10 jaar na de aardbeving: ‘Wederopbouw Haïti is mislukt’

Tien jaar na de verwoestende aardbeving in Haïti staat het Caribische land nog steeds voor grote uitdagingen. ‘Er is één woord om samen te vatten wat er in de tien jaar na de ramp is gebeurd: de mislukking’, zegt Chenet Jean-Baptiste, directeur van het Institut de Technologie et d’Animation (Iteca).

De aardschok met een magnitude van 7 trof Haïti op 12 januari 2010. Ze verwoestte de hoofdstad Port-au-Prince en haar omgeving. Daarbij vielen honderdduizenden doden en gewonden. Zowat 1,5 miljoen mensen werden dakloos.

Tien jaar later is het Caribische land de natuurramp nog steeds niet te boven gekomen. Het land valt ten prooi aan een economische en politieke crisis, met regelmatige protesten tegen president Jovenel Moïse.

3 redenen voor de mislukking

Volgens Chenet Jean-Baptiste, die zaterdag op uitnodiging van Broederlijk Delen in ons land was, zijn er drie hoofdredenen waarom de wederopbouw van Haïti is mislukt. ‘Ten eerst is de wederopbouw na de aardbeving uitgevoerd door internationale actoren, terwijl lokale actoren aan de kant werden geschoven. Ten tweede zijn er slechte keuzes gemaakt bij de projecten voor huisvesting en economisch herstel. En ten derde zijn de inspanningen voor de heropbouw vooral gefocust op de getroffen zones, terwijl het drama het hele land heeft geraakt.’

Haïti blijft dan ook voor meerdere grote uitdagingen staan, zegt de directeur van Iteca. Zo moet er op politiek vlak dringend werk gemaakt worden van de democratisering van het land. ‘Wij kunnen niet rekenen op de politieke klasse om een antwoord te formuleren tegen de uitdagingen. Ze moet opnieuw samengesteld worden. Er is nood aan een frisse wind en nieuwe actoren die opstaan’, zegt Jean-Baptiste. ‘De politieke klasse is te gefragmenteerd. Voor elke tienduizend inwoners is er één partij. Zo kan men geen vooruitgang boeken.’

Bovendien is er ook nood aan ‘het verdrijven van corruptie uit de politieke klasse’. ‘Recentelijk zijn er mobilisaties geweest en in de toekomst zullen er nog volgen. De vraag is nu hoe we die mobilisaties kunnen organiseren en structureren zodat ze ook werkelijk de bescherming en bevordering van de burgerrechten garanderen.’ Om de strijd tegen corruptie te doen slagen, moet er ook ‘een geloofwaardig juridisch systeem’ komen ‘dat in staat is om positief gevolg te geven aan de eisen van de bevolking’.

Economische hervormingen

Ook economische hervormingen zijn broodnodig. ‘We hebben een land waarin 80 procent van de bevolking in armoede leeft en meer dan 60 procent van de actieve bevolking werkloos is’, aldus Jean-Baptiste. ‘Om het probleem aan te pakken, moet vooral worden ingezet op de landbouwsector. De sector is de motor van de Haïtiaanse economie, goed voor 25 procent van het bruto binnenlands product, en dat zonder hulp en zonder bescherming van de staat.’ De overheid moet de investeringen opdrijven, maar ook de importtarieven verhogen om de eigen boeren te beschermen, klinkt het.

Daarnaast zijn er nog andere uitdagingen, bijvoorbeeld op het vlak van onderwijs, maar ook milieu. ‘Op Haïti vindt massale ontbossing plaats. We moeten denken aan het milieu en ook aan de effecten van de klimaatverandering.’

‘Gezondheidszorg op rand van afgrond’

Ook Artsen Zonder Grenzen wijst op de erbarmelijke situatie in Haïti door de politieke en economische crisis in het land. Het medische zorgsysteem ‘staat opnieuw aan de rand van de afgrond’, zegt Sandra Lamarque, coördinator van de organisatie in Haïti, in een mededeling bij een donderdag gepubliceerde rapport.

Artsen Zonder Grenzen lanceerdetien jaar geleden een van zijn grootste noodoperaties ooit, waarbij volgens de mededeling in tien maanden tijd meer dan 350.000 mensen werden behandeld. Tien jaar later hebben de medische voorzieningen alle moeite om basiszorg te verlenen. AZG spreekt van een tekort aan geneesmiddelen, zuurstof, bloed, brandstof en personeel.

Straten werden in 2019 versperd met brandende banden, kabels en zelfs muren die ’s nachts werden opgetrokken, waardoor het verkeer van ambulances, gezondheidswerkers, medisch materiaal en patiënten belemmerd werd. Op het platteland, zoals in Port-à-Piment in het departement Zuid, werden het belangrijkste ziekenhuis en de bloedbank in oktober vorig jaar tijdelijk gesloten nadat ze waren geplunderd. ‘Soms duurt het tot vijf uur lang’ om voor patiënten in kritieke toestand een ziekenhuis te vinden dat hen kan opnemen.