‘Waarom Syriërs niet en Oekraïners wel: wat denken de Belgen nu echt over migratie?’

‘Waarom Syriërs niet en Oekraïners wel’? ‘Belgen zijn verdoken racisten’, ‘nu kunnen we plots wel solidair zijn’… Verzuchtingen als deze domineren het publieke debat de afgelopen dagen. Hierbij dringt zich direct de vraag op: klopt dit, en wat denken de Belgen nu echt over migratie? Silke Goubin doet onderzoek aan het HIVA over sociale integratie, en de mening van Europeanen over migratie.

De meeste Belgen zijn ‘noch warm noch koud’

Eerst en vooral, de meeste Belgen, en Europeanen in het algemeen, hebben een relatief neutrale mening over migratie, zo blijkt uit onderzoek. Ze zijn niet echt te vinden voor een gesloten grenzen beleid, noch houden ze van het idee dat iedereen zo maar welkom is. In België is de groep die migratie als een bedreiging voor de samenleving ziet, een minderheid (zo’n 20 procent van de Belgen). Voorts is maar één op de drie Belgen ervan overtuigd dat vluchtelingen in gevaar van vervolging zijn in hun thuisland.

Al bij al zijn de Belgen nooit echt warm over migratie geweest, en we horen hier overigens bij de Europese middenmoot.

De impact van de Syrische vluchtelingencrisis

Ten tweede, we zijn blijkbaar de solidariteitsgolf al vergeten die er ook tijdens de Syrische vluchtelingencrisis bestond, gaande van ‘BxLRefugees’ tot het Duitse ‘Wir schaffen das’. Sinds de Syrische vluchtelingencrisis zijn de Belgen, en de meeste West-Europeanen, net meer tolerant geworden: deze crisis heeft bij veel mensen ‘de ogen geopend’ richting meer solidariteit voor vluchtelingen en steun voor migratie.

Dat gezegd zijnde, het is evenzeer waar dat burgers vooral migranten steunen die zij als hulpbehoevend zien. Geloof speelt dan weer veel minder een rol (slechts 1/3^de van de Belgen vindt dat belangrijk), maar we geven wel de voorkeur aan migranten met onze eigen culturele achtergrond. In dat opzicht is er inderdaad sprake van een zekere vorm van hypocrisie: de ene vluchteling is net dat tikkeltje meer welkom dan de andere. Hier zit je dus met een splijtzwam: internationaal vluchtelingenrecht maakt géén onderscheid tussen vluchtelingen, en het beleid zou dat dus ook niet mogen doen.

Solidariteit zal broodnodig zijn

De vluchtelingenstroom die tot stand is gekomen tart alvast de verbeelding: al zo’n 1 miljoen Oekraïners zijn op de vlucht, en met een bevolking van meer dan 40 miljoen inwoners, is de kans groot dat die 1 miljoen wel eens vertienvoudigd wordt. In vergelijking, tijdens de Syrische vluchtelingencrisis bereikten we een piek van ongeveer 1,3 miljoen vluchtelingen die in 2015 asiel aanvroegen in de Europese Unie. Met zo’n druk op de grenzen vandaag, en zo veel menselijk leed, zal alle solidariteit broodnodig zijn – laten we hier dus niet te laatdunkend over doen.