In Ronse gaan opnieuw stemmen op om de taalfaciliteiten af te schaffen. Drie politologen laten hun licht schijnen op de toekomst van de Vlaamse faciliteitengemeenten.
In Ronse gaan opnieuw stemmen op om de taalfaciliteiten af te schaffen. Twee (identieke) wetsvoorstellen van Peter De Roover en Kristien Van Vaerenbergh (N-VA) en Hendrik Vuye en Veerle Wouters (V&W) later lijkt er voor Ronse geen oplossing te komen. ‘Wat moeten we vandaag nog met die faciliteiten?’, vraagt hoogleraar Herman Matthijs (UGent) zich af. ‘Er zal in de toekomst meer protest komen tegen de faciliteiten’, denkt politoloog Bart Maddens (KU Leuven).
Ik denk nu niet dat het welzijn of de welvaart in het gedrang komt in Ronse
In Vlaamse faciliteitengemeenten is de voertaal tussen bestuur en inwoners Nederlands, maar op verzoek kan dat ook in het Frans. In taalgrensgemeente Ronse wil de gemeenteraad quasi unaniem af van die faciliteiten: CD&V-Groen, Vlaams Belang, Open VLD en N-VA keurden een motie goed die voor de afschaffing van de faciliteiten pleit, enkel SP.A onthield zich. De taalfaciliteiten worden in die motie omschreven als ‘discriminerend’, ‘rem op integratie’ en ‘administratief kostelijk’. ‘Dat is sterk uitgedrukt maar ten gronde heeft de burgemeester van Ronse een punt. Nu denk ik ook wel niet dat het welzijn of de welvaart in Ronse in het gedrang komt. En geldt dat dan ook voor de Waalse gemeenten waar er faciliteiten zijn voor Nederlandstaligen?’, zegt professor politicologie Dave Sinardet (VUB).
De motie heeft geen enkele kans op slagen.
‘Het klopt inderdaad dat faciliteitengemeenten taaltoelagen moeten betalen voor hun personeel’, zegt Matthijs. Taaltoelagen geven ambtenaren, naargelang hun behaald niveau op een taalexamen, een premie omdat ze Frans kunnen. Gemeenteambtenaren van Ronse moeten dat examen Frans afleggen, ‘waardoor valabele kandidaten uit de boot vallen’ volgens de gestemde motie. ‘Er zijn inderdaad een paar politiek-administratieve meerkosten waar je niet naast kan kijken. Bovendien is er vaak speciaal toezicht vanuit hogere overheden’, vervolgt Matthijs.
Omdat faciliteitengemeenten uitgesloten zijn van een fusie zou de stad volgens burgemeester Luc Dupont slachtoffer van discriminatie zijn. De Vlaamse overheid neemt bij vrijwillige fusies tot 500 euro schuld per inwoner over. ‘Wij lopen dus 13 miljoen euro mis’, beweert Dupont aan VRT. Ronse had op 1 januari 2018 meer dan 18 miljoen euro schulden volgens de gemeentebegroting.
De burgemeester neemt een advocaat onder de arm, maar Herman Matthijs is niet overtuigd: ‘Het is mij niet duidelijk wat hij wil aankaartten als discriminatie. Doelt hij op het feit dat hij niet kan fusioneren? Dat maakt volgens mij niet veel kans omdat alle faciliteitengemeenten over dezelfde kam worden geschoren.’
Volgens Maddens is er sprake van een ‘anomalie’: ‘De taalfaciliteiten zijn in het leven geroepen als een overgangsmaatregel.’ Ronse diende in 2008 al een voorstel in om de faciliteiten af te schaffen, maar de regering Leterme gaf er geen gehoor aan. Intussen zijn de faciliteiten er nog altijd en zorgen ze nog altijd voor discussies zoals nu in Ronse. ‘Fusies zijn rationale beslissingen. Dan kan je eigenlijk geen rekening houden met anachronismen als faciliteiten.’
Wat is het nut van faciliteiten in Ronse of Voeren?
Maar hoewel Maddens begrip heeft voor de vraag van de Ronsische gemeenteraad, denkt hij niet dat er snel verandering zit aan te komen. ‘De motie heeft geen enkele kans op slagen. De afschaffing van de faciliteiten kan enkel in het kader van een omvattende staatshervorming. Franstaligen zullen ook niet zomaar die faciliteiten opgeven, ze zullen daar een prijs voor vragen.’ Sinardet valt hem bij: ‘Die afschaffing komt er deze legislatuur niet, Peter De Roover heeft wel een voorstel ingediend maar ik heb daar nog geen ronkende verklaringen over gehoord bij Bart De Wever of andere topmensen van de partij.’
Het afschaffen van die faciliteiten is dan ook een lastige politieke evenwichtsoefening. ‘Om een gemeente te schrappen uit de lijst van de faciliteitengemeenten heb je een tweederdemeerderheid nodig in het parlement, en een gewone meerderheid in beide taalgroepen. Het kan ook via een grondwetswijziging. Daarvoor moet een grondwetartikel voor herziening vatbaar verklaard worden aan het einde van de legislatuur, om daarna een tweederdemeerderheid te vinden na de verkiezingen’, legt Sinardet uit.
De vraag bij de faciliteitengemeenten blijft, is het sop de kool waard?
Matthijs vindt dat er ooit weleens beslissing moet komen: ‘Je kan je de vraag stellen, wat moeten we nog met die faciliteiten in kleine gemeenten? En wat is het nut van faciliteiten in Ronse of Voeren bijvoorbeeld?
‘Ik hoop in ieder geval dat de faciliteiten verdwijnen, ze waren een overgangsmaatregel na het vastleggen van de taalgrens zodanig dat anderstaligen tijd hadden om zich aan te passen’, zegt Maddens. Toch denkt hij niet dat N-VA daar een breekpunt van zal maken na de federale verkiezingen van 2019. ‘N-VA zet meer en meer in op een voortzetting van het beleid en dus van de communautaire stilstand.’
Sinardet denkt evenmin dat er een staatshervorming zit aan te komen. ‘De faciliteitengemeenten zijn gewoon geen urgent probleem. Als de problematiek daaromtrent al eens de nationale politiek bereikte, was dat omdat partijen er zelf garen bij spinden. Nu zitten N-VA en MR in dezelfde regering en net die twee stonden lijnrecht tegenover elkaar over de Vlaamse randgemeenten. De vraag bij de faciliteitengemeenten blijft, is het sop de kool waard? Electoraal hebben Vlaamse partijen niks te winnen door dit conflict op de spits te drijven.’ Brussel zal dan weer wel een issue worden na de verkiezingen in 2019, voorspelt Matthijs. ‘En als ze eenmaal beginnen te spreken over Brussel kom je al snel uit bij de randgemeenten.’
Faciliteiten
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
