklaring. ‘Het klimaat is een van de meest complexe systemen waar de mens mee wordt geconfronteerd. Daarom is elke uitspraak over het klimaat die zekerheid suggereert superarrogant. Het is een buitengewoon breed en veelzijdig systeem, waardoor je veel wetenschappelijke disciplines nodig hebt om nog maar een kans te hebben op enig begrip ervan.’
De kritiek dat het om een politiek initiatief gaat, meer dan om wetenschap, wijst Berkhout van de hand. ‘Wij willen zo veel mogelijk mensen op onze lijst, ongeacht of ze van links of van rechts komen.’
‘Europese visie’
Guus Berkhout koestert hoge ambities met dit initiatief. De Nederlander richtte eerder dit jaar Climate Intelligence op (Clintel), een stichting die meteen een half miljoen euro kreeg toegestopt van de Nederlandse vastgoedmagnaat Niek Sandmann. Al spoedig begon Berkhout internationaler te denken. ‘Het idee voor een Europese samenwerking ontstond toen ik zag dat een aantal Europese landen, onafhankelijk van elkaar, een petitieactie hadden opgezet voor hun nationale regeringen. Omdat het klimaatbeleid vooral door de EU wordt bepaald, vond ik het nodig om een Europese visie uit te werken. Met dat doel voor ogen heb ik een tekst gemaakt, en ben ik bij collega’s gaan polsen. De respons was overweldigend, in die mate dat de hele wereld erop reageerde. Door al die reacties wereldwijd heb ik er een World Climate Declaration van gemaakt.’
Berkhout en co. hebben nu vrijdag twee persconferenties gepland, een in Rome en een in Oslo. ‘Ik ga er aankondigen dat we een Global Climate Intelligence Group (‘Global CLINTEL Group’) oprichten, een samenwerkingsproject van vooraanstaande wetenschappers. We willen duidelijk maken dat het klimaatonderzoek en de klimaatpolitiek fundamenteel anders moeten.’
Reactie Ferdinand Meeus
‘De heer Jean-Pascal van Ypersele, voormalig vicevoorzitter IPCC, beweert dat er geen procedure bestaat om IPCC expert reviewer te worden en dat bijna elke wetenschapper zich zo kan noemen. Deze bewering van Van Ypersele klopt niet met de feiten.
‘Het is wel zo dat elke wetenschapper zich kan aanmelden bij het IPCC als kandidaat expert reviewer. Maar er is wel degelijk een procedure om de relevante klimaat expertise te verifiëren. Zie mail van IPCC nadat ik mij had gemeld:’
‘Mijn vakgebied (Dr. Sc) is fotochemie en fotofysica, de basis voor het begrijpen van de aardse energiebalans en het CO2 effect op het klimaat. Ik heb ook 3 patenten. Het is dan ook logisch dat IPCC mijn kandidatuur heeft aanvaard.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
