‘Wat vroeger goed was voor een dia-avond, is vandaag niet meer dan een album ‘Bali 2016′ op Facebook’

‘Onze welvaartsmaatschappij heeft de klassieke invulling van het begrip luxe totaal uitgehold’, schrijft Niel Staes van Oikos. ‘We consumeren zo veel dat we niet meer beseffen dat we in overvloed leven.’

‘En? Al op vakantie geweest deze zomer’, vroeg ik recent op een barbecue met vrienden. ‘Nee, enkel een weekendje Madrid en het huwelijk van vrienden in Boston, voor de rest is het een zomer in ’t Stad. We gaan pas in het najaar, buiten het seizoen, naar Bali’, was het nonchalante antwoord.

Die vanzelfsprekendheid was voor vorige generaties ondenkbaar en ze geldt lang niet alleen voor reizen. Wat we vroeger als luxueus beschouwden, consumeren we nu massaal. Ondanks de crisis leven we nog altijd in overvloed, met alle gevolgen vandien. En toch wil ik hier een vurig pleidooi houden voor meer luxe in je leven.

In de economie is luxe een ongrijpbaar goed. Het is datgene waar je naar verlangt en zou aanschaffen als je rijk genoeg was. Met de opleving van de economie na de oorlogsjaren kwamen heel wat ongrijpbare goederen vanaf de jaren ’50 en ’60 plots binnen handbereik. Vooral jongeren genoten toen van deze bloeiperiode. De babyboomers droomden van, spaarden voor en kochten elpees, merkkleding, een bromfiets en misschien zelfs een auto. In latere jaren – met de ‘Personal Computer’ als orgelpunt – zorgden verdere globalisering en massaproductie voor nog meer betaalbare luxe.

Evidente consumptie

Vijftig jaar later zijn er nog weinig zaken ongrijpbaar. Meer nog, we (over)consumeren zo veel dat we niet meer beseffen dat we in luxe leven. Wat vroeger aanleiding was voor een uitgebreide dia-avond, is vandaag niet meer dan een album ‘Bali 2016’ op Facebook. Waar vroeger seizoenen en continenten bepaalden wat we aten, is nu alles van over de hele wereld altijd beschikbaar.

Ook de dagelijkse consumptie van vlees is zo’n evidentie geworden, om nog maar te zwijgen van persoonlijke mobiliteit. Onze welvaartsmaatschappij heeft de klassieke invulling van luxe totaal uitgehold. Wat we vandaag bestempelen als een luxeartikel, is eigenlijk niet meer dan een overprijsde merkeditie van een toegankelijk massaproduct.

En toch leven we in gestreste tijden. We hollen ons te pletter en snakken naar meer ademruimte en rust. De reden is simpel. We zijn verblind door de logica van de economie waarin meer ook garant staat voor beter. Spijtig genoeg valt die zelden te rijmen met de logica van het leven. Daarin is luxe net datgene wat je niet kan kopen, wat onvervangbaar is. Onze planeet bijvoorbeeld, en de tijd die je hebt om erop rond te lopen. Daarom pleit ik ervoor om luxe te herwaarderen. Niet alleen omdat de aarde er baat bij heeft, maar ook omdat je er zelf enorm bij wint.

Nood aan een hedendaagse en duurzame visie

Twee bewegingen zijn cruciaal om de collectieve klik te maken. Laten we zaken die we vandaag als alledaags beschouwen, terug hun terechte status van luxe aanmeten en laten we er collectief naar streven om datgene dat we echt als waardevol beschouwen, alledaagser te maken.

De nieuwe invulling van luxe is datgene waar je naar verlangt, mocht je tijd genoeg hebben om het te doen. De luxe om meer tijd met je kinderen, vrienden of familie te spenderen. De luxe om te sporten of optredens bij te wonen. Maar ook tijd voor gezond koken, leren of lezen … Allemaal zaken die je bij de start van het nieuwe jaar als goede voornemens formuleerde, maar al snel onder de voet gelopen werden in de dagelijkse ratrace.

Gelukkig versterken die twee bewegingen elkaar. Meer nog, hun synergie vormt de sleutel tot een duurzame maatschappij. Als ’time’ ‘money’ is, levert minder geld misschien ook meer vrije tijd op.

Uitzonderlijke avocado

Door minder te consumeren, spaar je geld uit en moet je minder gaan werken. Geniet bijvoorbeeld één keer per week van een lekker, biologisch en lokaal lapje vlees in plaats van elke dag te grijpen naar massaal geproduceerd vlees. Maak van die ene vliegvakantie om de vijf jaar een ongelooflijke ervaring in plaats van in ijltempo de citytrips aan elkaar te rijgen. Of ga consequent voor lokale en seizoensproducten zodat die uitzonderlijke avocado iets is om echt naar uit te kijken. Het is niet alleen goed voor je portemonnee, je creëert er bovendien meer momenten van luxe in je leven mee.

Laten we bouwen aan een 21^e-eeuwse welvaartsmaatschappij op maat van mens en planeet. Een samenleving waar luxe niet langer bepaald wordt door het aantal euro’s op onze rekening of het aantal spullen in ons huis, maar door de tijd die we besteden aan zaken die er echt toe doen. Die uitdaging begint uiteraard deels bij onszelf, maar ook beleidsmakers en werkgevers spelen een cruciale rol.

Zij moeten het voor ieder van ons eenvoudiger maken om aan dat 20^e-eeuwse keurslijf te ontsnappen door van de duurzame keuze de meest aantrekkelijke te maken. Niet enkel bieden ze zo een vernieuwde visie op een zin- en waardevoller leven, maar creëren ze ook een aantrekkelijk alternatief voor onze desastreuze overconsumptie.