‘We dragen nog steeds de financiële gevolgen van de “opsmukoperaties” van paars’

Met het oog op de vorming van een federale regering wordt lyrisch gedaan over de paars-groene regering die van 1999 tot 2003 aan de macht was. Maar de facturen daarvan duiken vandaag nog steeds op.

Op zoek naar een nieuwe federale regering is informateur en PS-voorzitter Paul Magnette duidelijk: zijn voorkeur gaat uit naar een coalitie van PS, SP.A, MR, Open VLD, Ecolo en Groen. Bij de Open VLD is ook de Gentse burgemeester Mathias De Clerq voorstander: ‘Paars-groen: niet van moeten, maar uit overtuiging’, schreef hij in een opiniestuk in De Standaard. ‘Dat paars-groen prima kan functioneren, zagen we tussen 1999 en 2003′, en daarbij bewierookt De Clercq de sociaaleconomische prestaties. Zijn geestelijke voogd, de liberale denker Dirk Verhofstadt, tweette op hetzelfde moment: ’tijd voor budgettaire discipline’. Dat allemaal net nu we de desastreuze financiële gevolgen van die paars-groene regering onder leiding van Guy Verhofstadt (Open VLD) steeds sterker voelen.

Het is verbijsterend om een oproep voor ‘budgettaire discipline’ te horen van de broer van Guy Verhofstadt. Op YouTube is een filmpje te vinden uit 2007 van een discussie tussen premier Verhofstadt en zijn kabinetschef Wouter Gabriëls. ‘Ik wil een persbericht waarin het woord begrotingsevenwicht staat’, zegt Verhofstadt. ‘Dat is flauwekul’, antwoordt Gabriëls, ‘Er is geen begrotingsevenwicht.’ Verhofstadt: ‘Geen flauwekul. Het zal trouwens zo zijn. Al moet ik de tekst zelf schrijven.’ Zo loog de toenmalige premier de bevolking voor over de budgettaire toestand van het land.

De paarse regeringen konden profiteren van een goede conjunctuur en dalende rente, maar soupeerden die meevallers op. Ze lieten een unieke kans liggen om overschotten op te bouwen, waarmee we vandaag de stijgende kosten van de pensioenen en de gezondheidszorg hadden kunnen opvangen. Alle begrotingsexperts, van Wim Moesen (KU Leuven) tot Herman Matthijs (UGent en VUB), zijn het roerend eens: ‘Hadden we toen het geld niet uitgedeeld, stonden we vandaag veel verder.’

Moet ook het Zilverfonds nog in herinnering worden gebracht? Dat werd bij de oprichting in 2001 voorgesteld als dé garantie voor de betaling van de huidige pensioenen. Zoals toen al werd voorspeld, bleek het een lege doos. ‘Dat Zilverfonds is pure hypocrisie’, zei Michel Jadot, topambtenaar met PS-stempel, ooit in Knack. VUB-econoom Jef Vuchelen noemde het ‘volksverlakkerij’. In 2016 werd het Zilverfonds begraven, een structurele besparing van 120.000 euro.

Terwijl paars met het Zilverfonds een fata morgana creëerde, werden de echte pensioenfondsen leeggezogen. Geert Noels (Econopolis) spreekt daarbij van ‘monetaire charlatans’. Want in 2003 nam Verhofstadt het pensioenfonds van Belgacom (nu Proximus) over, waarmee de begroting met 5 miljard werd opgesmukt. Daarvoor betalen we straks wel de rekening, want het fonds is leeg en nu moet de overheid de pensioenen van de statutaire ambtenaren van Proximus betalen, tot ze letterlijk uitgestorven zijn. Vanaf 2023 kost dat de overheid jaarlijks zo’n 470 miljoen euro.

Paars sloeg trouwens niet alleen het pensioenfonds van Belgacom aan, maar ook die van de Antwerpse haven (236 miljoen), de NMBS (300 miljoen), Belgocontrol en Brussels Airport (samen 130 miljoen). ‘Gewoon schaamteloos’, noemt econoom Ivan Van de Cloot (Itinera) het ‘ après nous le déluge-beleid’ van paars.

Een ander voorbeeld daarvan zijn de sale-en-leasebackoperaties: paars verkocht overheidsgebouwen die meteen werden ’teruggehuurd’. De verkoop van onder meer de Financiëntoren, het Rijksadministratief Centrum, een WTC-toren en het gebouw van de Koninklijke Munt zorgde voor eenmalige opbrengsten en jarenlange uitgaven. ‘De sale-and-lease-backoperaties staan symbool voor de paarse budgettaire opsmukoperaties om de begroting in evenwicht te houden’, aldus het Rekenhof. ‘Die verkopen waren beslist onrendabel voor de federale overheid.’

We dragen nog steeds de financiële gevolgen van die ‘opsmukoperaties’. De Koninklijke Munt is al dicht, maar volgens zakenkrant De Tijd moeten we nog tot 2021 jaarlijks 635.125 euro huur betalen. En in de Paleizenstraat werken nog amper ambtenaren in een gebouw van de federale overheidsdienst Financiën, waarvoor jaarlijks meer dan 2 miljoen euro aan huur moet worden gestort. Tot 2026.

Toen Guy Verhofstadt eind 2007 een interim-regering leidde, deed hij een pijnlijke vaststelling: ‘Het geld is op.’ Daar hadden zijn paarse regeringen zelf voor gezorgd.