‘Wallonië stagneert al veel te lang: tijd voor een Waalse verzetsbeweging’

Hoe valt het te verklaren dat Wallonië, ondanks bevoegdheidsuitbreidingen, er nooit is in geslaagd er bovenop te komen? Tijd voor een Waalse verzetsbeweging, schrijft de Franstalige essayist Jules Gheude.

In 1961 al zei de Luikse socialistische vakbondsleider André Renard dat de regio naar zijn overtuiging nooit overeind zou krabbelen zonder de invoering van het federalisme en van structuurhervormingen. Daarom richtte hij het Mouvement Populaire Wallon (MPW) op, zeg maar: de Waalse Volksbeweging. Door zijn al te vroeg overlijden in 1963, maar even goed door het heftig verzet tegen zijn ideeën binnen de (nog unitaire) Belgische Socialistische Partij (BSP), bleek een wijziging van de situatie binnen een redelijke termijn geen haalbare kaart.

Het was pas in 1974 dat er enig schot in de zaak kwam toen de wet op de voorbereidende gewestvorming werd aanvaard. Het was François Perin, destijds minister voor Hervorming der Instellingen, (met naast zich de Vlaming Robert Vandekerckhove) die hiertoe de aanzet gaf.

De socialisten die toen in de oppositie zaten, boycotten de ‘voorlopige’ Waalse Gewestraad, die ze een rompparlement vonden. En toen ze in 1977 weer aan de macht kwamen zorgden ze ervoor dat die voorlopige raad zo snel mogelijk werd opgeheven.

Pas in 1980 kreeg Wallonië de instrumenten in handen waarmee het zichzelf kon besturen, tenminste toch op een aantal domeinen. Sindsdien is de bevoegdheid van het Gewest meermaals uitgebreid.

Hoe valt het dan te verklaren dat dit Gewest er nooit is in geslaagd er bovenop te komen? In de voorbije 10, 12 jaar zijn diverse herstelplannen gesmeed. Maar helaas, zo stelde een internationale jury onlangs vast, hebben die plannen niet het verhoopte resultaat gehad.

Wallonië zit ook vandaag nog opgescheept met een hoge werkloosheid, en een schuld van 18,6 miljard euro. Het slaagt er maar niet in een begrotingsevenwicht te bereiken. Verbazend is de apathie van de Waalse bevolking bij dit alles.

Wallonië is niet het eigendom van welke politieke partij dan ook. De toekomst van het gewest gaat elk van zijn inwoners aan, in de eerste plaats uiteraard de jongeren.

Er is al veel te veel tijd verloren met overbodige politieke betwistingen, eigenlijk niet meer dan dorpsruzies. Er zijn voorbeelden te over die aantonen dat Wallonië geen slachtoffer is van een of ander noodlot. Andere regio’s zijn er wel degelijk in geslaagd hun achteruitgang te keren.

Maar dan moeten we wel de bereidheid opbrengen om de problemen ten gronde te herbekijken en ons aan te passen aan de spelregels die gelden in de 21e eeuw.

In een gesprek dat hij had met Robert Liénard van de Leuvense Universiteit zei generaal en Frans president Charles de Gaulle het volgende:

‘Een volk kan zijn moeilijkheden alleen maar te boven komen door op zichzelf te rekenen. Zoek naar jeugdige leiders die de bevolking de waarheid zeggen, die duidelijk maken waar het op staat, en die mensen kunnen mobiliseren. (…). Voor een volk is nooit iets definitief verloren tenzij de bewindslieden zich laten leiden door een fatalistische, verkeerde visie op de geschiedenis.’

Maar wat is precies die waarheid waarover de Gaulle het had, getransponeerd naar Wallonië anno 2015?

Primo: Wallonië heeft de gewestvorming geëist om niet te moeten afhangen van een staatsstructuur die haar verhindert zelf de nodige beslissingen te nemen – in het belang van de welvaart en het welzijn. Maar 25 jaar ervaring hiermee maakt duidelijk dat de regionalisering is uitgedraaid op een fiasco. We moeten zo eerlijk zijn dit te erkennen.

Secundo: het federalisme, officieel ingevoerd in 1993, heeft België niet gered. Het is zelfs achterhaald, aangezien Vlaanderen zich in 1999 duidelijk heeft uitgesproken voor het confederalisme. En het is de christendemocratische minister-president Luc Van den Brande die er als eerste bewindsman over begon.

Tertio: het voortbestaan van België wordt overschaduwd door de onstuitbare groei van het Vlaams-nationalisme, dat lang niet uitsluitend door de N-VA wordt belichaamd. Zo was het de voormalige CD&V-minister Stefaan De Clerck die zei: ‘De band tussen nationalisme en christendemocratie zit diep verankerd in het Vlaamse DNA.’

Met andere woorden: Vlaanderen is een natie geworden. Dat staat trouwens uitdrukkelijk in de preambule van het Handvest voor Vlaanderen, dat in 2012 eenparig door het Vlaams parlement werd goedgekeurd.

Charles de Gaulle had dit al goed begrepen toen hij verklaarde: ‘Ik ben er van overtuigd dat alleen een land als Frankrijk u, de drie tot vier miljoen Walen, een toekomst kan bieden.’ Dat is gewoon de waarheid.

Elk voorstel tot radicale verandering botst vrijwel automatisch op reactionair verzet. Altijd weer zijn er mensen die een oorlog te laat komen. Leest u er de volgende passus maar op na uit een artikel in ‘La Libre Belgique’ van 26 maart 1976 :

‘Wij weten hoe geslepen de Minister van de Institutionele Hervorming (François Perin), is en zijn dus best op onze hoede. Want het is nu al meer dan 15 jaar lang dat ‘het onweerstaanbare avontuur van de regionalisering’ voortduurt. Een avontuur dat we maar best zouden beëindigen te meer omdat het verleidelijke woord “regionalisering” niet langer slaat op de noodzaak tot decentralisering, maar op een stapsgewijze evolutie naar het sociaaleconomisch federalisme.‘

Het is bepaald niet het moment om elkaar de schuld te geven van onze mislukking. Het is wél nodig om de harde werkelijkheid onder ogen te durven zien.

De toekomst van de Belgische staat is hoegenaamd niet gewaarborgd. De communautaire problemen komen vanaf 2019 onherroepelijk op de politieke agenda.

De opdracht aan de Waalse leiders moet zijn te vermijden dat het Gewest voor een voldongen feit wordt geplaatst en zich verplicht ziet urgente en ondoordachte maatregelen te nemen.

In verband met een mogelijk uiteenvallen van de staat zei Xavier Mabille, bij leven voorzitter van het gereputeerde politiek en sociologisch onderzoekscentrum CRISP: ‘Dat is een hypothese waarvan ik al lang zeg dat je ze zeker niet mag uitsluiten.’

Dat is waarom het zo belangrijk is dat het Waalse volk – en vooral de jongeren, de hoop voor de toekomst – verzet aantekenen: om de politieke leiders duidelijk te maken dat zij in geen geval het kind van de rekening willen zijn.

Net zoals er een Mouvement Populaire Wallon geweest is, is het tijd voor een Mouvement de Résistance Wallonne (een Waalse verzetsbeweging).