‘Waarom zoveel Belgen Electrabel wantrouwen’

Het Franse management van Engie begrijpt niet waarom Engie en Electrabel in België zo gewantrouwd worden. In een open brief geeft auteur Luc Barbé het antwoord, maar ook oplossingen. ‘Anno 2018 beschouwen velen in dit land Electrabel als een vreemd lichaam in onze samenleving.’

Engie, het moederbedrijf van Electrabel heeft een nieuwe voorzitter, Jean-Pierre Clamadieu, de topman van Solvay. In zijn eerste contacten met de pers zei hij dat hij het als een grote opdracht ziet om een verzoening te bewerkstelligen met de Belgische overheid. Hij wil op die manier de ceo van Engie, Isabelle Kocher, ondersteunen. Zij zou het bijzonder moeilijk hebben om te begrijpen waarom Engie en Electrabel in België zo gewantrouwd worden. Dat wil ik mevrouw Kocher in een korte brief toelichten. Ik voeg er meteen een concrete piste aan toe om die situatie te verbeteren.

Veel consumenten in dit land voelen zich bekocht door Electrabel, mevrouw Kocher. Ze weten dat ze jarenlang te veel voor hun elektriciteit betaald hebben. Maar ze weten niet precies hoeveel, wie dat beslist heeft en wat er met die extra centen die ze betaald hebben gebeurd is. Dat wringt. Niemand heeft zich ooit verantwoord over die periode, laat staan verontschuldigd. Niemand. Dat maakt een gewone, open relatie met Electrabel heel moeilijk. Dat niet-weten van de consumenten is natuurlijk een logisch gevolg van een beleid dat decennialang ondoorzichtig was, een bewuste keuze van de energiesector en de Belgische politieke klasse. Vandaag is transparantie en accountability in de samenleving fundamenteel. Wie daarin faalt, roept groot wantrouwen op zich af.

Wie het over Electrabel heeft, denk uiteraard ook aan de nucleaire sector, gekend door zijn ondoorzichtigheid en zijn spitstechnologie om winsten naar de aandeelhouders en vervelende facturen naar de bevolking te sturen. België is Frankrijk niet, het enige land ter wereld waar de nucleaire sector deel van de nationale identiteit is. In ons land moeten sommige burgers helemaal niet van kernenergie weten, anderen denken dat ze niet zonder kunnen en de echte nucleaire fangroep is klein. De discussies over de scheurtjescentrales Doel 2 en Tihange 3, de warrige communicatie erover en de nooit opgeloste sabotage in Doel 4 hebben het vertrouwen in Electrabel uiteraard geen deugd gedaan. Weinig Belgen weten wat een PWR-reactor is. Maar allen weten ze dat het niet hun energie is, dat Electrabel zich gedraagt als een citadel met valbruggen, waarbij jullie beslissen wie en wanneer over de valbrug komt. Misschien werkt dat model in Frankrijk, mevrouw Kocher, maar anno 2018 beschouwen velen in dit land uw bedrijf als een vreemd lichaam in onze samenleving, een instelling die dan wel voor veel energie en jobs kan zorgen, maar niet in onze samenleving geïntegreerd is. Anno 2018 betaalt u daarvoor cash. Is er een ander Europees nutsbedrijf dan het uwe dat bij de vrijmaking van de markt zo snel zoveel klanten verloren heeft?

Gooi het over een andere boeg

Wat te doen? U herstelt dit niet door te netwerken met belangrijke Belgen – of Belgen die denken het te zijn. Politici, CEO’s, of de Davignon’s van deze wereld. Dat doet uw bedrijf al jaren, zonder positieve impact op jullie imago. Gooi het over een andere boeg, mevrouw Kocher. Ga lunchen met Marc Grynberg, CEO van Umicore. Vraag hem eens hoe hij en zijn voorganger en medewerkers de transitie van Union Minière naar Umicore gerealiseerd hebben.

Terwijl Union Minière een imago had van vervuilend, oubollig en arrrogant bedrijf, is Umicore trendy. Het bedrijf doet het niet alleen super op de beurs, het is een lieveling van de Belgen, van journalisten, politici en zelfs de soms zo kritische ngo’s. Als Umicore een nieuwe investering in de batterijsector aankondigt, krijgen ze positieve commentaar van zowel politici, journalisten als ngo’s. Als Electrabel een persbericht publiceert, vragen velen zich af of men ons nu weer probeert te beduvelen.

Exact de houding die men had tegenover het oude Union Minière. Hoe heeft Umicore haar relatie met de samenleving zo drastisch kunnen doen wijzigen? Daar zijn natuurlijk veel redenen voor. Umicore nam afscheid van vervuilende grondstofprocessen uit vorige eeuw en koos voluit voor duurzame activiteiten. Wat me heel belangrijk lijkt en te weinig gekend is, is het feit dat Umicore zijn verleden onder ogen zag en het aanvaardde. Meer dan tien jaar geleden stelde Union Minière, zonder dat er enige wettelijke verplichting was, het grootste deel van zijn archieven open voor iedereen. Het liet historici een boek schrijven over de geschiedenis van het bedrijf, ‘Van mijnbouw tot Mars, de ontstaansgeschiedenis van Umicore.’ Daarin lees je naast positieve zaken over het bedrijf ook heel negatieve, zoals bijvoorbeeld de verkoop van uraniumerts tijdens de Tweede Wereldoorlog aan nazi-Duitsland. Umicore stak dat stuk verleden dus niet weg. Het gooide de informatie zelf op tafel en het aanvaardde die erfenis. Ook al is een deel van die archieven nog niet toegankelijk en zijn er nog vragen open over sommige activiteiten van Union Minière, die openheid over het verleden verhoogde het vertrouwen in het bedrijf met een kwantumsprong. Het gaf Union Minière de mogelijkheid om zich heruit te vinden en om geloofwaardig van naam te veranderen. Het oude afgeleefde Union Minière werd een nieuw bedrijf waarin de Belgen vertrouwen hebben.

Gooi dus de archieven open, mevrouw Kocher. Laat historici de geschiedenis van Electrabel schrijven. Laat economen het Belgisch energiebeleid van de laatste 50 jaar bestuderen zodat ze ons kunnen zeggen wie de winnaars en verliezers van het energiebeleid waren. Laat politologen de besluitvormingsprocedures in de energiesector analyseren en toelichten wie wat besliste. Zolang dat niet duidelijk is, zal het wantrouwen in Electrabel en Engie blijven en zullen jullie dure communicatiecampagnes en netwerkactiviteiten bij de Belgische socio-economische elites nul komma nul impact hebben. Kies voor transparantie, aanvaard het verleden en beloof ons dat het vanaf nu anders wordt en bewijs dat met daden. Dat vergt moed zoals u ze welicht nog nooit hebt moeten tonen, mevrouw Kocher. Het zou een goede zaak zijn voor uw werknemers, uw aandeelhouders en voor alle Belgen, als u die moed kon opbrengen.

Luc Barbé is de auteur van “Kernenergie in de Wetstraat” en “België en de bom”