‘Waarom wat in Vorst gebeurde, allerminst verbazend is’

Als inwoner van Vorst is Luckas Vander Taelen vooral verbaasd om de verbazing rond de antiterreuractie in Vorst. ‘Wat vandaag in Vorst gebeurt, kan morgen in vele andere Brusselse gemeenten gebeuren.’

Bijna de hele dinsdagavond en nacht cirkelde een politiehelikopter boven onze buurt. Eén van de meest indrukwekkende acties van de veiligheidsdiensten was al de hele dag aan de gang, niet ver van waar ik woon in Vorst. Ik kreeg verschillende telefoontjes van journalisten, die kennelijk wisten dat ik al lang in die gemeente woon en er ook een tijdje schepen geweest ben. Zij kenden blijkbaar Vorst absoluut niet…

De journalisten die me contacteerden leken verbaasd dat de politie op zoek was naar medeplichtigen van de Parijse terroristen in de gemeente die bij het grote publiek enkel bekend is door zijn muziektempel en de Audi-fabriek. Blijkbaar heeft Molenbeek na de dramatische gebeurtenissen van november door de massale media-aandacht een dergelijke reputatie gekregen als uitvalsbasis van allerlei gevaarlijk gespuis dat de media zich gemakshalve op dit deel van Brussel blind staren. En vergeten dat we hier in een grootstad leven, waarin iedereen zich gemakkelijk kan verplaatsen en dus verbergen.

Mij verbaasde het allerminst wat gisteren gebeurde in mijn gemeente. Het was al eerder duidelijk dat we niet te maken hebben met sterk gestructureerde terroristische cellen die door een mysterieuze Darth Vader centraal worden aangestuurd. Dat er een IS-vlag is gevonden doet niets af aan deze constatering. De onderzoekers wisten al snel dat het eerder gaat over informele netwerken van vrienden en die zijn aan geen gemeenten gebonden. Wat vandaag in Vorst gebeurt, kan dus morgen in vele andere Brusselse gemeenten. Niet alleen in het geteisterde Molenbeek, maar ook in Schaarbeek, Anderlecht, delen van Brussel-Stad. En waarom niet elders in gemeenten waar men het niet zou verwachten?

Maar terroristen zijn ook maar mensen, en die vallen gemakkelijk terug op hun eigen contacten. Wie als allochtoon geboren wordt in Molenbeek, komt niet zo gauw in Sint-Lambrechts-Woluwe of Watermaal-Bosvoorde, maar voelt zich eerder op zijn gemak in die gemeenten waar vrienden, kennissen en familie in gelijkaardige buurten wonen. En dan is het voor hun niet bepaald een culturele schok om naar laag-Vorst te komen, dat danig verschilt van het iets beter gestelde, hoger gelegen deel van de gemeente dat tegen Sint Gilles aanleunt. Laag-Vorst, niet ver van het kanaal, heeft een snel groeiende verpauperde bevolking, die in de arbeidershuizen woont die hier een eeuw geleden gebouwd zijn in een tijd dat Vorst nog bekend was omwille zijn industrie. De fabrieken zijn nu dicht, op Audi na.

Ik heb vaak over Vorst geschreven. In een eerste column bijna een zeven jaar geleden, had ik het erover hoe de gemeente langzaam veranderd was, hoe er steeds meer gesluierde vrouwen rondliepen en hangjongeren een soort rebels without a cause waren. Onrustig is het hier nooit meer geweest, na de woelige jongerenrellen in de jaren negentig. Maar het was wel in de Mérodestraat dat Muriel Degauque woonde, die zich als eerste Belgische zelfmoordterroriste opblies in Irak. In diezelfde straat hing ook een tijdlang een antisemitisch spandoek, na betogingen tegen Israël. Het zwembad is veranderd in een islamitisch cultureel centrum, dat ook een religieus geïnspireerde school wil oprichten.

Vaak kreeg ik het verwijt dat ik in mijn artikels de islamitische gemeenschap stigmatiseerde. Maar ik hoorde zelf van allochtone vrienden die in de Mérodebuurt wonen, dat ze zich steeds meer vervreemd voelen van hun eigen omgeving en zich afsluiten van sociale contacten, omdat dit de enige manier is om te ontsnappen aan de groeide invloed van de fundamentalisten. Nog een decennium geleden zag men haast geen gesluierde vrouwen; een Marokkaanse vriend noemde ze spottend “begijntjes”. Vorige week zag ik een jonge vrouw in boerka. Geen winkelier durft zijn zaak nog openen op vrijdag, dag des heren voor moslims. Op de hoek van mijn straat is een Boucherie Islamique geopend; in mijn buurt is er geen snack zonder halal-stickers op de vitrine. De plaatselijke pizzeria heeft een Italiaanse naam, maar de prosciutto is al lang vervangen door kalkoenfilets. Wijn of bier is er niet verkrijgbaar.

Het zijn dit soort kleine dingen die men niet meteen ziet, die bepaalde wijken in laag-Vorst ingrijpend veranderd hebben. Diezelfde langzame, haast onmerkbare transformatie is ook merkbaar in sommige andere Brusselse gemeenten. Dat heeft er voor gezorgd dat Molenbeekse expats zich op vele plekken op hun gemak voelen en er kunnen onderduiken. Het maakt het werk van de veiligheidsdiensten er niet gemakkelijker op…