Door zowel Vladimir Poetin als de NAVO te veroordelen, haalt de PVDA de kritiek van zowat elke politieke partij op de hals. De partij heeft haar verleden niet mee. Recent nog onthielden de marxisten zich van parlementaire steun voor Wit-Russische demonstranten en Taiwan.
‘Met zo’n klap, dat is de reden waarom wij nooit – maar dan ook nooit – met u zullen samenwerken.’ Een geëmotioneerde Gwendolyn Rutten spreekt vanop haar parlementszetel richting PVDA-parlementslid Kim De Witte. De gewezen Open VLD-voorzitter heeft donderdagavond de Oekraïense vlag opgespeld in het Vlaams Parlement. ‘Als het communisten of ex-communisten zijn, bent u selectief blind.’
De Witte heeft net uitgelegd waarom hij en zijn PVDA-collega’s de resolutie die de Russische inval in Oekraïne krachtig veroordeelt niet zal steunen. Het Vlaams Belang, die andere partij die vaak dicht aanleunt bij de positie van Rusland, steunt de resolutie wel. Het levert de partij zelfs een bloemetje van Rutten op: ‘Ik apprecieer dat men aan het andere uiterste van het spectrum de moeite doet om het belang van dit signaal onder ogen te nemen.’
‘Bondgenoten van Poetin’
Eerder op de dag had de PVDA ook al de wind van voren gekregen na het optreden van Franstalig Kamerlid Nabil Boukili, die de actie van Russisch president Vladimir Poetin veroordeelde, maar ook die van de NAVO, wiens oostelijke uitbreiding ‘door Rusland als een dreiging wordt gezien’. Het leverde hem een sneer op van premier Alexander De Croo (Open VLD), die sprak over ‘bondgenoten van Poetin’ in het parlement.
Voor alle duidelijkheid: ook in het Vlaams Parlement verwerpt De Witte de Russische invasie. Dat geldt zowel voor de eenzijdige erkenning van de ‘volksrepublieken’ Loehansk en Donetsk, als voor de militaire aanval: ‘Flagrante schendingen van de Oekraïense soevereiniteit, het handvest van de Verenigde Naties en het internationaal recht.’ De Witte veroordeelt het ‘Russisch nationalisme en het chauvinisme van Poetin’.
Waarom de PVDA’ers zich dan onthouden van de resolutie? Er is geen ‘correcte diagnose’ gemaakt van de situatie. De resolutietekst bulkt van de ‘eenzijdigheden’. Zo staat er ergens dat de Russisch-Oekraïense spanningen sinds november oplopen. ‘Dat is toch niet serieus?’, vraagt De Witte. ‘De spanningen evolueren al 30 jaar.’
Extreemrechtse milities
De Witte verwijst naar de Minsk-akkoorden van 2014, die werden opgesteld na de Maidanprotesten die geleid hadden tot het einde van toenmalig Oekraïens president Viktor Janoekovitsj. Die akkoorden zijn volgens de PVDA nooit toegepast, onder meer omdat Kiev ‘de autonomie weigerde te verlenen aan de oostelijke regio’s’.
En dan het hoofdargument: de oostelijke uitbreiding van de NAVO, in het bijzonder naar Oekraïne. ‘Dat wordt door Rusland als een bedreiging ervaren. Stel dat China militaire allianties aangaat met Canada of Mexico en er basissen begint te bouwen en wapens begint te zetten. Hoe zouden de Verenigde Staten reageren? Het kot zou te klein zijn.’
Verder ontwaart De Witte een ‘opbodpolitiek’, het bouwen van raketschilden in Europa en de ‘bewapening van extreemrechtse milities’ door de VS. Dat allemaal zou hebben bijgedragen tot het huidige conflict, en het zijn stuk voor stuk elementen die volgens de PVDA niet in de resolutie staan.
‘Dat verantwoordt de invasie van Poetin niet’, zegt De Witte. ‘Maar de actie veroordelen wil niet zeggen dat we geen kritiek kunnen hebben op de uitbreiding van de NAVO naar het oosten.’
Die boodschap, gecombineerd met de eerdere uitspraken van Boukili, vormde de aanleiding voor verschillende woedende reacties binnen en buiten het parlement. In elk geval bij de N-VA, maar ook bij groenen en socialisten. In de woorden van Groen-parlementslid Jeremie Vaneeckhout: ‘Ik wil graag het debat voeren over de toekomst van de NAVO, maar nu met een soort fundamentele analyse over de NAVO komen is totale waanzin.’ Partijvoorzitter Meyrem Almaci deelt zijn tussenkomst op Twitter.
Vooruit-voorzitter Conner Rousseau spreekt zich eveneens uit op Twitter. ‘Veroordeling van Putin? Het hele parlement veroordeelt. PVDA NIET. De maskers vallen af. Dit is choquerend. Anti-sociaal. Anti-democratisch.’
Ook partijvoorzitters Paul Magnette (PS), Joachim Coens (CD&V) en Egbert Lachaert (Open VLD) verwijzen naar het PVDA-discours op sociale media.
Lenin
De PVDA voelt zich onterecht geviseerd. Partijvoorzitter Raoul Hedebouw wijst op het feit dat zijn partij wel degelijk Poetin veroordeelt. ‘Maar mogen er nog vragen gesteld worden rond de politiek van de NAVO van de 30 laatste jaar in de regio? Mag dat nog?’
Gewezen voorzitter Peter Mertens gaat ook in de tegenaanval met een verwijzing naar Lenin: ‘In zijn groot-Russisch chauvinisme stelt Poetin zelfs het bestaan van Oekraïne in vraag. Waanzin. En precies daarom hakt hij minutenlang in op Lenin. Het imperialisme van Poetin mag op onze sterke oppositie rekenen. Wie iets anders beweert is niet ter goeder trouw. Maar wij nemen inderdaad ook de strategie van de NAVO op de korrel, en het niet naleven van de Minsk-akkoorden de laatste acht jaar. En dat zullen we blijven doen.’
En toch kan de partij de kritiek moeilijk van zich afschudden. De reden ligt zelfs niet zozeer in de lange voorgeschiedenis van de partij ten tijde van de Koude Oorlog. Eerder spreekt het recente stemgedrag tegen de marxisten.
Oeigoeren
Zo is er de tegenstem van PVDA-Europarlementslid Marc Botenga tegen een Europees steunpakket van 1,2 miljard euro voor Oekraïne (Vlaams Belang onthield zich). Daarnaast onthield de partij zich bij resoluties over de veroordeling van de Chinese omgang met de Oeigoeren, over steun aan Taiwan en over steun aan demonstranten in Wit-Rusland. Telkens zijn het dezelfde parlementsleden die zich onthouden: de vier PVDA’ers.
De uitleg voor die onthoudingen vertoont gelijkenissen met die van donderdagavond. Zo zegt Jos D’Haese in januari 2021 dat de ‘autoritaire houding van de Wit-Russische president tegenover verkiezingen, tegenover politieke tegenstanders, het geweld dat we hebben gezien (…) ons zeer problematisch lijken’.
Maar, zo zegt de PVDA’er, hij kan zich niet vinden in het voorstel dat de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko moet aftreden (‘Ik denk dat het aan de Wit-Russen is om zich daarover uit te spreken’).
Ook vindt D’Haese het kras dat de resolutie pleit voor sancties die de Wit-Russische bevolking niet zullen treffen, maar tegelijkertijd vraagt om alle steun aan overheidsinstanties te blokkeren.
Toen de PVDA zich onthield bij een Kamerresolutie over de Chinese vervolging van de Oeigoeren klonk het zo bij Hedebouw: ‘Ik heb die praktijken duidelijk veroordeeld en ik doe het opnieuw: wij staan niet achter die Chinese politiek. Maar Europa moet de Verenigde Staten niet achternahollen. Ik ben bang voor de komende jaren. De VS zijn echt uit op een nieuwe koude oorlog met China.’
Er wordt dus nooit resoluut kant gekozen van China of Rusland, maar de PVDA wil wel naar eigen zeggen de nuance zoeken. Dat doet het door keer op keer de NAVO en de VS te betrekken bij het debat. ‘Oorlog betekent blijkbaar dat iedereen plots hetzelfde moet denken’, schrijft de Gentse historicus Jan Dumolyn, in 2018 nog op de lokale PVDA-lijst, vrijdag op zijn Facebookpagina. ‘Dat is niets nieuws …’
Terwijl Russische tanks Kiev binnenrollen, wordt het echter moeilijker en moeilijker voor de partij om die lijn te aan te houden.
Oorlog in Oekraïne: alles wat u moet weten
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
