‘Waarom er een verbod op glyfosaat moet komen’

‘De controverse rond glyfosaat en gezondheid mag ons niet doen vergeten dat onkruidverdelgers met deze substantie gewoon schadelijk zijn voor het milieu’, schrijft Dave Van Meel van Greenpeace.

In 2015 stelde de Wereldgezondheidsorganisatie dat de onkruidverdelger “waarschijnlijk kankerverwekkend” is, nota bene op basis van bevindingen van onderzoekers van het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek. Deze onderzoekers behoren tot de wereldtop van het kankeronderzoek. Groot was dan ook de consternatie toen de ECHA, het Europese Chemicaliënagentschap, met een ’tegenonderzoek’ alles onder de mat veegde en Europa ‘argumenten’ aanreikte om glyfosaat niet te verbieden. Nu blijkt dat Monsanto, de producent, zijn mannetjes heeft zitten tot in het ECHA zelf. Dat doet mij besluiten: volgens mij is glyfosaat kankerverwekkend.

Waarom laat ik dan het woord ‘waarschijnlijk’ weg? Omdat het mijn overtuiging is, en ook omdat wetenschappers zelfs bij 99% zekerheid nog altijd met een zeker voorbehoud spreken. Maar we weten toch hoe het gaat: pas in de jaren zeventig begon men in Europa maatregelen te nemen tegen roken, al had Sir Richard Doll al in 1954 aangetoond dat roken de belangrijkste oorzaak van longkanker is. En hoewel decennia lang duidelijk is dat asbest een dodelijke kankerverwekker is, duurde het tot 2011 vooraleer producent Eternit (vandaag Etex) tegen een veroordeling aanliep. Met glyfosaat zal het net zo zijn.

Monsanto manipuleert

Maar dan moeten eerst de enorme industriële belangen opzij worden geschoven. En moeten de manipulaties stoppen. Bij een proces dat Amerikaanse boeren met lymfeklierkanker tegen Monsanto voeren, dwong een rechter onlangs om honderden interne e-mails openbaar te maken. Wat bleek? Monsanto betaalde wetenschappers om positieve studies te schrijven of… schreef ze gewoon zelf.

Ook het gebrek aan transparantie in de vergunningsprocedures is een groot obstakel. Voor hun advies steunen zowel het Europese voedselagentschap als het ECHA op niet-gepubliceerde, door de industrie betaalde studies. Het is cruciaal dat de volledige rapporten ingekeken kunnen worden, en niet enkel de samenvattingen. Over de gebruikte methodologie is veel te weinig geweten, net als over de experten die aan de evaluaties deelnemen.

Inmiddels groeit het verzet. Een Europees burgerinitiatief dat een verbod eist, kan op 2 maanden tijd al rekenen op de steun van 700.000 Europeanen. Als een miljoen mensen deze petitie tekenen, moet de Europese Commissie zich buigen over de kwestie. De burgers vragen naast een verbod ook volledige transparantie over de bronnen die Europese agentschappen gebruiken voor hun adviezen.

En het milieu?

De controverse rond glyfosaat en gezondheid mag ons niet doen vergeten dat onkruidverdelgers met deze substantie gewoon schadelijk zijn voor het milieu. Dat trekt niemand in twijfel, ook de Europese agentschappen niet.

Gelukkig gloort er licht aan het eind van de tunnel: in Wallonië en Brussel hebben de regeringen het gebruik van glyfosaat door particulieren al aan banden gelegd. Vlaanderen gaat allicht (tijdelijk?) hetzelfde doen. Maar wanneer schiet de federale regering wakker? De ministers van Landbouw (Borsus) en Gezondheid (De Block) hebben zich tot voor kort altijd verscholen achter de Europese vergunning voor de onkruidverdelger. Borsus heeft voor ons land een nieuwe EU-toelating van 10 of 15 jaar voor glyfosaat zelfs verdedigd. Met wat nu boven water komt, is het de maatschappelijke plicht van Borsus om zijn standpunt te wijzigen en te blijven pleiten voor een verbod.

Dave Van Meel is program director bij Greenpeace Belgium.