‘Een gevechtstank die Oekraïne in staat moet stellen verloren gebied op de Russen te heroveren: dat is de Leopard-2. Deutsche Qualität. Maar de Duitse bondskanselier Olaf Scholz (SPD) wil het licht voor levering (nog) niet op groen zetten’, schrijft Dirk Rochtus. Wat is er aan de hand?
Een levering zou ‘de dynamiek op het slagveld kunnen veranderen’, zo motiveert Nils Schmid, buitenlandexpert van de sociaaldemocraten (SPD), die weigering. Heeft de Duitse regeringsleider misschien angst voor een uiteindelijke overwinning van de Oekraïners? Want die weten dat ze enkel met de beste gevechtstank ter wereld, de Leopard-2, de Russische stellingen kunnen doorboren. In Charkov was het hen in september nog gelukt de Russische troepen te overrompelen, maar die hebben intussen hun lesje geleerd. Na hun terugtrekking hebben die zich ingegraven op de oostelijke oever van de Dnipro. Een Oekraïens offensief vergt gevechtstanks van westerse makelij die de huidige, aan beide zijden gebruikte ‘Oostblok’-tanks, overklassen aan bepantsering en vuurkracht. En daarom kijken de Oekraïners naar Duitsland. Het is de Bundessicherheitsrat, de Federale Veiligheidsraad, onder voorzitterschap van Scholz die de toestemming moet verlenen om de Leopard-2 te exporteren.
Dat geldt ook voor de Leopard-2-tanks die in het bezit van andere staten zijn. Afgelopen week had Polen al te kennen gegeven dat het 14 stuks wil leveren aan Oekraïne. Dariusz Pawlos, de Poolse ambassadeur in Duitsland, stelt zelfs de levering van nog meer Leopard-2 tanks in het vooruitzicht. Zelfs Finland, dat over 200 exemplaren beschikt, wil meegaan in dat verhaal. Aangezien het land nog altijd geen lid van de NAVO is, zou het slechts een beperkt aantal ter beschikking kunnen stellen van Oekraïne.
Geïsoleerd
Het Europese Parlement (EP) had zich al in oktober voor de levering van gevechtstanks uitgesproken. In Berlijn viel dat advies in dovemansoren. De ‘sterke duw’ die Polen en Finland in dit dossier geven grijpt Reinhard Bütikofer, een Duits parlementslid voor ‘Die Grünen’, aan om te verkondigen dat het EP Scholz zal oproepen om ‘een Europees consortium te vormen van landen die Leopard-tanks hebben en die aan Oekraïne willen leveren.’ Zelfs binnen zijn eigen regering – de verkeerslichtcoalitie van SPD, Grüne en liberalen (FDP) – geraakt de sociaaldemocratische kanselier geïsoleerd. De Groenen gaan voluit voor de ondersteuning van Oekraïne. Ook Marco Buschmann (FDP), de federale minister van Justitie, vindt dat de levering van gevechtstanks ‘geen taboe’ mag zijn. Oekraïne heeft het recht aan zijn kant, zegt hij, omdat het zich verdedigt tegen een agressor. Volkenrechtelijk betekent dit dat Duitsland dan ook het recht heeft om wapens te leveren – dat doet het natuurlijk al wel –, maar ook als dat aanvalswapens zijn, verandert dit volgens de minister zijn land niet in een ‘Kriegspartei’ (‘oorlogspartij’). Belangrijk zou het wel zijn om zulke acties af te stemmen met de bondgenoten.
Vertrouwen
Geen ‘Alleingang’ dus. Dat is het wat Scholz vreest: dat Duitsland wegens eenzijdig optreden door Rusland zou beschouwd worden als een deelnemer aan de oorlog. Maar is die vrees voor een ‘Alleingang’ nog gegrond, nu meer en meer partners voor de levering van gevechtstanks aan Oekraïne te vinden zijn? Naast Polen en Finland ook Spanje, Litouwen en Zweden. Zelfs de Britten schuiven van hun kant de gevechtstank van het type Challenger 2 naar voren. Intussen blijft Scholz maar wikken en wegen. Zijn eigen SPD ondersteunt hem daarbij, of om het met de woorden van SPD-fractiechef Rolf Mützenich te zeggen: ‘We zullen ons niet laten opjagen door al deze luide roepers.’ Als er al van een ‘Alleingang’ sprake is, dan is het volgens Der Tagesspiegel die van een ‘Verhinderungsmacht’, van als enige de mogendheid te zijn die (de levering) verhindert. Blijkbaar heeft Scholz onvoldoende vertrouwen in de Europese partners. Waarnemers denken dat hij op rugdekking door de Amerikanen wacht. Dat zou wel eens kunnen gebeuren op de ontmoeting van de ‘Contact Group on Defense of Ukraine’ in het Duitse Ramstein op 20 januari aanstaande. Intussen zou je hem naar analogie met Fabius Cunctator, de Romeinse staatsman die de confrontatie met Hannibal ontweek, wel eens ‘Scholz de Uitsteller’ kunnen noemen.
Dirk Rochtus doceert internationale politiek en Duitse gschiedenis aan KU Leuven/Campus Antwerpen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier