Een jaar geleden stemde de Griekse bevolking tegen – ‘OXI!’ – nog besparingen. Premier Alexis Tsipras juichte dat toe en toverde daarop prompt de Oxi om tot een Nai (ja). Correspondent Bruno Tersago maakt de balans op van een jaar Griekenland onder ‘de linkse Thatcher’.
Een jaar geleden, op 5 juli 2015, wees de Griekse bevolking in een referendum een verderzetting van het verwoestende besparingsbeleid van de voorbije jaren overtuigend af. Nadat de onderhandelingen tussen de Griekse regering en de schuldeisers in een doodlopend straatje leken te zitten, legde premier Alexis Tsipras (van het radicaal linkse Syriza)de keuze aan de bevolking voor. De ingeslagen weg van de austeriteit volgen of niet? 61,3% van de kiezers stemde ‘Oxi’ (het Griekse woord voor ‘nee’) en wilde niet langer een bezuinigingsbeleid dat het Griekse BNP met een kwart had doen dalen en de werkloosheid tot ongekende hoogten had gestuwd.
De uitslag kwam voor een aantal waarnemers als een verrassing: de opiniepeilingen in de Griekse pers hadden in de aanloop naar het referendum steeds het ‘ja’-kamp op een voorsprong gezet. Nu zijn de Griekse opiniepeilingen niet bijster betrouwbaar en het merendeel van de Griekse media, in handen van Griekse oligarchen, is niet bepaald Syriza-gezind.
Maar zelfs de trouwste volgelingen van Tsipras waren verrast door het resultaat. De Grieken trokken namelijk naar de stembus met gesloten banken en met capital controls die er voor zorgden dat ze niet meer dan 60 euro per dag uit de bankautomaat konden halen.
Ja/nee
De dagen voor het referendum kwamen afwisselend aanhangers van het ja- en nee-kamp op straat. Wie op die bijeenkomsten was, kon niet om het feit heen dat het nee-kamp veel meer mensen op de been bracht. Opvallend was ook dat de voorstanders van een nee-stem veeleer uit de armere bevolkingslagen kwamen en vooral: nog vrij jong waren.
Uit gesprekken met deze mensen werd duidelijk dat ze de voorbije jaren fel geraakt waren door het doorgedreven bezuinigingsbeleid. Bij hen heerste er een hoop dat ze met hun stem hun lot in eigen handen konden nemen en weer uitzicht kregen op iets beters. Het ja-kamp bestond vooral uit mensen uit de hogere klassen, veelal ook wat ouder, die vooral bang leken te zijn dat een negatieve stem Griekenland niet alleen uit de eurozone zou loodsen, maar ook meteen uit de Europese Unie.
Grexit als doembeeld beheerste dan ook alle nieuwsberichten en een ja-stem werd voorgesteld als een stem voor Europa, terwijl iemand die nee stemde daarmee tegen Europa zou zijn.
Ondertussen zijn we een jaar verder en wordt het nieuws beheerst door andere referenda. Het ‘Oxi’ werd in Griekenland niet gevierd. Er was enkel een tweet van premier Tsipras op 5 juli, waarin hij schreef: ‘Het Oxi van ons volk was de opperste daad van verzet tegen het euro-priesterschap van de bezuinigingen.’ Een tweet die op hoongelach werd onthaald bij de Griekse bevolking.
De reden dat er geen animo voor de verjaardag was, heeft alles te maken met het feit dat Tsipras een week na het referendum een bocht van 180 graden heeft gemaakt, en een nieuw hulppakket heeft gevraagd aan de schuldeisers, met nog zwaardere offers en bezuinigingen dan diegene die tot dan toe golden. Dat pakket werd op 14 augustus gestemd, een dag voor de grootste feestdag in Griekenland, wanneer bijna iedereen vakantie neemt. Alsof Tsipras het niet wilde laten stemmen wanneer iedereen thuis de parlementaire debatten op televisie kon volgen.
Zijn strategie werd hem niet in dank afgenomen door een fractie binnen zijn eigen partij, die tegen het nieuwe hulppakket stemde. Tsipras zag zijn meerderheid in het Griekse parlement in het gedrang komen en beloofde een partijcongres om de neuzen weer in dezelfde richting te krijgen.
Alleen kwam dat congres er nooit en in een tactische zet riep hij in volle vakantieperiode verkiezingen uit voor september om de rebellen in zijn partij te snel af te zijn. De zet lukte: de rebellen scheurden zich af en moesten in alle haast een nieuwe partij oprichten die de kiesdrempel niet haalde. De Grieken stemden Syriza weer naar de macht, maar bijna de helft van de stemplichtigen stuurde zijn kat.
Die lage opkomst was een teken aan de wand: de Griekse bevolking raakte diep teleurgesteld en geloofde niet meer in de ommekeer die Tsipras had beloofd. Stemmen voor andere partijen was geen optie, want die zouden net hetzelfde beleid volgen als voordien. Het was duidelijk voor de Grieken: hun stem doet er nog weinig toe en het beleid dat moet worden gevoerd, wordt in Brussel en Berlijn uitgestippeld.
Nochtans claimt Tsipras dat Athene voor het eerst zeggenschap krijgt over welke maatregelen het zal stemmen en uitvoeren. Wat hem natuurlijk niet populairder maakt bij de bevolking. Waar hij vorig jaar nog regelmatig ontspannen met zijn toenmalige minister van Financiën Yiannis Varoufakis over straat kon lopen, doet hij dat nu niet meer.
De linkse Thatcher
Een jaar na het referendum heeft de regering Tsipras II moeilijk verteerbare bezuinigingen gestemd die zijn voorgangers niet voor het parlement durfden te brengen. Ze heeft ook 14 regionale luchthavens geprivatiseerd alsook een meerderheidsaandeel van de grootste haven van het land, Piraeus, voor een habbekrats aan het Chinese bedrijf COSCO verkocht.
De ENFIA-belasting, een speciale belasting op onroerend goed tot landbouwgrond toe, die de bevolking in 2015 niet meer zou betalen, moet nu al minstens tot 2031 worden opgehoest. De aanvullende pensioenen zijn allemaal weggevallen, collectieve arbeidsovereenkomsten is iets uit het verleden, en de capital controls zijn nog steeds van kracht.
‘Tsipras wordt door sommigen zelfs schamper de ‘linkse Thatcher’ genoemd’
Wat de Grieken zeer boos maakt, is het feit dat Tsipras en de zijnen de genomen maatregelen met vuur verdedigen en beweren dat ze de weg vrij maken om Griekenland van het juk van de Instituties (er mag niet meer van de trojka worden gesproken) te bevrijden. Hij wordt door sommigen zelfs schamper de ‘linkse Thatcher’ genoemd. Dat hij door de knieën is gegaan voor Europa, kan men hem nog vergeven, maar dat hij het ‘Oxi’ in een ‘ja’ heeft omgetoverd, wordt door velen als volksverraad gezien.
De slagzin van SYRIZA in januari 2015 luidde ‘de hoop komt er aan’. Ondertussen zijn de Grieken alle hoop op een verandering van de situatie helemaal kwijt. Alexis Tsipras was tot in 2015 de enige leider die er in slaagde om het protest tegen de besparingen te verenigen en een geloofwaardige stem te geven. Na hem is er niemand meer die dezelfde brede lagen van de Griekse samenleving kan aanspreken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
