‘We mogen ons niet neerleggen bij hoge woningprijzen alsof die een natuurwet zijn’

‘Een rechtvaardig woonbeleid in Leuven is geen utopie’, schrijft Lies Corneillie (Groen). Ze plaatst een aantal kanttekeningen bij de bewering van Louis Tobback ‘dat de stad slachtoffer is van zijn eigen succes’.

Op minder dan 2 jaar voor de lokale verkiezingen is het tijd om de uitdagingen voor de toekomst scherp te stellen. Leuven heeft veel in zijn mars om een moderne stad te zijn: rechtvaardig, gezond, bruisend. Vandaag hangt er aan die stad een fiks prijskaartje. Wonen is Leuven haast onbetaalbaar.

De gemiddelde verkoopprijs van een Leuvense woning bedroeg in 2015 € 312.872, van een appartement €227.319. Dat zijn de meest recente statistieken, en een bezoekje aan immosite is meteen ook de proef op de som. Naast de foto van een gezellig, eenvoudig rijhuis met 2 slaapkamers blinkt het bedrag van pakweg €345.000. Zo’n prijs is van de pot gerukt, ver van de realiteit voor wie maandelijks een gewoon loon op zijn rekening ziet staan.

Net niet de helft van de Leuvense huishoudens is huurder. De gemiddelde huurprijs in Leuven ligt rond €620, dat is €120 meer dan het Vlaamse gemiddelde. Tel er nog energiefacturen bij, en velen hebben dan al een te grote brok uit hun budget aan wonen besteed. Op de koop toe, is aan een woning geraken in Leuven een heuse concurrentiestrijd. Je moet bijna solliciteren voor een huurwoning. Eigenaars kiezen voor zekerheid, de tweeverdieners zonder kinderen hebben dan betere papieren dan de alleenstaande mama van 3.

Het eigen huis, plek onder de zon is geen levensdoel voor mij. Ik ben me er samen met vele generatiegenoten van bewust dat huisje-tuintje-boompje niet realistisch is, en zo’n vrijstaande woning in een typische Vlaams verkaveling zelfs niet wenselijk is. Als het al mijn droom zou zijn, wil ik die gerust opbergen. Wat ik niet zal opbergen is de droom van een stad waarin er een betaalbare en degelijke woning is voor iedereen. Een rechtvaardig beleid is geen utopie.

Slachtoffers van het succes

Onze burgemeester noemt het ‘slachtoffer zijn van ons eigen succes’. Slachtoffers genoeg: Leuvenaars die zich blauw betalen aan te hoge huur of lening, of ex-Leuvenaars die noodgedwongen uit de stad moesten vertrekken, met tegenzin.

Een succes is het dus moeilijk te noemen, dat Leuvens woonbeleid. De stad dreigt een elite-stad te worden waar de kloof tussen rijk en arm alleen maar groeit. Een woning in Leuven is een gegeerd goed. Grote vraag, klein aanbod, en dus zijn er hoge prijzen. Dat is de simpele economische logica. Maar er is meer. De aanwezigheid van de universiteit brengt heel wat slimme koppen naar de stad, die ook flink hun boterham verdienen. Binnenkort zal aan die gezellige 2-slaapkamerwoning een bordje ‘verkocht’ prijken. Wat dat is ook de realiteit: er is altijd iemand die zo’n som neertelt, door de aanwezigheid van de grote inkomens.

Onze burgemeester zal waarschijnlijk ook nog verklaren dat het allemaal aan Vlaanderen ligt, en de stad geen instrumenten heeft. Aan de onrechtvaardige woonfiscaliteit kan een stadsbestuur niets doen, dat klopt: wie groot kan kopen, krijgt de grootste subsidie, huuders krijgen niks van de Vlaamse overheid. Maar ondanks de fiscaliteit kan en moet een stadsbestuur de grenzen van haar bevoegdheid opzoeken en het onderste uit de kan halen. Het is duidelijk dat de stedelijke bevolking nog zal groeien. En dat is geen bedreiging. Er is ruimte ter beschikking die we creatief, efficiënt en kwalitatief kunnen verdichten, ook in de hoogte. Leuven is niet vol, er kan en moet nog een heel pak bij in de stad, om de open ruimte buiten de stad te vrijwaren. Tijd voor nieuwe recepten, tijd voor oplossingen.

Hoe dan? Speel als stad een actieve rol op de koopmarkt. Zet een rollend woningfonds op, verwerf woningen, renoveer, en verkoop de woningen via het systeem van een Community Land Trust. Een fonds dat gronden beheert, en woningen verkoopt zonder grond. Dat kan al meteen 50 tot 100.000 euro schelen op de aankoopsom van de woning. Wanneer een eigenaar zo’n woning met winst doorverkoopt, gaat een stukje van de winst terug naar de trust. Zo heeft de stad de garantie dat er altijd grond en middelen zijn om een actief woonbeleid te voeren. Breng als stad niet de standaard woningen op de markt, maar net nieuwe woonvormen, zoals compacte en modulaire woningen, kwalitatieve hoogbouw.

Inhaalbeweging

Bouw sociale huurwoningen. Het aandeel sociale huurwoningen in Leuven daalde 7,7%in 2004 naar 6,6% in 2014. Een inhaalbeweging is dus dringend nodig, minstens tot het Vlaamse minimum. Al wie vandaag op de wachtlijst voor een sociale woning staat, moet immers terecht op de al overbevraagde private huurmarkt. Een grote sociale huurmarkt biedt zo niet enkel een oplossing voor de huurders zelf, maar brengt de private huurmarkt ook weer in evenwicht. Combineer dat met impulsen voor de private huurmarkt. Faciliteer actief de vraag- en aanbodzijde op de huurmarkt. Woonbemiddelaars kunnen potentiele verhuurder overtuigen en adminstratieve rompslomp uit handen nemen.

Maak diverse samenwoonvormen mogelijk, zowel voor huurders als voor eigenaars. Het patrimonium in de stad is onaangepast aan de noden van de bewoners. Maak het mogelijk dat twee gezinnen samen een villa kopen, dat een bejaard koppel de leegstaande verdiepingen van een herenhuis kan verhuren, dat pas afgestudeerde singels samen een huis huren.

Als stad mogen we de afspraak met de toekomst niet missen. We moeten voluit kiezen voor een rechtvaardige en duurzame stad, en ons niet neerleggen bij de onbetaalbaarheid van de stad alsof het een natuurwet is. We hebben in Leuven de ruimte, de kennis, de middelen om onze stad anders te gaan inrichten en het voortouw te nemen in nieuwe recepten voor betaalbaar wonen.