Waarom de N-VA Tom Meeuws ‘kapot’ wil

Het valt niet meer te negeren: de Antwerpse SP.A-voorzitter wordt genadeloos aangepakt, en die aanvallen komen vanuit de entourage van de N-VA. De aversie tegen Meeuws heeft een aantal politieke oorzaken, maar de belangrijkste reden is van private aard.

Er zijn weinig politici die nooit minister waren, het zelfs nooit tot parlementslid, bestendig afgevaardigde, burgemeester, schepen of maar gemeenteraadslid schopten, en die toch door zo veel scandalitis achtervolgd werden als Tom Meeuws, sinds 2016 de voorzitter van de Antwerpse SP.A en sinds deze week de nummer twee op de Antwerpse SP.A-lijst voor de gemeenteraadsverkiezingen, na lijstrekker Jinnih Beels. Een paar maanden terug stond Meeuws op de derde plaats van Samen, het inmiddels ter ziele gegane rood-groene bondgenootschap dat de ambitie had om burgemeester Bart De Wever uit het zadel te wippen.

In de politiek wordt het altijd hard gespeeld, maar Tom Meeuws werd en wordt geviseerd op een manier die tot nu toe zelden gezien is in de Belgische politiek, ook niet in de Antwerpse stedelijke variant ervan. In het begin van deze eeuw woedde er even het Visa-schandaal, toen een door de stedelijke ambtenarij uitgedokterd betalingssysteem het toenmalige college (SP.A-CD&V-VLD-Agalev) onder leiding van Leona Detiège deed kapseizen. Zelfs toen was de kritiek, hoe virulent ook, niet op één persoon gericht. Ook al moest Detiège als burgemeester uiteindelijk plaats ruimen voor haar partijgenoot Patrick Janssens, ze genoot zelfs enige sympathie toen bleek dat ze ‘ambtskleding’ gekocht had in de zeer democratisch geprijsde Pecotex.

Ditmaal gaat het er oneindig meer persoonlijk toe, ook als de aanleiding op het eerste gezicht ‘puur politiek’ was. Dat bleek een eerste keer toen Meeuws aankondigde dat het zijn ambitie was om de Antwerpse SP.A te leiden. Nog voor hij tot lokaal voorzitter werd verkozen, maakte de Antwerpse N-VA er al een hele zaak van dat hij als consultant de Antwerpse moskeeverenigingen had geholpen bij de praktische organisatie van het onverdoofd slachten voor het Offerfeest. Daaraan was niets illegaals, maar door Meeuws’ naam aan ‘onverdoofd slachten’ te koppelen, leed hij imagoschade. Links en vooral rechts klonk al de vraag of zo’n man wel de morele integriteit heeft om in de politiek te gaan.

Dat werd begin dit jaar nog erger toen Meeuws, nu als Antwerps SP.A-voorzitter in functie, in een opgemerkte vrije tribune in De Morgen het Antwerpse schepencollege ervan beschuldigde bevriende projectontwikkelaars gedienstig te zijn met een ‘paaitaks’. Problematische bouwaanvragen konden volgens Meeuws geregulariseerd worden, als het bestuur maar gepaaid werd met betalingen voor compensaties. Die tribune was de rechtstreekse oorzaak van de tv-beelden van Bart De Wever met vochtige ogen. De Antwerpse burgemeester zat toen in een lastig parket. De nieuwssite Apache had verborgen camerabeelden vrijgegeven van het verjaardagsfeestje in toprestaurant Het Fornuis van Erik Van der Paal, projectontwikkelaar bij Land Invest die de fine fleur van het Antwerpse schepencollege had uitgenodigd, samen met een intrigerende verzameling zakenadvocaten en lobbyisten. Het was zelden gezien, Bart De Wever en de N-VA-top in het gezelschap van fixers van de gehate PS, al was het maar om een Cola Zero te drinken.

Niet De Wever, maar Meeuws betaalde evenwel het gelag. Hij bleek immers ook contacten te hebben met Land Invest – niet als politicus, maar als privéondernemer. Hij had met Land Invest ook al in Het Fornuis gedineerd. En vervolgens was hij zo dom/eerlijk/onvoorzichtig om een privaat WhatsApp-bericht te versturen waarin hij liet verstaan dat Land Invest toch gezien moest hebben dat hij geen van hún projecten viseerde. Meteen bracht De Tijd de inhoud van dat privé WhatsApp-verkeer. Het was de aanleiding voor Groen om het vertrouwen in Meeuws de facto op te zeggen, en — toen de SP.A dat uiteindelijk niet deed — Samen in zijn geheel te laten springen.

In het verlengde daarvan lekte uit dat Meeuws als oud-directeur van het gebied Antwerpen van De Lijn aardig wat boekhoudkundige creativiteit aan de dag had gelegd. Hij liet een druk bijgewoond, tiendaags tramfestival organiseren waarvan de facturen zo hoog waren dat Meeuws ze nooit zelf had mogen goedkeuren – dat had de raad van bestuur moeten doen. De feiten dateren van een paar jaar geleden. Voor De Lijn was het een reden om Meeuws te ontslaan, maar beide partijen hadden wel een dading afgesloten, dus een onderlinge afspraak rond de financiële afwikkeling van de zaak, inclusief een clausule om niet te communiceren over de toedracht van het vertrek. Meeuws moest constateren dat die confidentialiteit geschonden werd, en dat zijn reputatie nog meer gehavend was. Vanuit de SP.A wees men met een beschuldigende vinger naar de nieuwe voorzitter van De Lijn, de N-VA’er Marc Descheemaecker, en men noemde hem de opstoker van die geklasseerde affaire. In socialistische ogen was dat not done: hoewel Meeuws zijn fout erkend had, leek de zaak ten gronde voorbij. Meeuws kon beheersfouten verweten worden, maar geen gerechtelijk te bestraffen wetsovertredingen.

Gisteren werd aan diezelfde affaire een nieuwe aflevering gebreid. Een paar uur nadat dat de Antwerpse SP.A zijn lijst voor de gemeenteraadsverkiezingen bekend maakte, meldde VTM NIEUWS dat De Lijn inmiddels toch een klacht tegen Tom Meeuws had ingediend ‘omdat er nog meer aan het licht is gekomen’. Het parket bevestigde dat er een onderzoek geopend is. Toen Meeuws de zaken nog maar eens relativeerde, stond andermaal Marc De Scheemaecker op om uit te leggen dat de zaken veel ernstiger zouden zijn dan Meeuws laat uitschijnen. Meer details wou of kon hij evenwel niet geven.

Intussen had Tom Meeuws nog in interviews geklaagd over het woon- en huurbeleid in Antwerpen, en het feit dat de huurmarkt meer op beleggers dan op bewoners gericht was. Een dag later lekte uit dat Meeuws zelf eigenaar is van een appartement dat hij verhuurt. Het is onduidelijk van wie die informatie kwam – dat kon Land Invest zijn, maar ook de stedelijke administratie, het stadsbestuur of een niet nader te identificeren (politieke) tegenstander.

De rode – of desgewenst gele – draad is desondanks vrij duidelijk. Als Tom Meeuws zich profileert, reageert de N-VA, en altijd viseert men het persoonlijke element in het optreden of de loopbaan van de politieke tegenstander. De steeds virulentere animositeit viel niet meer te ontkennen. Vandaar dat op de meeste redacties ook al een andere uitleg te horen was. Een die van hoogst persoonlijke aard was. Mogelijk als eerste hintte Bart Brinckman, senior writer van De Standaard, in het VRT-programma Terzake naar “privéredenen” om de Antwerpse politiek te begrijpen. Woensdag schreef De Tijd-columnist Koen Meulenaere al erg expliciet over “de romance tussen Tom Meeuws en Wouter Van Besien, die al even snel was afgelopen als die tussen Tom Meeuws en Betteke” – Betteke, a.k.a. Liesbeth Homans. Donderdag had opiniërend hoofdredacteur Bart Eeckhout het in De Morgen over een “diepere passie” die de Antwerpse politiek in een neerwaartse spiraal trok. Het siert de Vlaamse journalistiek dat men niet snel ingaat op privézaken. Maar als taai geroddel opsteekt, dan is het meestal wachten tot het onvermijdelijke moment dat een privéaffaire ook een politieke dimensies krijgt.

Dat is inmiddels gebeurd. Knack had ook vernomen wat veel andere media ‘wisten’: dat Tom Meeuws van half 2013 tot 2015 een relatie had met Liesbeth Homans (N-VA). Tom Meeuws was in het begin als directeur Samen Leven een topambtenaar in de stedelijke administratie in Antwerpen, Homans als OCMW-voorzitter en schepen van Sociale Zaken zijn politiek verantwoordelijke. Vanaf 2013 verhuisde Meeuws naar De Lijn als directeur voor het gebied Antwerpen. Vanaf 2014 werd Homans Vlaams vice-minister-president en minister van Binnenlands Bestuur, Inburgering, Wonen, Gelijke Kansen en Armoedebestrijding. In 2015 werd Meeuws ontslagen bij de Lijn. Dat jaar richtte hij een consultancybedrijf op. In de zomer van 2016 doet hij zijn coming-out als kandidaat-voorzitter van de Antwerpse SP.A, en staat hij dus op als een van de belangrijkste opposanten van Bart De Wever. Die tegengestelde politieke aspecten maakte de relatie dubbel intrigerend: als nieuwe nummer één van de lokale SP.A is Meeuws het gezicht van de sociale oppositie; als schepen en minister symboliseert Homans het veel hardere ‘sociale’ beleid waartegen alles wat links is, in dit land nu al een jaar of vier protesteert.

De relatie tussen Meeuws en Homans was bekend in de Antwerpse politiek. Zowel SP.A-voorzitter John Crombez als Groen-voorzitter Meyrem Almaci (in de tijd van Samen) was van de intussen afgesprongen relatie op de hoogte. De meeste Antwerpse socialisten ‘wisten’ ervan. Ook bij de N-VA was men op de hoogte van de relatie — Liesbeth Homans is al sinds haar studententijd bevriend met N-VA-voorzitter en burgemeester Bart De Wever. De Wever en Homans waren jarenlang twee handen op een buik, en De Wever heeft zich het ongeluk van Homans persoonlijk zeer aangetrokken. Dat is uitgegroeid tot een vete met Tom Meeuws. Maar terwijl er ter linkerzijde ‘akte’ werd genomen van wat verder als een volstrekt persoonlijke zaak werd beschouwd, gebeurde dat niet aan de rechterkant. Liesbeth Homans maakt moeilijke maanden door als minister en heeft eigenlijk nooit de hoge verwachtingen ingelost die bij haar aantreden in de Vlaamse regering in haar werden gesteld. Een pijnlijk tv-optreden onderstreepte de roddels van een vrouw die zichzelf niet meer helemaal onder controle had.

Bij de N-VA wijt men die inzinking expliciet aan wat er zich in haar privéleven had voltrokken. Een hooggeplaatste N-VA’er zegt aan Knack – na ingelicht te zijn dat dit blad de toedracht zou schrijven indien relevant bevonden: ‘We hebben Liesbeth keer op keer gewaarschuwd, maar zij dacht in Tom Meeuws de liefde van haar leven gevonden te hebben. Ze dacht echt dat hij zijn gezin voor haar zou verlaten. Dat is niet gebleken, maar het is niet vergeten. Bij ons wordt inderdaad gezegd: “Meeuws moet kapot.” Om wat hij Liesbeth heeft aangedaan.’ Homans zelf zou met de persoonlijke jacht op Meeuws niets te maken hebben.

Tom Meeuws heeft de draad van zijn gezinsleven weer opgenomen. Maar niet alleen zijn partij, ook hij en de zijnen betalen er een extra prijs voor: diezelfde N-VA-bron bevestigde dat wat de voorbije weken in Antwerpen gebeurde, het concrete resultaat is van die afgeknapte relatie. Bij de SP.A worden de slagen voorlopig geïncasseerd. Al zegt Meeuws ook: ‘Heel dit gedoe mag stoppen.’ Maar kan dit, of is de N-VA daartoe bereid, in het huidige klimaat? De vraag blijft dus wat in de nabije toekomst de politieke fall-out zal zijn van een voltooid voorbije relatie tussen een hoge ambtenaar met linkse sympathieën en een belangrijke politica van rechtse signatuur.

Tom Meeuws wenste niet te reageren. Liesbeth Homans was donderdagnamiddag niet bereikbaar voor commentaar.