De Parijse Notre-Dame stond maandag in lichterlaaie. Frankrijk is in rouw. Knack sprak met Jonas Danckers van het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur over de brandveiligheid van de Vlaamse en Brusselse kerken en kathedralen.
Het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC) vroeg zeven jaar geleden al aan Vlaamse kerkbesturen hoe het gesteld was met de brandveiligheid. Amper 30% van de 1786 bevraagde kerkbesturen gaf aan over een branddetectiesysteem te beschikken. 70% van de Vlaamse kerken en kathedralen had dus geen systeem om een brand mee te detecteren, ook al werd zo’n installatie toen nog voor 80% terugbetaald via het Agentschap voor Onroerend Erfgoed.
Sinds maart 2017 viel deze subsidie weg. Het sensibiliseringsluik inzake brand- en inbraakdetectie in kerken kwam terecht op de schouders van het CRKC, dat algemeen advies geeft over religieus erfgoed aan onder andere gemeentebesturen en particulieren.
Een wet uit 1979 omtrent het voorkomen van brand en ontploffingen en enkele aanvullende koninklijke besluiten vormen de basisnormen van brandveiligheid in nieuwe gebouwen. ‘Maar de meeste kerkgebouwen vallen niet onder deze “nieuwe gebouwen”‘, aldus Jonas Danckers van het CRKC. ‘De raad die wij geven aan mensen die bij ons aankloppen vertrekt wel vanuit die basisnormen. Dat gaat dan over bereikbaarheid van de brandweer, compartimentering, het plaatsen van nooduitgangen… Maar in het algemeen zijn er dus zeer weinig regels voor kerkgebouwen.’
Het CRKC biedt advies en focust op preventie, maar kerkfabrieken zijn niet verplicht om zich aan het advies te houden.
Toch zijn er enkele uitzonderingen. Zo vallen kerken waar vast personeel in dienst is, zoals de meeste kathedralen, onder de Welzijnswet en die is iets strenger dan de koninklijke besluiten. En wanneer een kerkgebouw speciale evenementen huist, geldt de wetgeving rond publieke gebouwen of bijeenkomsten. Danckers: ‘In dat geval is de brandweer strikter. Zij vragen dan om de deuren open te laten en stewards aan de ingangen te plaatsen.’
Voor de brandveiligheid in een erkend kerkgebouw – lees: een historisch monument – is er dan weer steeds sprake van een evenwichtsoefening, zegt Danckers. ‘Er moet dan namelijk ook rekening gehouden worden met wat het Agentschap van Onroerend Erfgoed toelaat.’
Het CRKC biedt advies en focust op preventie, maar kerkfabrieken zijn niet verplicht om zich aan het advies te houden. De organisatie bundelde de maatregelen die ze aanraadt in een checklist.
‘Eerst zijn er de organisatorische maatregelen’, zegt Danckers. Die gaan uit van voor de hand liggende preventieve acties: kaarsen niet naast brandbaar materiaal plaatsen, de technische apparatuur controleren… ‘We vragen ook om een inventaris op te stellen met prioriteiten. Zo weet de brandweer welke voorwerpen waar staan en welke ze eerst moeten evacueren in het geval van een brand.’ Ook verhoogde aandacht bij werken is van essentieel belang: ‘Er is een overeenkomst in heel Vlaanderen dat, wanneer er werken uitgevoerd worden waar vuur bij komt kijken, de werkmannen een uur na het afronden van de klus nog eens controleren of er niets meer nasmeult.’
Vervolgens zijn er de fysieke maatregelen, betreffende blusapparaten en dergelijke. ‘Die staan in de meeste kerken, maar moeten om de zoveel tijd gekeurd worden’, gaat Danckers verder. Ook een externe en interne bliksembeveiliging is geen overbodige luxe voor kerken met hoge torens. Infrarood- en luchtafzuigsystemen – de zogenaamde elektronische maatregelen – zijn duur en daarom ook minder voor de hand liggend voor de meeste kerkfabrieken.
Kerk, kathedraal of basiliek?
Een kerk is het gebouw dat gebruikt wordt voor de christelijke eredienst.
Een kathedraal is de hoofdkerk van een bisdom, of de kerk waar een bisschop zetelt.
Een basiliek is een eretitel voor een bijzonder kerkgebouw, bijvoorbeeld voor een kerk met een bijzonder verleden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
