In de zaak rond de geradicaliseerde militair Jürgen Conings slaat Defensie een belabberd figuur, maar toch is het vooral de inlichtingendienst ADIV die door het stof moet. Een diepgravend onderzoek werd nog maar begin deze maand opgeschort.
‘De ADIV volgt een dertigtal militairen van zeer nabij op vanwege hun sympathieën voor of duidelijke banden met extreemrechtse groeperingen. Binnen het leger is het fenomeen wel vrij stabiel. We monitoren het nauwgezet, met diverse middelen, overal in België.’
Eind februari was Philippe Boucké nog vrij gerust over de opvolging van extreemrechtse militairen. ‘Iedereen weet dat we dat fenomeen goed opvolgen’, zei de ADIV-topman in Knack op 24 februari. ‘De militairen beseffen waarschijnlijk dat ze in de gaten worden gehouden.’
En toch liep er tijdens de periode van de publicatie van het interview iets grondig mis binnen zijn inlichtingendienst. Dat verklaarde minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) woensdagmiddag in het parlement.
In diezelfde maand verscheen Jürgen Conings, vandaag de meest gezochte man in het land, immers op de OCAD-lijst. Volgens het orgaan dat de dreigingsanalyse voor ons land opmaakt, was Conings een potentieel gewelddadige extremist. Hij was de eerste én enige militair op de lijst en kreeg meteen dreigingsniveau 3 op een schaal van 4.
In november had de ADIV een onderhoud met het hoofd van de eenheid van Jürgen Conings.
Alles wijst erop dat het OCAD die informatie doorspeelde naar de ADIV, maar: ‘Het lijkt erop dat die info niet werd doorgestuurd via de hiërarchie’, aldus Dedonder. ‘Het hoofd van de ADIV zegt dat hij niet werd ingelicht.’
ADIV sprak met overste Conings
Die informatieopstopping is des te vreemder aangezien Conings wel degelijk nauwlettend werd opgevolgd door de militaire inlichtingendienst van Boucké – Dedonder heeft het over een ‘diepgravend onderzoek’.
Via bijzondere inlichtingenmethodes werd Conings zo tot begin mei van zeer nabij opgevolgd, tot die operatie door de ADIV werd opgeschort om zich te focussen op een ‘andere operatie, die een hogere prioriteit kreeg door het beschikbare personeel en middelen’. Luttele dagen later zette Conings het land op stelten.
Conings maakte deel uit van de 28 militairen van wie de ADIV vermoedde dat ze sympathiseren met extreemrechts. Waarom die OCAD-dreiging van niveau 3 nergens doorsijpelde, is de hamvraag. Onder meer het Comité I, het controleorgaan voor de inlichtingendiensten, onderzoekt de zaak. Het eindrapport wordt binnen ruim een maand verwacht.
De heikele kwestie komt zo haast volledig op het bord van Boucké, die sinds september aan de slag is en binnenkort in het parlement wordt verwacht voor tekst en uitleg.
En toch is het duidelijk dat ook Defensie een belabberd figuur slaat. De chronologie van de carrière van de 46-jarige Conings roept heel wat vragen op.
In april vorig jaar kreeg de man een tuchtstraf van vier dagen omwille van een racisme-incident. In juni, nadat hij werd overgeheveld van de Militaire Politie naar de cel ‘pre-deployment training’, bedreigde hij op een anonieme manier de viroloog Marc Van Ranst, die tot op heden in een safe house zit. Zijn veiligheidsmachtiging werd daarop in augustus ingetrokken.
Opvallend, in november had de ADIV een onderhoud met het hoofd van de eenheid van Conings, onthulde de defensieminister. Tijdens dat gesprek deelde de inlichtingendienst de redenen mee voor het intrekken van zijn veiligheidsmachtiging.
Als 1 achter Jürgen
Toch kreeg Conings in zijn functie vlot toegang tot de wapen- en munitiedepots. Dedonder meldt dat Conings munitie, een vuurwapen, een machinepistool en vier antitankwapens ophaalde met een dienstvoertuig om die nadien in zijn persoonlijke wagen over te laden. ‘In normale veiligheidsomstandigheden worden private voertuigen zelden gecontroleerd’, aldus de minister.
Op geen enkel moment werd Conings tegengewerkt in zijn kazerne in Leopoldsburg. De militair werd ook geholpen door het gebrek aan veiligheidscamera’s in het wapendepot.
Minister Dedonder kan voorlopig politieke druk van zich afhouden. Een snelle ingreep in de bewegingsvrijheid van 11 van de 28 militairen op de ADIV-lijst en het bestellen van verschillende onderzoeken zorgt ervoor dat ze de steun van de meerderheid blijft genieten, inclusief die van premier Alexander De Croo (Open VLD).
Het opvolgen van Facebookpagina’s en -groepen hoort sowieso bij de taak van de inlichtingendiensten.
De ADIV volgde ook van nabij op of (en wat) militairen postten in ‘Als 1 achter Jürgen’, de ondertussen offline gehaald Facebooksteungroep voor Conings. ‘Het opvolgen van Facebookpagina’s en -groepen hoort sowieso bij de taak van de inlichtingendiensten’, zegt een woordvoerder van Dedonder. ‘Ze gebruiken onder andere die informatie om een beeld te vormen van bepaalde personen en om analyses te maken.’
De defensieminister benadrukte in de Kamer nogmaals dat het ‘niet normaal’ is dat zijzelf niet op de hoogte was van de naam Jürgen Conings. Her en der werd gesuggereerd dat het OCAD alle ministers van de Nationale Veiligheidsraad, waaronder de minister van Defensie, de namen van mensen op de lijst toestuurt, maar dat wordt ontkend. Die namen worden enkel gecommuniceerd aan de ADIV, dixit Dedonder.
Spionnenoorlog
Het is niet de eerste keer dat de ADIV, dat uit zo’n 600 medewerkers bestaat, in opspraak komt. In 2017 stapte de toenmalige topman Eddy Testelmans op na een kritische brief van ADIV-toplui over de interne werking, waaronder de informatiedoorstroming. N-VA’er Theo Francken verwees woensdag ook naar de ‘spionnenoorlog’, een machtsstrijd binnen de ADIV tussen militairen en burgers.
Francken vroeg zich af waarom er geen structureel overleg is tussen ADIV-topman Boucké en de minister, zoals dat het geval was tijdens de regering-Michel. Volgens het kabinet-Dedonder is er vandaag ‘regelmatig’ overleg.
Sommige Kamerleden verwezen naar de aanslagen in Brussel en Zaventem in 2016. Uit de daaropvolgende parlementaire onderzoekscommissie bleek dat de informatiedoorstroming tussen de beleidsniveaus en veiligheidsdiensten allerminst op punt stond. ‘We zijn 2021 en de aanbevelingen van onze onderzoekscommissie zijn nog niet geconcretiseerd’, aldus Georges Dallemagne (CDH). Of in de woorden van Denis Ducarme (MR): ‘Hebben we dan niets geleerd na de aanslagen van 2016?’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
