Weegee, en de keerzijde van New York

Weegee (1899-1968), de fotograaf van de misdaad in New York. Een expo over de meester in moord en doodslag.

In 1910 arriveerde de 10-jarige Usher (Arthur) Fellig met zijn moeder uit het Oostenrijkse (later Poolse) Zloczew op Ellis Island in New York. Ze werden er opgewacht door de vader die al eerder geëmigreerd was om het geld bijeen te sparen om hun overtocht te kunnen bekostigen. Ze betrokken een weinig luxueuze flat in de armen wijk van de East Side en daar begon het avontuur van de latere wereldberoemde fotograaf Weegee.

Al snel zag hij dat New York een stad was met vele gezichten waarvan de armoede, de misdaad en het gangsterisme facetten waren die niet verborgen bleven. Hij maakte de school niet af en verdiende wat geld met ontelbare minderwaardige jobs waaronder verkoper en laborant bij een fotoagentschap dat hem ’s nachts en stiekem op reportage stuurde voor noodgevallen Zo leerde hij niet alleen het vak maar ontdekte ook de onderbuik van de stad. Korte tijd later besefte hij dat hij als fotograaf kan functioneren en kocht zich een professionele Speed Graphic 4×5 camera met flash. Hij was vertrokken voor een carrière waarvan niet te voorzien was dat ze hem een rol zou laten spelen in de geschiedenis van de reportagefotografie.

Maar dat ging niet van de ene dag op de andere. Het nachtleven dat hij leerde kennen was er een van ongelukken en moorden. Met de medewerking van de politie kwam hij vaak als eerste op de plaats van het onheil en haalde op die manier zijn scoops. Het leverde hem een reputatie op die gehonoreerd werd met contracten van persagentschapen, kranten en magazines. Maar hij was niet het prototype van de vliegende reporter die opvallend drumt om op de voorste plaats te staan. Weegee leek veeleer op een wat slordige kleine zakenman met zijn wat uitgezakt pak, een gleufhoed en een dikke sigaar met zijn grote camera in de aanslag. Los van die camera kon hij even goed op een rechercheur lijken die een moordenaar ontmaskerde. Dat demonstreert dat de fotograaf zich, als reporter, zo onopvallend mogelijk wilde gedragen en zeker niet op sensatie uit was.

Dat is ook de voornaamste kwaliteit van zijn foto’s. Een discretie die ook in zijn beelden vervat zit. Wat hij toont is horror, misdaad, moord, zelfmoord e.t.q. maar het zijn zelden sensatiefoto’s of bloederige situaties die hij toont. Je zou kunnen stellen dat hij, ondanks de gruwel, met een soort mededogen de drama’s weergaf. Een mededogen dat we ook terugbinden bij de auteur Celine in zijn roman “Voyage au bout de la nuit”. Bovendien streefde hij ook een zekere natuurlijke esthetiek na, misschien onbewust maar wel aanwezig. De kadrering, de lichtinval, de standpuntkeuze waren van een naturel die bewijzen dat Weegee meer was dan een doordeweekse fotoreporter waarvan er in New York op dat moment dertien in een dozijn te vinden waren. Hij stak er torenhoog boven uit omdat hij de tragiek van zijn onderwerpen ook onderbouwde met een soort ethische benadering. Zijn foto’s benadrukken een kant van het leven waarbij de protagonisten, dader of slachtoffer, zelf door dat leven getekend waren en in een radeloze cirkel terecht kwamen die hen tot extremen voerde. De fotograaf als zedenprediker, dat is misschien wat ver gezocht maar dat hij de zoon van een rabbijn was kan misschien wel een rol hebben gespeeld.

Weegee (1899-1968) was niet uitsluitend de fotograaf van de misdaad, al heeft hij zijn reputatie daar wel aan te danken. Hij maakte ook erg persoonlijke portretten van o.m. Marilyn Monroe en Dylan Thomas, nam sfeerfoto’s in bars en clubs en, wanneer hij op weg naar huis was, prachtige beelden van een verstilde nachtelijke stad. Daarin sprak dan weer de estheet die al eens durfde te experimenteren met een speciale lens die curieuze vervormingen in beeld bracht. Zoals een karikatuurfoto van Richard Nixon laat zien.waarmee hij dan weer bewees een zekere humor te bezitten die zijn reportagewerk moest relativeren.

Ludo Bekkers
Tentoonstelling : “Weegee, murder is my business”. Antwerpen, Fotomuseum, tot 27 januari 2013. Ook foto’s van Gert Jochems en Lucie&Simon.

www.fotomuseum.be