Al twaalf westerse landen zetten hun financiering stop aan de VN-hulporganisatie UNRWA, na beschuldigingen over de betrokkenheid van medewerkers bij Hamas. Experts vrezen voor het voortbestaan van de organisatie en spreken over een Israëlische propagandacampagne. ‘Als Israël een hervorming van UNRWA had gewild, dan had het dat in tijde van vrede moeten doen.’
Werknemers van het UN Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East (UNRWA) zouden betrokken geweest zijn bij de 7 oktoberaanvallen van Hamas op Israël. Door die beschuldigingen stopten maandagavond al twaalf westerse landen hun steun aan het agentschap – dat aantal kan nog oplopen. De VS kwam als eerste naar buiten met de beslissing, gebaseerd op een rapport waarin Israël twaalf UNRWA-medewerkers beschuldigde. Onder meer Canada, het VK en Duitsland volgden. De Europese Commissie wacht de resultaten van een onderzoek binnen UNRWA af. Israël was erg tevreden met die beslissing en hoopt dat ‘vele anderen hun voorbeeld zullen volgen’.
UNRWA heeft het nieuws ondertussen bevestigd. Negen van de twaalf beschuldigde personeelsleden zijn ontslagen. Eén medewerker is overleden en twee andere zijn nog in ‘een procedure van verificatie’. VN-secretaris-generaal Antonio Guterres belooft ‘een grondig en onafhankelijke onderzoek’. Hij was ‘geschokt door de beschuldigingen’, maar smeekte landen ook om hun beslissing te heroverwegen. The New York Times kon het Israëlische rapport inkijken. Dat beschrijft tien van de twaalf beschuldigden als leden van Hamas. Een van hen zou geholpen hebben met de ontvoering van een vrouw, een andere zou munitie hebben uitgedeeld en nog iemand zou betrokken zijn bij het bloedbad in een kibboets waar 97 doden vielen.
In de clinch
UNRWA werd opgericht in 1949 om opvang te bieden aan ruwweg 750.000 Palestijnen die moesten vluchten of werden verdreven uit Israël na de oprichting van de staat. Door de jaren breidde het agentschap zijn taken uit naar onderwijs, gezondheidszorg en humanitaire hulp voor Palestijnen in Gaza, de Westelijke Jordaanoever, Jordanië, Syrië en Libanon. Het stelt 30.000 mensen tewerk, van wie 13.000 in Gaza, en is daarmee een van de grootste werkgevers van de regio.
Sinds de uitbraak van het conflict tussen Hamas en Israël voorziet UNRWA opvang voor mensen uit Gaza die noodgedwongen moesten vluchten – ongeveer 90 procent van de bevolking. De UNRWA-schuilplaatsen waren al meerdere keren het doelwit van Israëlische raketten. Het agentschap verloor 152 werknemers en 141 gebouwen en beschermplaatsen werden beschadigd of vernietigd.
Israël en UNRWA liggen al sinds de oprichting van het agentschap in de clinch. ‘Het mandaat van UNWRA is hulp bieden aan Palestijnse vluchtelingen. Daar is Israël het sterk mee oneens’, zegt Midden-Oostenexperte Brigitte Herremans (UGent). ‘De organisatie leidde al langer aan reputatieschade en dat zal nu alleen maar erger worden. Israël heeft de voorbije jaren zijn campagne tegen UNRWA ook verscherpt. Het speelt in op een bredere, niet onterechte, angst die onder donoren leeft, namelijk dat Hamas zou profiteren van financiële hulp.’
De Israëlische minister van buitenlandse zaken Israël Katz zegt op X dat zijn land al langer waarschuwt voor UNRWA. Het zou het vluchtelingenprobleem ‘bewust in stand houden’, ‘de vrede belemmeren’ en ‘nauwe banden met Hamas onderhouden’. Hij applaudisseert voor landen die de financiering stopzetten, want ‘UNRWA is niet de oplossing’ en ‘veel van zijn medewerkers zijn leden van Hamas’. Israël vindt dat het tijd is dat de organisatie ‘de prijs betaalt voor haar acties’.
‘Die claims zijn ongefundeerd en niet bewezen’, zegt Herremans. ‘Israël zegt: “Zie je wel, we zeggen het al zo lang.’ Terwijl dit mogelijk de eerste keer is dat feiten van wangedrag en misdrijven door UNRWA-werknemers waar zouden zijn. Het is een unicum en geen waarschuwing van Israël die nu uitkomt.’
Geen alternatief
UNRWA commissaris-generaal Philippe Lazzarini reageerde in een statement dat de opschorting van financiering ‘het humanitaire werk in de regio sterk bedreigt’. Herremans bevestigt: ‘De grote donoren zijn westerse landen. Door de financiering op te schorten krijgt UNRWA het moeilijker om zijn kernmandaat uit te voeren. Dat zal directe gevolgen hebben op de humanitaire hulp die de organisatie biedt in een tijd van grootschalige oorlogsmisdaden in Gaza. Er heerst al hongersnood, en die dreigt alleen maar te vergroten.’
Herremans ziet ook geen alternatief voor de organisatie in de regio. ‘De donoren die zich nu terugtrekken, hebben voorbarig gereageerd’, vindt Herremans. ‘Je kunt UNRWA niet vervangen door andere instellingen. Die hebben noch de capaciteit, noch het mandaat.’ Ierland, Noorwegen en Spanje spraken hun blijvende steun uit voor UNRWA en vinden dat de organisatie cruciaal werk verricht om ontheemde Palestijnen te helpen. ‘Het gaat over 10 of 12 mensen op een totaal van 30.000 werknemers. Zij willen daarvoor hun hulp aan UNRWA niet opschorten. Want je loopt het risico dat het agentschap niet meer kan functioneren.’
In Gaza werden sinds oktober vorig jaar meer dan 26.000 mensen gedood. Bijna 2 miljoen mensen zijn ontheemd. ‘Als Israël een hervorming van UNRWA had gewild, dan had het dat in tijden van vrede moeten doen’, zegt Herremans. ‘Het had moeten meewerken aan een oplossing voor het Palestijnse vluchtelingenprobleem. Nu maakt Israël gebruik van de oorlog en die beschuldigingen om UNWRA weg te vagen. De timing van de onthulling is ook niet toevallig, net wanneer het Internationaal Gerechtshof oproept om humanitaire hulp in de Gazastrook te faciliteren en heel duidelijk aangeeft dat Israël tekortschiet. Het is een bliksemafleider voor Israëls misdrijven en voor zijn rol in de humanitaire crisis in Gaza.’
België stopt niet
Caroline Gennez, minister voor Ontwikkelingssamenwerking (Vooruit), reageert op X dat ze ‘diep verontrust’ is door het nieuws. Ze is tevreden dat een onderzoek is opgestart. Van een stopzetting van Belgische financiering lijkt geen sprake: ‘Zeker nu moet de levensreddende humanitaire hulp de burgers in Gaza en de Palestijnse gebieden blijven bereiken. En daarbij speelt UNRWA een vitale rol.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier