‘Waar zitten de zwaktes van een ‘online-universiteit’?’

Jonathan Holslag van de Vrijdaggroep werpt een blik in de toekomst waarin het hoger onderwijs voornamelijk verloopt via computerschermen en het internet. ‘Is online onderwijs met échte interactie wel mogelijk?’, vraagt hij zich af.

En zo eindigde de beroemde Amerikaanse professor zijn college. Wat een visie! Het bijzonderste van al: het college van de professor werd bijgewoond door liefst een miljoen studenten uit alle uithoeken van de wereld, via de computer uiteraard! De digitale universiteit was een feit. Na het college verscheen een vriendelijke assistente op het scherm met het verzoek om door te klikken naar het digitale seminarie voor interactie.

Aanvankelijk viel dat nogal magertjes uit. De IT-specialisten van Harvard Universiteit, dat het college aanbood, hadden een discussieforum ontwikkeld, maar met een miljoen studenten viel het modereren van de discussie wat tegen. Het jaar erna kwamen slimme pedagogen met enkele opdrachten waarbij computers op basis van kernwoorden onmiddellijk konden inschatten wie het college begrepen had. Voorwaar, een echte digitale oplossing voor een digitaal probleem.

Maar ook dat viel niet meteen in goede aarde. De online-universiteit had immers interactie beloofd, échte interactie en zou bovendien een stuk goedkoper zijn. De derde oplossing bestond erin om discussiegroepen op te richten, een tiental studenten elkaar telkens kon zien op het scherm en zo van gedachten wisselen. Maar om die groepjes te modereren was over de hele wereld een netwerk van enkele duizenden onderwijsassistenten nodig en dat was, u raadt het, erg duur en een seminarie via een computerscherm bleef toch wat afstandelijk.

In het park

Na enkele jaren begonnen zich kleine groepjes studenten te organiseren. Uiteraard wilden zij nog steeds te weten komen wat de beroemde professor te vertellen hand, maar zij kochten zijn boeken, op iPad desgewenst, en lazen zijn teksten. Zij gingen ook op zoek naar andere interessante boeken die kanttekeningen plaatsten bij de orakels van de beroemde professor.

Ze spraken af om elkaar te ontmoeten op een inspirerende plek – in parken of in een serene ruimte in de stad. Ze nodigden af en toe ook mensen uit die al wat meer gelezen hadden, interessante vragen stelden of gewoon een interessant levenspad hadden bewandeld. Dat viel zo goed mee dat ze er een aantal bleven uitnodigen, hun wat gingen vergoeden en hen zo de ruimte gaven om zelf interessante zaken op papier te zetten. Die discussiegroepjes bleken zeer vruchtbaar. Er kwamen creatieve ondernemers uit voort, schrandere politici en artiesten. Zij werden zo waardevol dat alumni en anderen hen financieel begonnen te begunstigen, zodat zij een vaste plek konden bemachtigen: een mooi gebouw met grote vensters aan een park en zij noemden die plek: universiteit.

Jonathan Holslag doceert internationale betrekkingen aan de VUB en is lid van de vrijdaggroep. Hij schrijft deze bijdrage in eigen naam