‘De welvaart van Rwanda teert op de anarchie in Oost-Congo’

Diep in het hart van Afrika woedt nu al bijna dertig jaar lang het moorddadigste conflict sinds Wereldoorlog II. Het eiste miljoenen mensenlevens en joeg nog eens miljoenen anderen op de vlucht. Wie verontwaardigd is over de slachtpartij in Oekraïne of in Gaza, zou dat zeker moeten zijn over de horror in Oost-Congo. Maar die verontwaardiging blijft uit.

De oorlog in Oost-Congo is deels het gevolg van de geopolitiek. Tot het westerse imperialisme met zijn stoomboten, spoorwegen en industriële oorlogvoering over Afrika rolde, was de regio het strijdperk van staten zoals die van de Luba en de Lunda. De Belgen onderdrukten die genese van strijdende staten tachtig jaar lang met die van een koloniale staat. Amper was de onafhankelijkheid van 1960 in zicht, of de oude breuklijnen verschenen opnieuw.

President Mobutu poogde nog enkele decennia om de staat overeind te houden, grotendeels om er de rijkdom uit weg te schrapen voor zijn gouden paleis en zijn bankrekeningen in Europa, maar in de jaren negentig barstte de bom. Steeds meer zetten buurlanden als Rwanda en Oeganda hun klauwen in een gebied dat rijk is aan alles wat de grond maar kan voortbrengen: goud, koper, kobalt, diamanten, coltan enzovoort.

Het stramien was voorspelbaar. Vooral Rwanda bewapende Congolese groepen die pretendeerden te strijden tegen het wanbeheer van Kinshasa. Zodra een krijgsheer zijn gezag had gevestigd, scheurden zich enkelen af op om op hun beurt te roven en te verkrachten. Wat Kinshasa daarbij parten speelt, is dat het zich op pakweg 1600 kilometer van Oost-Congo bevindt en Kigali op slechts zo’n 160 kilometer van de Congolese grens ligt.

Elke staat is deels een kunstmatig gegeven, maar voor de Democratische Republiek Congo geldt dat in het bijzonder. Rwanda speelt daar als geen ander op in, dankzij de macht die het wist op te bouwen en de gedoogsteun van de internationale gemeenschap. Met zijn autoritaire beleid heeft president Paul Kagame Rwanda weten om te vormen tot een ogenschijnlijk bastion van orde en welvaart.

Die welvaart van Rwanda teert op de anarchie in Oost-Congo. Rebellengroepen als M-23 zijn marionetten van Kigali. Toch laat de wereld begaan. Terwijl de Chinezen Kagame proberen te strikken voor hun nieuwe Zijderoute, belooft de Europese Unie een klein miljard aan investeringen in het kader van de Global Gateway en kijkt het Verenigd Koninkrijk naar Kagame om de Afrikaanse vluchtelingencrisis te beteugelen, terwijl hij die in Congo net aanzwengelt.