Waarom ook u moet opruimen voor u doodgaat

Döstädning: het klinkt als een Ikea-meubel, maar het is ‘een edele Zweedse kunst’. En wel die van het opruimen voor je doodgaat. Dankzij een handig boekje van een hoogbejaarde Zweedse dame kunt ook u het leren.

‘Ik denk weleens dat het veel gemakkelijker zou zijn geweest om in de tijd van onze voorouders te leven, de Vikingen. Wanneer zij hun dierbaren begroeven, begroeven ze allerlei voorwerpen samen met het lichaam. (…) Kun je je dat vandaag de dag voorstellen? Mat al die skräp – Zweeds voor “troep” – zouden mensen in een zwembad van olympische proporties moeten worden begraven om hun spullen mee te geven!’ Iedereen die ooit het huis van een dierbare overledene heeft moeten uitmesten, zal die woorden beamen. Ze komen uit de pen van Margareta Magnusson, een Zweedse dame ’tussen de 80 en 100 jaar oud’. In elk geval oud genoeg om al een paar van die opruimsessies te hebben meegemaakt: na de dood van haar moeder, schoonmoeder én man. Daarom ‘vertikt’ ze het naar eigen zeggen om iemand dat na haar dood voor haar te laten doen. Ze doet het dus zelf, en deelt al haar tips in de praktische gids Döstädning. Voor de etymologen onder u: dö is Zweeds voor ‘dood’ en städning betekent ‘opruimen’. Simple comme bonjour. Of au revoir, in dit geval.

Opruimen per categorie en niet per kamer, beginnen met niet-emotionele objecten, hoopjes maken met ‘weggooien’, ‘wegschenken’ of ‘bijhouden’: Magnusson heeft duidelijk de mosterd gehaald bij andere opruimgoeroes als de Japanse Marie Kondo. Maar terwijl Kondo zich vooral richt op hipsters die dromen van minimalisme, capsulegarderobes en less is more, heeft Magnusson een ander publiek voor ogen: de ouderen van dagen. Al drukt ze haar lezers op het hart om op tijd met dat opruimen te beginnen, zo rond hun 65e. Want het is een hele klus. En hoe langer je wacht, hoe groter de kans dat je er alleen voor staat. ‘Het zou heel fijn geweest zijn als mijn man me had kunnen helpen ons huis leeg te maken, die derde keer dat ik vanwege een sterfgeval opruimde. Maar dat was onmogelijk. Hij was dood.’ Al hoeft u met dit boekje niet al te veel kommer en kwel te verwachten. Deze bomma staat nog volop in het leven. ‘Bewaar je favoriete dildo, maar gooi de andere vijftien weg! Het slaat nergens op om dingen te bewaren die je familie na je dood choqueren of van streek maken.’

Problematische nietjes

Voorbereiding is alles, ook bij de döstädning. Dat ondervond Magnusson toen haar moeder stierf. Het opruimen zelf moest weliswaar nog gebeuren, maar alles was tenminste al gelabeld. ‘Een oud ruitertenue was bestemd voor het historisch museum, stond op een briefje dat op de revers van het jasje was gespeld. Zelfs de naam van de museummedewerker met wie ik contact moest opnemen stond erop.’ Haar schoonmoeder was nog vooruitziender: zij gaf haar kinderen in de laatste jaren van haar leven bij elk bezoek wat spullen mee. Een porseleinen bord, bijvoorbeeld, of een tafellaken. En ze raadt de lezer aan om hetzelfde te doen. ‘Word je uitgenodigd voor een lunch, koop dan geen bloemen of een cadeau voor de gastvrouw: geef haar iets uit je verzameling spullen.’ Al is niet iedereen daar even blij mee, beseft Magnusson. Ze raadt aan om in zulke gevallen vriendelijk doch kordaat ‘Nee, bedankt’ te zeggen. Maar het kan ook subtieler. ‘Ik legde het een tijdje in het zicht, zodat degene van wie ik het had gekregen het zag wanneer hij op bezoek kwam en blij was dat het onderdak bij me had gevonden. Was ik er klaar mee, dan schonk ik het aan een goed doel of aan iemand die er meer mee had dan ik.’

Sommige zaken kun je makkelijk opruimen (zo reduceerde Magnusson haar garderobe tot ’twee jurken, vijf sjaals, één jasje en twee paar schoenen’), maar bij andere ligt het moeilijker. Dan kun je gerust een hulplijn inschakelen. Dat kan een andere opruimlustige oudere zijn, of een jonge vrijwilliger. Tot slot nog één praktische tip. Naast kledij, porselein en teddyberen moet je als oud mens flink wat papierwerk de deur uit krijgen. Magnusson raadt een papierversnipperaar aan. ‘Mijn man was heel ordelijk, wat toen heel prettig was, maar nu zijn de nietjes een probleem. Ik moet ze een voor een verwijderen, zodat ze mijn kostbare versnipperaar niet ruïneren.’ Nog zo’n probleem waar de Vikingen geen last van hadden.