‘We repareren het schip in volle storm’

Herman Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad, moet 26 van de 27 Europese lidstaten voor Pasen een verdrag laten goedkeuren om de euro te redden.

Het is een slopende baan. Van de 27 regeringsleiders die Herman Van Rompuy twee jaar geleden in zijn functie verkozen, zitten er vandaag nog maar 13 op hun stoel. Was 2011 voor de Europese Unie dan een annus horribilis? ‘Een annus mirabilis kun je het op dit moment moeilijk noemen,’ zegt hij. ‘Maar achteraf, als alles op zijn pootjes zal zijn terechtgekomen, zal men zijn oordeel over 2011 moeten herzien. Daar ben ik van overtuigd. Later zal blijken dat we in 2011 een paar fundamentele constructiefouten in het europroject hebben gecorrigeerd.’

Was de eurocrisis dan een zegen? ‘Eigenlijk had er nooit een crisis mogen komen’, zegt Van Rompuy. ‘Men heeft de Europese munt beschouwd als een politiek project – en dat was het ook. Het was destijds een manier om het herenigde Duitsland te verankeren in een federaal Europa. Met een euro waaraan dezelfde discipline zou worden opgelegd als gangbaar was ten tijde van de Duitse mark. Met een onafhankelijke centrale bank en strikte begrotingsregels.’

Er zijn economen die geloven dat de euro niet meer te redden is. Vergissen ze zich? Van Rompuy: ‘De euro is een uniek experiment in de monetaire en economische geschiedenis. Ten tijde van het Heilig Rooms Rijk circuleerden verschillende munten in één staat, met de euro is het andersom.

Is een monetaire unie mogelijk zonder een politieke unie? Van Rompuy: ‘Zoiets vraagt tijd. Het valt niet mee om een schip te repareren in volle storm. We moeten op korte termijn voldoende wapens hebben om alle aanvallen op de eurozone af te slaan. Maar het probleem is dat binnen de eurozone en de Europese Unie alles stapsgewijs moet gebeuren. Er is een consensus nodig met 17 en soms zelfs met 27 lidstaten – allemaal levende democratieën, allemaal op de een of andere manier beïnvloed door het toenemende populisme. Voor je het weet, valt het woord transfers. In de populistische retoriek is elke transfer ongerechtvaardigd. Populisten houden niet van nuances. Maar tegen mensen die beweren dat de Grieken het allemaal aan zichzelf te danken hebben, zou ik toch willen zeggen: “de Grieken” bestaan niet.’

Als de eurozone uiteenspat, betekent dat ook het einde van de Europese Unie? Van Rompuy: ‘We zullen ervoor zorgen dat de eurozone niet uit elkaar valt. Maar als dat toch zou gebeuren, komen we in een gigantische economische crisis terecht, en dat zou inderdaad het einde van de Unie kunnen betekenen. Dan wordt het sauve qui peut en zitten we weer in de situatie van eind jaren dertig. Het zijn zware woorden, maar het is daarom onze historische verantwoordelijkheid om de euro te redden.’ (P.P./H.v.H.)