‘We moeten de weg inslaan naar een menselijker en socialer Vlaanderen, de verontwaardiging voorbij’

Johan Velghe, woordvoerder van het Vlaamsgezind, sociaal en progressief netwerk Vlinks, spreekt zijn nieuwjaarswensen uit. ‘Welke politieke partijen willen deel van de oplossing zijn, welke partijen blijven deel van het probleem?’

Met een piratenlap voor het ene oog staar je tijdens een controlebezoek bij de oogarts met het andere oog naar een elektronisch firmament. Telkens je een zwak of sterker sterretje ziet fonkelen, druk je op de knop.

Zonder piratenlap en met twee alerte ogen die het uitspansel van het voorbije jaar afspeuren naar hoopvolle signalen riskeert mijn duim allerminst een vermoeidheidskramp. 2017 produceerde nauwelijks lichtflitsen in het zwarte gat.

Om de proef op de som te maken en het verwijt te voorkomen ‘ziende blind te zijn’, legde ik mijn disgenoten aan de kersttafel de vraag voor wat zij voor 2017 als lichtend sterretje onthouden.

De peinzende stilte die daarop volgde, vergezeld van het getik van bestek op borden, werd uiteindelijk doorbroken door de zestienjarige van het feestgezelschap met een verwijzing naar #metoo. Hij oogstte instemming alom, een individuele opmerking dat ‘af en toe een seksistisch getint mopje moet kunnen’ en een paar fronsende wenkbrauwen niet te na gesproken.

De jongste van de kerstbende nam vervolgens in samenvoeging met ‘De Warmste Week’ het woord solidariteit in de mond. ‘Mooi!’, klonk het, waarna de toevoeging volgde dat de Vlaamse regering even vlotjes met structurele maatregelen mag uitpakken dan er 150.000 euro aan het scorebord toegevoegd werden.

Toen werd overgeschakeld op alles wat niet deugde in 2017. Het oplijsten zwol in geen tijd aan. Alle letters van het alfabet vulden zich veelvuldig. Bij de S sprongen de vette letters van Samusocial in het oog. Bij de I werd het drummen om namen van graai-intercommunales toe te voegen.

2017 is geen jaar geworden van langzame, of zelfs maar schoksgewijze progressie naar maatschappelijk welbehagen. Verontwaardiging is er in overvloed geweest, bij alle groepen en geledingen van de samenleving. In zoverre zelfs dat je zou kunnen zeggen dat ‘verontwaardigd zijn’ zich van zijn hulpwerkwoord verlost heeft en als ‘verontwaardigen’ een volwaardig werkwoord is geworden. We verontwaardigden ons over de opvang van zoveel vluchtelingen én over het terugsturen ervan. We verontwaardigden ons over verjaardagsfeestjes in toprestaurants én over het fietsen op het voetpad. We verontwaardigden ons over de steun aan én aan het in de steek laten van Catalaanse separatisten. En zo bleven we maar heen en weer ‘verontwaardigen’.

Nu is verontwaardiging een belangrijke motor om zaken gedaan te krijgen, maar alleen als er vervolgens ook samen naar werkbare en constructieve oplossingen gezocht wordt, in plaats van te blijven steken in de (Twitter-)waan van de dag.

Het is niet al duistere kommer en kwel: In Vlaanderen zijn er flitsen zoals het onderuit halen van Uplace en het Eurostadion. In de verre verte fonkelt ook (nog zwak) de aan de Vlaamse regering per 1 december voorgelegde conceptnota over residentiële ouderenzorg en het geven van een echte thuis aan kwetsbare personen. Vlaams minister van Energie Bart Tommelein (Open VLD) laat hardnekkig zijn licht schijnen op de meer dan noodzakelijke energieomslag en de kernuitstap. Her en der neemt de rand van ons netvlies een schijnsel waar van ideeën en schaarse initiatieven rond burgerparticipatie. Catalonië toont een flits in het Spaanse zwarte gat dat omringd wordt door de duisternis van de Europese Unie. Ook het verslaan van de moordenaarsbende van IS is een lichtpunt, al opteren Poetin, Assad, Erdogan, Trump en Netanyahu voor een blijvend zwart gat in het Midden-Oosten.

Desalniettemin blijven we met Vlinks geloven in beterschap. Nostalgische verheerlijking, ideologische dogma’s en zeker het slaken van de onafhankelijkskreet als bliksemafleider voor het niet-invullen van maatschappijopbouw zitten niet in het DNA van Vlinks. Neoliberale gulzigheid van enkelingen en groepen is niet aan Vlinks besteed.

Net als bij eerdere generaties sociaalflaminganten vormen hoop op én het toekomstbeeld van een warme, voor iedereen zorgende samenleving, de stevige ruggengraat van de Vlinkse netwerkgroep.

Daarom willen we drie radicaal-realistische nieuwjaarswensen doen voor 2018. In den Beschränkung zeigt sich den Meister, hield Goethe voor. Wensen met hoge realisatiegraad wanneer we niet aan de kant blijven staan, de piratenlap van het hoofd rukken en het tunnelzicht achterlaten.

Om te beginnen wensen we dat iedereen komend jaar – met de gemeenteraadsverkiezingen van oktober in het vooruitzicht – de gelegenheid krijgt om deel te nemen aan het open en vrij debat. Dat dat debat georganiseerd wordt en dat er aandachtig geluisterd wordt, zeker naar zij die er niet of nauwelijks in slagen overeind te blijven. Op gemeentelijk en stedelijk vlak is dat best haalbaar, omdat de inbreng van ervaringsdeskundigheid door velen een voedingsbodem voor creatief gesprek en vernieuwingsgericht vergelijk is. De partijbeloften zullen immers niet te ontwijken zijn. Welke partijen willen deel van de oplossing zijn, welke partijen blijven deel van het probleem? Zinnige argumenten en alternatieve oplossingen zijn de sleutels om de kooien van het eigen grote gelijk te openen. Soevereiniteit en autonomie worden enkel van onderuit opgebouwd. Ze laten zich niet dwingen in een partijpolitiek gespan. De grootst mogelijke burgerparticpatie (volksraadpleging, burgerlijsten, wijkbudgetten…) is de beste garantie op een constructief debat en het doorbreken van de versmachtende particratie.

Hopelijk wordt zo gekozen voor meer milieuzorg en vergroening, minder mobiliteit op fossiele brandstof in dorpskernen en stadscentra, beter aangepaste huisvesting voor alleenstaanden en gezinnen, woonvriendelijkere buurten en meer veiligheid (ondermeer in de buurt van scholen).

Vlinks wenst ook dat empathie en mededogen vooraan in het lijstje van ‘onze christelijke en humane waarden’ komen te staan, waar zo over geroepen wordt. Dat vele mooie initiatieven, zoals huiswerkbegeleiding bij naschoolse opvang, mantelzorg voor zorgbehoevenden, duojobs met 50-plussers als mentors en jongeren met migratieachtergrond in opleiding… zich mogen vermenigvuldigen en versterken. Dat de OCMW’s die een regierol op zich nemen voor een intensieve begeleiding naar werk en begeleiding van mensen met een migratieachtergrond, zich gesterkt en gesteund mogen voelen. Dat 2018 een jaar wordt met minder uitgeslotenen: chronisch zieken, zij die een burn-out te verduren krijgen, 55-plussers in de werkloosheid, Vlamingen met allochtone origine, personen met een beperking. Naar aanleiding van het overlijden van Manu Ruys merkte Hugo De Ridder op dat zijn ex-collega en vriend graag historicus Henri Pirenne citeerde: ‘Je doet de mensen meer nadenken door vraagtekens dan door uitroeptekens’. Wel, in dat geval: Ooit een zinnig antwoord gehoord op de vraag naar waarom zoveel mensen en groepen nog altijd uitgesloten worden?

Ten slotte wenst Vlinks u in 2018 veel passie toe. Het is de weg inslaan naar een menselijker en socialer Vlaanderen waar iedereen zich in zijn/haar sas voelt, een samenleving met een hoge graad aan verbetenheid om samen ver te raken. Of we daar helemaal in slagen, weten we niet. Zeker is dat de passie waarmee we die wens willen realiseren ons individueel welzijn en onze collectieve samenhorigheid bevorderen.

Johan Velghe is woordvoerder van Vlinks.