‘Waarom de ideale 28ste lidstaat niet welkom is in de EU’

Ze spreken er Engels en Frans, zijn overwegend links-liberaal, op en top democratisch en net zo welvarend als Nederland. En hoewel veel Canadezen toetreding tot de Europese Unie helemaal zien zitten, geeft Brussel niet thuis. Wat is er aan de hand?

Canada vinkt lachend alle zogenoemde Kopenhagen-criteria aan, waaraan je moet voldoen om het 28ste lid te kunnen worden van de Europese Unie.

Het heeft stabiele instellingen die democratie, rechtsstaat, mensenrechten en bescherming van minderheden garanderen. Er is sprake van een functionerende markteconomie.

Op de corruptie-index van Transparency International laat Canada 20 van de 27 EU-lidstaten achter zich. Het ten uitvoer brengen van EU-wetten zal weinig problemen opleveren, omdat het land al veel soortgelijke wetgeving kent.

Canada in de EU: 46 procent juicht lidmaatschap toe

Volgens peilingen juicht 46 procent van de inwoners het toe als hun land zich bij de EU aansluit, terwijl 29 procent tegen is.

De Europese waarden zijn ook in niet-juridische instituties verankerd. Zo kent het publieke zorgsysteem een Europees karakter. De nieuwe Canadese premier Mark Carney was eens de baas van de Britse centrale bank.

Met 38 miljoen inwoners en een nationaal inkomen van 2.000 miljard euro is de economie vergelijkbaar met de Nederlandse. De Engelstalige en Franstalige fundamenten van het land zorgen voor een Europese culturele basis.

Militair – belangrijk dezer dagen – staat Canada met zijn NAVO-lidmaatschap aan de Europese kant. Donderdag 27 maart is premier Carney aanwezig in Parijs, waar de coalitie van Europese landen die welwillend staan tegenover Oekraïne opnieuw bijeenkomt. Hij noemt zijn land ‘het meest Europese van de niet-Europese landen’.

Vijandige toon van Donald Trump

Op sociale media wordt de laatste tijd druk gespeculeerd over het idee dat Canada zich zou aansluiten bij de EU. Dit als reactie op de vijandige toon van de Amerikaanse president Donald Trump.

Hij noemt Canada de ‘51ste staat van de Verenigde Staten’, duidt de premier steevast aan als ‘gouverneur’ en schermt met handelstarieven die dodelijk zijn voor de Canadese economie.

Maar helaas voor Canada. De kans dat Oekraïne (nummer 105 van de 180 landen op de index van landen met minste corruptie) lid wordt van de EU, is oneindig veel groter dan dat Canada (15de) mag toetreden. Kernpunt 1 in het Artikel 49 van het Verdrag betreffende de Europese Unie: ‘Het aanvragende land moet een Europese staat zijn.’

‘De gedeelde ervaring van nabijheid’

Wat een ‘Europese staat’ is, definieert het Verdrag niet. Maar een document uit 1992 van de toenmalige Europese Gemeenschap benadrukt het belang van geografische en culturele banden.

De term ‘Europees’ omvat ‘geografische, historische en culturele elementen die gezamenlijk bijdragen aan de Europese identiteit’.

Ook staat er: ‘De gedeelde ervaring van nabijheid, ideeën, waarden en historische interactie kan niet in een eenvoudige formule worden gevat en wordt door elke nieuwe generatie opnieuw beoordeeld.’

Volgens deskundigen kan het ontbreken van de geografische nabijheid en de gedeelde historie niet worden gecompenseerd door de meer dan zeven Europese vinkjes die Canada verder scoort.

Waarom is dan Turkije, dat nul vinkjes heeft en 107de staat op de minste-corruptielijst, wel kandidaat-lidstaat? Vanwege de geografische ligging (een puntje van het land ligt op Europees grondgebied) en de historische banden met het continent.

Niks staat een Canadese aanvraag van het EU-lidmaatschap in de weg. Maar een positieve reactie vergt eerst een ingrijpende herziening van de EU-verdragen.