‘We kreunen onder de hitte, maar onze beste airco’s laten we verkommeren’

Het gebrek aan bomen in een stedelijke omgeving is nefast, schrijft Groen-parlementslid Mieke Schauvliege. ‘Op termijn zouden we de standplaatsen van grote en waardevolle bomen wettelijk moeten kunnen beschermen’, schrijft ze.

Aan de zwoele vooravond van de tweede hittegolf van het jaar moeten we andermaal vaststellen dat de beste airco’s die we in onze steden hebben staan niet naar waarde geschat worden. De bomen en dan vooral grote, iets oudere bomen. Klimaatonderzoekers berekenden dat een grote boom het verkoelend vermogen heeft van 10 airco’s. En vooral in de stad merken we het gebrek eraan. In Gent toonde een hittestudie aan dat het in de binnenstad gemiddeld 3 graden Celsius° warmer is met pieken van zelfs 8 tot 10 graden op hete avonden en nachten. Leg je hand een uurtje na zonsondergang op een stenen muurtje en je voelt hoe hard onze versteende steden de warmte vasthouden.

En de toekomst ziet er niet rooskleurig uit. Volgens de Vlaams Milieu Maatschappij zal het aantal jaarlijks hittegolfdagen bij ons stijgen van 4 naar 50 tegen 2100. En de grootste slachtoffers zijn de iets zwakkeren, zoals kinderen en ouderen. Net daarom zijn steden net kwetsbare plekken, omdat je er veel instellingen zoals rusthuizen, ziekenhuizen en scholen dicht bij elkaar vindt.

De oplossing ligt dus voor de hand. Meer bomen in de stad om het hitteprobleem het hoofd te bieden. Alleen is dat blijkbaar erg moeilijk te bereiken? Een stad is een dynamische omgeving. Er komen voortdurend nieuwe gebouwen bij, een weg of fietspad wordt (her)aangelegd, nutsmaatschappijen moeten graven voor herstellingswerken etc.

En dan begint het. Bomen worden bij zulke werken enkel aanzien als een obstakel dat ze moeten omzeilen. En bouwfirma’s, nutsmaatschappijen, architecten, vergeten het allemaal… Bomen hebben wortels! En die wortels dienen om de boom stevig te zetten en om voor voedsel voor de boom te zorgen. Door te graven in de wortelzone van bomen, beschadig je de wortels en ontneem je hen kostbaar voedsel en water. Tegelijk vergroot je de kans dat de bomen op termijn omvallen.

Boomwortels beschadigen is een sluipend gif. De schade en de gevolgen zie je pas enkele jaren later. Denk maar aan de vele grote bomen langs Vlaamse wegen die er slecht aan toe zijn en zelfs een gevaar vormen. In de meeste gevallen kan ligt de oorzaak bijwegenwerken die enkele jaren voorheen plaatsvonden. Het hele netwerk van wortels diep onder de grond werd onherroepelijk verstoord en het herstel voor de boom duurt lang en is zwaar.

Nochtans weet het kleinste kind dat bomen wortels hebben. En die wortels beschadigen, is de boom beschadigen. En we weten heel goed hoe we bomen kunnen beschermen. Het Agentschap voor Natuur en Bos bracht in 2008 al een Technisch Vademecum Bomen uit waarin beschreven staat hoe we bomen kunnen beschermen tijdens werken. Waarom gaat men hier zo weinig mee aan de slag?

Heel eenvoudig. De werken rond bomen worden niet door groenaannemers of groenbeheerder uitgevoerd. Het zijn vaak wegenbouwers en aannemers van grote bouwblokken, die zich allerminst bewust zijn van het nut van de bomen. Laat staan dat ze beschikken over de juiste expertise om beschadiging tegen te gaan of schade te herkennen. Zonder het goed te beseffen, doden ze zo heel wat grote bomen.

Denk eraan deze week als de temperaturen opnieuw boven de 30 uitstijgen. Koele steden zijn steden met veel bomen. En vooral grote, want bomen bij planten is niet voldoende. Het verkoelende effect is het hoogst bij grote bomen die er al lang staan. Als we onze steden echt willen wapenen tegen toekomstige hittegolven, dan moeten we kijken naar hoe we bomen beter kunnen beschermen tegen werken in de directe omgeving. Op termijn zouden we de standplaatsen van grote en waardevolle bomen wettelijk moeten kunnen beschermen, zodat werkzaamheden nooit meer het uitgestelde doodsvonnis betekent van de meest efficiënte airco’s die moeder natuur ons gegeven heeft.