‘In Wallonië gaat de campagne veel meer over lokale thema’s dan in Vlaanderen’, zegt politicoloog Jean Faniel.
Rimpelloos is de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen in Wallonië niet verlopen – er waren incidenten in hoofdstad Namen en in Seraing – maar een moddergevecht zoals in Vlaanderen was er evenmin. Toch is inzet ook bezuiden de taalgrens hoogst interessant. Zullen de schandalen van de voorbije jaren de machtspositie van de PS in de Waalse steden aantasten? Die vraag houdt veel waarnemers bezig. We legden ze voor aan Jean Faniel van het Centre de recherche et d’information socio-politiques (CRISP).
Jean Faniel: Wallonië heeft 9 steden met meer dan 50.000 inwoners – Charleroi is de grootste, gevolgd door Luik. In zeven van die steden staat een PS’er aan het roer, in twee een CDH’er. De MR en Ecolo hebben geen enkele grote stad in handen, hoewel van de groenen wordt verwacht dat ze op 14 oktober goed zullen scoren. De PS heeft bovendien een volstrekte meerderheid in Charleroi, Bergen en Seraing, symbolisch belangrijke steden. Het is nu de vraag of ze die zal kunnen vasthouden. En voor het CDH is het dan weer cruciaal om de burgemeesterssjerp in Moeskroen en Namen te behouden, maar die partij heeft het moeilijk.
Enerzijds wil de PTB in Wallonië niet tot elke prijs meebesturen. Anderzijds ben ik er niet zeker van of de andere partijen haar wel willen laten meebesturen.
Zullen de schandalen en de opgang van de extreemlinkse PTB de PS een aantal volstrekte meerderheden kosten?
Faniel: Dat is moeilijk te zeggen. In steden als Charleroi of Bergen speelt vooral de plaatselijke situatie een rol. Paul Magnette komt sterk voor de dag als lijsttrekker in Charleroi. En in Bergen kan het populariteitsduel binnen de plaatselijke PS tussen lijsttrekker Nicolas Martin en lijstduwer en PS-voorzitter Elio Di Rupo juist kiezers aantrekken. In Seraing moet de PS zich waarschijnlijk nog het meest zorgen maken. Alain Mathot heeft zich daar eind juni teruggetrokken als lijsttrekker, nadat hij in een rechtszaak in opspraak was gekomen. Bovendien is de PTB heel actief in die stad. Dat alles zou de PS haar absolute meerderheid kunnen kosten. Maar er zou een echte politieke aardbeving nodig zijn om ze in Seraing als grootste partij van de troon te stoten.
En hoe zit het in Luik, de stad die de voorbije jaren epicentrum van het Publifin-schandaal was?
Faniel: Daar moet op 14 oktober worden bekeken hoe gezond de alliantie tussen de PS en het CDH nog is. Het CDH staat op verlies. Dat zou de PS van de nog altijd erg geliefde burgemeester Willy Demeyer ertoe kunnen aanzetten om een andere coalitiepartner te zoeken. En dan komt de MR in het vizier.
Een van dé vragen van deze campagne is of Elio Di Rupo nu wel of niet burgemeester van wil Bergen worden. Wat denkt u?
Faniel: Hij heeft die vraag bijna beantwoord: de kiezers van Bergen zullen dat bepalen, zei hij, en degene met het grootste aantal voorkeurstemmen op de PS-lijst zal de volgende burgemeester van Bergen worden – wat ook conform de regels van het Waalse gemeentedecreet is. Als hij de populairste wordt, zal Di Rupo er hoogstwaarschijnlijk zes jaar bij doen.
En die kans is groot?
Faniel: Ja, maar ook Nicolas Martin heeft goede troeven. De twee scenario’s zijn mogelijk.
Zien we na 14 oktober de PTB voor het eerst in het bestuur van een Waalse gemeente? Nationaal PTB/PVDA-woordvoerder Raoul Hedebouw noemde zelf Herstal, nabij Luik, als proefkonijn.
Faniel: Dat zou kunnen, maar de positie van de PTB is simpel noch duidelijk. Enerzijds wil de partij in Wallonië niet tot elke prijs meebesturen – ze probeert zich vooral te versterken in de streek rond Luik. Anderzijds ben ik er niet zeker van of de andere partijen haar wel willen laten meebesturen, laat staan dat ze haar hoge eisen willen inwilligen. Ze heeft ook maar in 16 Waalse gemeenten lijsten ingediend – dat zijn er 3 meer dan in 2012 -, wat een van de verrassingen van deze campagne was. Als ze in een van die gemeenten in de meerderheid zou kunnen inbreken, wordt het wel een interessante testcase: valt er überhaupt met de PTB samen te werken?
En wat met de MR? Die partij heeft nu – in tegenstelling tot wat veel Vlamingen denken – de meeste burgemeesters in Wallonië.
Faniel: Dat klopt, maar in de grote steden heeft ze er zoals gezegd geen enkele. Haar uitdaging is om daar voet aan de grond te krijgen, en dan denk ik op de eerste plaats aan Luik. De MR is tijdens de voorbije bestuursperiode bovendien zowel in Bergen als Verviers uit de meerderheid gegooid vanwege persoonlijke vetes tussen plaatselijke MR-politici en de zittende PS- en CDH-burgemeesters.
En staat er iets op het spel voor MR-kopstukken zoals premier Charles Michel en Waals minister-president Willy Borsus?
Faniel: Ja, maar niet op dezelfde manier. Voor Willy Borsus, die voor het eerst kandidaat-burgemeester is in Marche-en-Famenne, staat er persoonlijk iets op het spel. En het wordt knap lastig, want hij gaat de strijd aan met Waals minister René Collin (CDH) en vooral met de erg populaire aftredende burgemeester André Bouchat, die de CDH-lijst duwt.
Persoonlijke risico’s neemt Charles Michel niet: hij doet ditmaal niet mee aan de gemeenteraadsverkiezingen in Waver. Je kunt ervan uitgaan dat de MR-lijst in die stad goed zal scoren. En zelfs als zijn partij er verliest, kan Michel nog altijd zeggen: ‘Dat komt omdat ik er niet bij was. Ik moest als premier boven het gewoel blijven.’ Maar voor de MR wordt dit wel de eerste confrontatie met de kiezer sinds de liberalen in 2014 federaal met de N-VA in zee zijn gegaan. In die zin zal de uitslag van de verkiezingen met argusogen worden bekeken.
Nog een blikvanger in de campagne is de vileine broederstrijd in Bastenaken tussen burgemeester en CDH-voorzitter Benoît Lutgen en de verzamelde oppositie, aangevoerd door zijn broer Jean-Pierre Lutgen. Wie zal het halen?
Faniel: De lijst van Benoît Lutgen haalde in 2012 liefst 65 procent van de stemmen: hij moet al hard onderuitgaan om te worden verslagen. Het meest waarschijnlijke scenario is dat Benoît wint, maar met een veel lagere score dan in 2012. Op zich zou dat al problematisch zijn. Maar als Jean-Pierre meer stemmen zou halen, zou dat voor Benoît ronduit dramatisch zijn. In Bastenaken zou het dan over en uit zijn, en zijn positie als partijvoorzitter zou erdoor verzwakken.
In Vlaanderen noemen waarnemers de huidige campagne ‘de vuilste aller tijden’. Hoe verlopen de zaken in Wallonië?
Faniel: Vrij rustig. Hét grote verschil met Vlaanderen lijkt me dat de campagne in Wallonië veel meer over lokale thema’s gaat. In Vlaanderen lijkt de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen, met de nadruk op het migratievraagstuk, toch vooral op een generale repetitie voor de Vlaamse en federale verkiezingen van 2019.
Zullen de nieuwe, strengere regels rond het cumuleren van politieke functies in Wallonië impact hebben op de keuzes van Waalse politici na 14 oktober?
Faniel: Heel zeker. Die nieuwe Waalse regels zullen nu voor het eerst helemaal van kracht zijn. Het grote verschil tegenover 2012 en 2014 is dat politici zullen moeten kiezen tussen de ene of de andere functie. Ze kunnen niet langer tegelijk titulair burgemeester of schepen zijn en zitting hebben in het Waals Parlement. Daarom zullen heel wat Waalse politici na 14 oktober eieren voor hun geld kiezen. Als ze de kans krijgen om schepen, OCMW-voorzitter of burgemeester te worden, zullen ze niet aarzelen. Dan kiezen ze voor zes jaar zekerheid.
Verkiezingen 2018
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
