Wachten op finale onderhandelingsnacht: ‘Het is stilaan welletjes geweest’

VTM-journalist Jan Demeulemeester vertoeft sinds enkele dagen onafgebroken in de Wetstraat in afwachting van de definitieve gesprekken voor de vorming van een federale regering. Hij doet voor Knack.be verslag van een onderhandelingsnacht die er niet kwam. ‘Charles Michel zal creatief moeten zijn’.

Eigenlijk heeft geen enkele onderhandelaar eind vorige week bevestigd dat zondagavond de fameuze lange onderhandelingsnacht zou aanvatten. ‘Valt niet te voorspellen’, klonk het overal. ‘Later dan zondag kan ook’, werd erbij gezegd, en dat laatste blijkt nu het geval. ‘Maar je kan wel stellen dat het allemaal veel moeilijker verloopt dan we ooit hadden ingeschat’, zegt een onderhandelaar.

Charles Michel zal zeer creatief moeten zijn de komende uren en dagen. Want ‘er ontbreekt creativiteit aan tafel’, zeggen onderhandelaars. De Open VLD ergert zich aan CD&V dat zou blijven blokkeren op dezelfde knelpunten. Maar CD&V vindt dat de liberalen met idée fixes dwepen.

Te weinig creativiteit wijst ook op mentale moeheid, op monotonie, en op irritatie: ‘na het afblazen van de vergadering dinsdagavond lijkt weinig veranderd. Er zijn al heel erg veel bilaterales gepasseerd. Het is stilaan welletjes geweest’.

Momentum

En zo sneuvelde een deadline twee keer op één week: gisteren, en vorige dinsdag. Toen zei iedereen die niet mee aan tafel zit, dat de Zweden woensdag een nachtje zouden doordoen. De openlijke exit van Wouter Beke uit het overleg stelde dat momentum uit.

De start van het gewone parlementaire jaar volgende week ligt nog acht dagen voor ons. Er zit dus nog wat rek op; de finale nacht kan vooralsnog op maandag vallen, of dinsdag, met aansluitend de laatste lezing van het akkoord en de partijcongressen op het einde van de week.

Tic, tac, tic, tac

Dat Bart De Wever van de N-VA eind dit weekend moet meereizen met een Antwerpse missie naar Shanghai, kan weinigen aan de onderhandelingstafel deren. De CD&V rept er met geen woord over, tenzij ernaar gevraagd, om de deadline dan af te wimpelen als irrelevant.

En bezuiden de taalgrens: de RTBF berichtte over de timing ietwat lacherig “et c’est à cause de Bart De Wever! 8 Jours chrono, tic, tac, tic, tac…” om dan te stellen dat de laatste formatiegesprekken gewoon kunnen doorgaan zonder de N-VA-voorzitter – hetgeen niet klopt natuurlijk.

In het hoofd van Michel

Tot 18 uur bleef het gisteren voor onderhandelaars ’te vroeg’ om te bevestigen of er al dan niet een finale plenaire zou volgen. Het bleef wachten op een signaal van bijna-premier Charles Michel. ‘Maar niemand kan in het hoofd van Charles kijken’, klonk het.

Behalve Michel zélf, die zich al helemaal in het pak van premier gehesen heeft, en ook als dusdanig communiceert: zeer voorzichtig, en iets te vaak door middel van de woorden ‘discreet’, ‘akkoorden’ en ‘snel’.

Het was co-formateur Kris Peeters die enigszins toevallig klaarheid bracht, net voor de televisie-nieuwsuitzendingen van 19 uur. Enkele cameraploegen hadden voor een live-interventie postgevat in de Wetstraat, toen onverwacht de CD&V-delegatie arriveerde aan het financiënkabinet van Koen Geens. De co-formateur wilde niet gefilmd worden, maar kon wel bevestigen dat de zondagse vergadering definitief niet meer zou doorgaan, en dat de CD&V op dat moment nog begon aan de voorbereiding ‘van een finale plenaire vergadering van morgen, maandag’.

Bij Charles Michel kon de nieuwe timing niet bevestigd worden, en opnieuw volgde een verklaring met daarin de woorden ‘discreet’, ‘akkoorden’ en ‘snel’.

Spinnen

Het maakt deadlines niet waardeloos. Voor de buitenwacht zijn ze een bruikbare richtsnoer. Pers en publiek staan ver van het complexe, technische formatiewerk. Een timing, vaak gespind vanuit de partijhoofdkwartieren, kan dienen om toch het welslagen in te schatten: je weet dat iemand een zware taak verricht, en als die langer duurt dan globaal ingeschat, dan weet je dat hij of zij moeilijkheden ondervindt.

Deadlines zijn ook een effectief politiek instrument, soms dubbelzijdig: dankzij de deadline van Bart De Wever in de Vlaamse regeringsvorming, kon CD&V een deadline overschrijden, waarmee bij haar achterban kon bewezen worden dat ze ‘het onderste uit de kan haalde’. Hetzelfde mechanisme doet zich nu trouwens ook voor.