‘We vragen dat politici mensenrechten gebruiken als fundament tijden volgende legislatuur’

‘De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens wordt soms beschouwd als een checklist die beleidsvoering bemoeilijkt terwijl het net een lijst is van waarden en normen die bijna de hele wereld met elkaar deelt’, schrijft Kati Verstrepen van de Liga voor Mensenrechten.

De wereld veranderen lukt niet op één dag, dat weten we ook. Daarom willen we met de Liga voor Mensenrechten de overheid graag een handje helpen door een handig kader met drie prioriteiten aan te bieden, een mensenrechtenkader. Mensenrechten worden tegenwoordig soms in vraag gesteld of als obstakel gezien, wat erg jammer is. We willen het belang ervan graag nog even opfrissen. Met deze drie uitdagingen kan elke politicus zich een mensenrechtenbril aanmeten voor een veilig en vrij België:

Gebruik mensenrechten als fundament

Mensenrechten zijn complex en constant in verandering waardoor ze soms vermeden worden bij het voeren van een krachtig beleid. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens wordt soms beschouwd als een checklist die beleidsvoering bemoeilijkt terwijl het net een lijst is van waarden en normen die bijna de hele wereld met elkaar deelt. Daarom is deze Verklaring het ideale uitgangspunt voor nieuwe wetgeving. We vragen politici dan ook mensenrechten te gebruiken als fundament tijdens de volgende legislatuur. Want de kiezer vindt mensenrechten belangrijk.

Uit een recente steekproef die de Liga liet uitvoeren, blijkt immers dat 91% van de Vlamingen mensenrechten belangrijk vindt. 2 op 3 vindt zelfs dat mensenrechten in eigen land geschonden worden.

Zorg voor échte veiligheid en behandel elk mensenrecht evenwaardig

De Liga twijfelt aan de effectiviteit van maatregelen die in de naam van een ‘verhoogde veiligheid’ worden genomen. Zorgen die maatregelen wel voor meer veiligheid? Of brengen ze enkel een (misleidend) gevoel van veiligheid? Een voorbeeld: het verplicht invoeren van de vingerafdruk op de identiteitskaart is enkel een oplossing voor identiteitsfraude waarbij iemand een gestolen ID-kaart als de zijne voorstelt en hij voldoende gelijkenissen met de foto vertoont. Dat is maar een beperkt aantal gevallen van identiteitsfraude.

De meest voorkomende vorm van identiteitsfraude, deze via het internet, wordt niet vermeden door een vingerafdruk op onze identiteitskaart. De identiteitskaarten zijn bovendien nog steeds gemakkelijk te hacken. Het valt dus te betwijfelen of we ons veiliger moeten voelen nu de toegang tot gevoelige sites, zoals kerncentrales bijvoorbeeld, gemakkelijker wordt. Meer dataverzameling op een ongerichte manier zorgt voor meer onduidelijkheid en minder transparantie. De speld in de hooiberg is niet makkelijker te vinden als de overheid de hooiberg blijft vergroten.

En wat met onze andere mensenrechten? We merken dat het recht op veiligheid voorrang krijgt en daardoor de andere rechten overschaduwt. Er wordt gekozen tussen mensenrechten, terwijl het ene recht het ander niet hoort uit te sluiten. Mensenrechten zijn namelijk ondeelbaar en allemaal van evenwaardig belang. Bijvoorbeeld: een wijkagent kan ingezet worden in een buurt met veel criminaliteit om een vertrouwensband met de bewoners op te bouwen en zo samen de veiligheid te waarborgen zonder de privacy te schenden. Terwijl momenteel meer wordt ingezet op camera’s op straat die onnodig élke voorbijganger registreren, vaak onterecht gedrag als verdacht aanduiden en minder goed een volledig beeld kunnen vormen van een misdrijf. Of bijvoorbeeld het feit dat informatie van burgers in de strijd tegen terrorisme belangrijker is om misdrijven op te lossen en te voorkomen dan de data die politie reeds jarenlang vergaarde in haar databanken.

Toch kan de nieuwe technologie veel nuttige tools aanbieden, zonder onze fundamentele rechten te schenden als ze met meer respect voor mensenrechten ingezet worden. Momenteel is het echter nagenoeg onmogelijk om geschrapt te worden uit een databank doordat alle databanken als een kluwen aan elkaar hangt. Een onterechte registratie in een databank kan rechtstreekse en pijnlijke gevolgen hebben in het dagelijkse leven zoals het niet aanvaard worden voor een job bij de overheid. Daarnaast is het reeds bewezen dat de algoritmes achter de databanken vaak discriminatie in de hand werken.

Omdat het garanderen van álle mensenrechten inderdaad een moeilijke evenwichtsoefening is, zijn wij verheugd dat er eindelijk een Mensenrechteninstituut in het leven werd geroepen. We roepen politici dan ook op om van dit instituut een slagkrachtig instrument te maken en in de volgende legislatuur werk te maken van de interfederalisering ervan.

Ga in dialoog

Om mensenrechten beter te respecteren is samenwerking cruciaal. Het is evident dat meningen van politici verschillen. Dat moet kunnen in een democratische rechtsstaat. Daar zit het probleem niet. Het is wel problematisch dat vele politieke en maatschappelijke debatten vaker aan polarisering onderhevig zijn. Een stellingenoorlog is echter nefast voor het algemeen belang. De Liga is ervan overtuigd dat de achterliggende bezorgdheden veelal gelijkaardig zijn. Een constructieve discussie wordt echter pas mogelijk eens politici elkaars bezorgdheden erkennen om van daaruit op zoek te gaan naar een consensus die alle mensenrechten respecteert.

We willen de overheid ook wijzen op het rijke middenveld dat zo kenmerkend is voor ons land. Verschillende organisaties gaven de afgelopen jaren aan minder geconsulteerd te worden door de politiek, of zelfs onder druk gezet te worden om bepaalde meningen niet te uiten. We roepen op om in dialoog te gaan met het middenveld, om ieder z’n rol te laten opnemen. Alleen op die manier komen we tot een gedragen beleid dat voorspoed kan betekenen voor alle burgers.

Meer weten over mensenrechten? Ga naar https://stem.mensenrechten.be en ontdek de verkiezingsinitiatieven van de Liga voor Mensenrechten. Want alleen mensenrechten garanderen een vrij en veilig België. En dat is ultiem wat alle kiezers willen. #ikstemopmensenrechten.