‘We kakelen onze eierhandel naar de knoppen en bevuilen weerom ons eigen nest’

‘Soms is het beter te wachten tot het stof in de kippenren is neergedwarreld, dan te kakelen als een kieken zonder kop in een opbod van steekvlampolitiek’, schrijft Jean-Marie Dedecker na de fipronil-crisis. ‘Hier ging het cijferfetisjisme boven het gezond verstand.’

Soms is het beter te wachten tot het stof in de kippenren is neergedwarreld, dan te kakelen als een kieken zonder kop in een opbod van steekvlampolitiek. Met de fipronilcrisis overviel mij een déjà-vu-gevoel. Van de dioxinecrisis in 1999 is er geen mens gestorven, op enkele radeloze kippenkwekers na die van miserie zelfmoord pleegden, maar daar kraaide geen haan naar. Miljoenen kippen werden afgeslacht, evenals de regering van Jean-Luc Dehaene. Het leverde een rechtstreeks economisch verlies op van een half miljard euro, een onschatbaar verlies aan imagoschade voor ons land, en met Guy Verhofstadt kregen we een nieuwe kraaiende haan als premier. Onze buurlanden waren er als vanouds als de kippen bij om het gat in de kippenmarkt op te vullen. De één zijn dood is de ander zijn brood.

Een soepkip is per definitie een antibioticakuur, en een omelet zit nu vol met luizengif. Ik krijg er kippenvel van. We smeren onze katten en honden in tegen de luizen met zo’n grote dosis fipronil dat je gedurende een gans jaar 145.000 besmette eieren mag verorberen aan de drempelwaarde van 0,005 milligram per kilogram ei, vooraleer je de giftigheid van die behandeling overschrijdt. Toch is er nog geen hond of kat van gestorven, laat staan een oud besje door een likje of een aaitje van haar ontluisde Fifi of Minou. Om een karton eieren uit de rekken te halen is er zelfs een besmettingswaarde nodig van 0,72 milligram per kilogram ei.

Er is geen ei gevonden die ook maar een peuter ziek zou kunnen maken, toch haalden de supermarkten hun schappen leeg. Cijferfetisjisme boven gezond verstand. Een volwassene mocht zelfs dagelijks acht fipronileieren in de pan slaan en een ukje een viertal. Je krijgt er eerder een indigestie van dan een voedselvergiftiging. Onze bodybuilders krijgen verschrompelde teelballen van een spuitje spierversterkend Clenbuterol, niet van hun dagelijks dieet van een dertigtal eierdooiers en een tweetal plofkippen. Toch kakelen we onze eierhandel naar de knoppen en bevuilen we weerom ons eigen nest.

Ik heb geen mededogen met amorele hebzuchtige gifmengers die je rustig enkele jaren mag ophokken in Leuven-Centraal, het zijn de bloedluizen van de samenleving. Maar niettegenstaande uit het fipronil-dossier weerom blijkt dat de controle van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van het Voedsel (FAVV) voor voedselmastodonten omgekeerd evenredig is met haar ambtelijk pestgedrag bij de slager om de hoek, zullen we toch nooit kunnen verhinderen dat criminelen de kluit belazeren en het hok bevuilen. Het masochisme waarmee we onszelf nu weerom nodeloos kaal plukken zoals tijdens de dioxinecrisis, is eerder nutteloze zelfkastijding en hysterie dan doordacht crisisbeleid.

Onze politici zwartepieten naar lieve lust in het parlement tot ze de rotte eieren in het Nederlandse Binnenhof konden gooien, en de doorgeeflui in de journalistiek kakelden zo luid dat ze zelfs in Hongkong en Korea de zuivel nodeloos uit de rekken haalden. Ieder wilde zijn graantje meepikken, never waste a good crisis.

Toxicoloog Jan Tytgat verweet het FAVV een gebrekkige communicatie maar leek op vier dagen tijd ook vier keer van gedacht te veranderen over de potentiële gevolgen voor de volksgezondheid. Nu heeft hij zo’n last van medianijd door zijn academische collega’s dat hij al zijn ei gelegd heeft als kandidaat voor de rectorverkiezingen van de KU Leuven.

Onze 1.000 legkipbedrijven, de consument en de kiekens betalen toch de rekening en het gelag. De verbruiker zelfs twee keer: eenmaal voor de meerprijs van de eieren, en andermaal voor de schadeloosstelling, want de machtige Boerenbond zal er wel in slagen extra subsidies los te weken bij de belastingbetaler.

De Groenen zijn er naar gewoonte ook als de kippen bij om ons grootschalig landbouwmodel te schandaliseren en hun kleinschalig bio-model op te hemelen. Mag ik toch een stok in dat hoenderhok gooien? We dwepen allemaal met een Poulet de Bresse of een scharrelkip, maar voor onze soep allemaal aan te schuiven in de Colruyt voor een braadkip van 2,59 euro of een plofkip die bij leven nooit het daglicht heeft gezien. De vraag bepaalt de markt en bio is voor de happy few. De kwaliteit en de prijs van het pluimvee worden gemeten aan de oppervlakte, uitgedrukt in vierkante centimeter, die de kip op het erf ter beschikking krijgt. Biologische landbouw vereist meer ruimte en meer land betogen Boersma en Van Kasteren in het boek en baseren zich op een Canadese studie die in 2012 ook in Nature verscheen..

Indien de hele wereld zou overgaan op biologische landbouw, dan zou er 20 procent meer land nodig zijn om evenveel voedsel te produceren. Dan hielden de Canadezen nog geen rekening met de hoeveelheid land die nodig is om dierlijke mest te produceren, omdat biologische boeren geen kunstmest gebruiken. Dan zou het verschil zelfs oplopen tot 30 procent. De gewonnen biodiversiteit op de biologische akkers weegt dus niet op tegen de biodiversiteit die verloren gaat op de extra grond die nodig is om de biologische producten te verbouwen. Maar per hectare stoten biologische boeren minder ammoniak uit, verdwijnt er minder stikstof in het water en gaan er minder verzurende gassen de lucht in. Niettegenstaande dergelijk ecosysteem per definitie een luilekkerland is voor ziekteverwekkers, plaagorganismen en onkruid.

Volgens de wetenschappers van de University of Oxford is dat echter ook geen eerlijke vergelijking. Uiteindelijk gaat het om de vervuiling per ton geproduceerd gewas en dan is de conventionele landbouw een stuk duurzamer . Azijnzuur in combinatie met zout en zeep, een veelgebruikt biologisch middel tegen onkruid, is twee keer zo giftig voor ratten als glyfosaat, dat is de stof die in de onkruidverdelger Roundup zit. Een herbicide die we volgens onze doorluchtige landbouwminister Joke Schauvliege niet meer mogen gebruiken om onze tuin onkruidvrij te houden, maar dat de boeren nog op hun land mogen spuiten. Biologische verdwazing. Van die boerin lust ik geen eieren.

Onze obsessie voor gezonde voeding is ongezond geworden, eerder politiek-ideologisch geïnspireerd dan wetenschappelijk onderbouwd. Ons voedsel is vandaag veiliger dan ooit, zegt gewezen FAVV-baas Piet Van Temsche in de krant De Tijd, en wat de rol van de mens in de instandhouding van de biodiversiteit betreft, verwijs ik even naar wat de econoom Henry George schreef in 1879 in Progress and Poverty: “Zowel de havik als de mens eten kippen. Hoe meer haviken er zijn, des te minder kippen er overblijven. Maar hoe meer mensen er komen, des te meer kippen er zullen zijn.” Een wijs man, die George.