‘We eten steeds minder vlees, maar toch promoot de Vlaamse regering een groei van onze veestapel’

‘De overheid promoot een voedingspatroon dat ze via een andere overheidsinstelling als onevenwichtig bestempelt’, schrijft Bart Caron op basis van de reclamespotjes van de VLAM. ‘Dat is een verspilling van belastinggeld.’

Je kent de organisatie wel van de televisie, de VLAM, die promotie maakt voor Vlaamse land- en tuinbouwproducten. Je krijgt promotie voor kaas, voor varkens- of rundsvlees, voor groenten en fruit van bij ons, voor brood enz. VLAM is het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing, een overheidsbureau van de Vlaamse regering. Niemand zal aanstoot nemen aan goede reclame voor producten van bij ons. En toch, het is bizar gedrag van de Vlaamse overheid.

Eerst facts & figures. We eten steeds minder vlees, zelfs een kwart minder dan 10 jaar geleden. We eten meer groenten en fruit. Dat is gezonder. En goed voor het klimaat.

En toch blijft de Vlaamse regering een groei van onze veestapel promoten. Vlaanderen produceert vijf maal meer vlees dan we zelf kunnen opeten en tien maal meer dan wat de Hoge Gezondheidsraad adviseert.

Om nog van de overproductie van melk te zwijgen. Om al die dieren te voeden moeten grote vrachten soja en graan aangevoerd worden, vele tonnen mest verwerkt, heel veel dierentransporten georganiseerd en megaslachthuizen geëxploiteerd.

Het vlees verhuist naar het buitenland, Vlaanderen blijft zitten met de milieuvervuiling. Mochten de landbouwers er nog goed door boeren, dan zou er tenminste iets positiefs aan zijn, maar zij verkopen hun producten zo vaak met verlies. De prijs is niet eerlijk.

Slechts 1 euro op 3 van het promotiebudget gaat naar gezonde groenten en fruit

Daartussen slalomt VLAM. Het valt onder de bevoegdheid van de Vlaamse minister van Landbouw, Joke Schauvliege. Dit promotiebureau heeft een budget van 22,9 miljoen euro. Een deel komt van de overheid, maar meer dan de helft komt van heffingen,verplichte bijdragen van de verschillende landbouwsectoren. Per varken of per hectare graan betaalt de boer een bijdrage. Van dit forse budget wordt driekwart besteed aan promotie op de binnenlandse markt via consumentgerichte campagnes en acties. De overige 25% gaat naar exportpromotie, met stands op buitenlandse beurzen.

Hoe worden deze campagnes uitgezet? Kiest de overheid voor onze topproducten zoals ons witloof of asperges, voor kwaliteit van bijvoorbeeld onze aardbeien, voor bio, en legt ze daarbij een accent op gezonde voeding? Nee.

VLAM verdeelt de middelen als een corporatistische organisatie a rato van de geïnde bijdrages. Er zijn veel varkens, kippen en koeien, en zo komt zowat 60% van de centen uit die sectoren. Met als gevolg dat zowat 60% van de promotiebudgetten van VLAM naar reclamecampagnes voor vlees- en zuivelproducten gaat, dik 12 miljoen euro. Een fiks bedrag. Het bedrag dat diezelfde Vlaamse regering uittrekt voor de gezondheidsdoelstelling ‘evenwichtiger eten’ ligt lager dan wat ze uitgeeft voor vleespromotie. Daarmee krijgen deze producten disproportioneel veel media-aandacht ten opzichte van andere producten. Vis moet het stellen met 0,6 miljoen. Groenten en fruit met 2,5 miljoen, Bio met 0,6 miljoen. En dus stimuleert de overheid financieel een voedingspatroon dat ze via een andere overheidsinstelling als onevenwichtig bestempelt.

Geen gezondheidsexeperten in de VLAM

Het corporatisme wordt netjes weerspiegeld in de structuur van dit verzelfstandigd agentschap. De VLAM heeft een raad van bestuur en 11 sectorgroepen. De leden ervan zijn afgevaardigden uit beroepsverenigingen of -organisaties uit de land- en tuinbouwsector, handel en distributie. Zij beslissen over de verdeling van de verplichte bijdragen en bepalen mee de strategie en promotiecampagnes van VLAM. De voorzitter komt van de Boerenbond, de ondervoorzitter van ABS. Dit zorgt ervoor dat hun belangen goed verdedigd worden. Vertegenwoordigers uit organisaties die gezonde voeding promoten en gezondheidsexperten zitten niet in de organen. Dat verklaart waarom de VLAM niet wordt aangestuurd in functie van gezondheid of een evenwichtig voedingspatroon.

Het systeem versterkt bovendien zichzelf. Hoe groter de sector, hoe meer promotie er wordt gevoerd. Een absurde vicieuze cirkel.

De promotiecampagnes worden onder de ‘VLAM’-vlag naar de consument gericht. Deze krijgt de indruk dat de overheid hem/haar voorlicht over wat goed is voor hem. Maar nee, hij/zij krijgt, onder de vlag van de Vlaamse overheid, als boodschap van algemeen nut reclame voor een sector opgediend. Met een overaccent op vlees en zuivel. Deze strategie staat helemaal haaks op andere uitgaven van diezelfde overheid die erop gericht zijn om die slechte eetgewoonten tegen te gaan. Merkwaardig toch. Niet dat er helemaal geen promotie mag zijn voor vlees, maar een beter evenwicht zou vanzelfsprekend moeten zijn.

Promotie voor evenwichtig voedingspatroon kunnen ook

Er is een alternatief. De VLAM-promotiecampagnes kunnen ook een evenwichtig en gezond voedingspatroon promoten. Dat vereist een stevige reorganisatie van VLAM, in nauwe samenwerking met he VIGeZ, het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie. Dat gerespecteerde instituut ontwikkelde de ‘actieve voedingsdriehoek, een praktisch schema met aanbevelingen over hoeveel water, groenten, vlees die we dagelijks zouden moeten eten.

Een structurele samenwerking ligt voor de hand. Immers, bij ons zit gezond en gevarieerd koken en eten helemaal in de lift. Daarbij kiezen steeds meer Vlamingen voor minder vlees of voor een smakelijk alternatief zonder vlees. Toch eten we met zijn allen nog steeds dubbel zoveel vlees dan wat aanbevolen wordt door de hoge gezondheidsraad. Dat verhoogt ook de risico’s op hart- en vaatziekten, overgewicht, diabetes en maag- en darmkanker.

Wij pleiten voor een structureel samenwerkingsverband tussen VLAM en de Hoge Gezondheidsraad / VIGeZ zodanig dat de promotiecampagnes een meer evenwichtig en gevarieerd voedingspatroon aanbevelen.

Want is het niet hallucinant dat binnen de Vlaamse regering de ene minister via VLAM brede promotie voert het ene voedingspatroon, terwijl de andere minister dezelfde voedingspatronen afraadt? Wat een verspilling van belastingsgeld.