Vele duizenden werknemers blijven nog altijd veilig thuis omdat ze tot de risicogroep voor het coronavirus behoren. Sommigen telewerken, anderen staan op non-actief. ‘We moeten die vergeten groep dringend een perspectief bieden’, klinkt het.
‘Blijf zo veel mogelijk thuis. Vermijd contact met anderen buiten je gezin en volg alle maatregelen rond hygiëne goed op. Ook gezinsleden komen het best zo weinig mogelijk in contact met andere mensen.’ Zo luidt nog altijd het officiële advies voor risicopersonen voor het coronavirus op de website van de overheid. ‘Van het begin af aan waren de maatregelen voor risicogroepen vooral op ouderen gericht’, zegt Frederik Muylle van de Diabetes Liga. ‘Voor hen is het nog haalbaar om zo veel mogelijk binnen te blijven omdat ze met pensioen zijn. Maar wat met mensen die normaal gewoon werken, maar nu door een chronische aandoening een hoger risico lopen? Die groep wordt vaak vergeten.’
Nochtans gaat het om honderdduizenden Vlamingen. Niet alleen diabetici, maar ook mensen met hartziekten, long- of nieraandoeningen of een verzwakt immuunsysteem behoren tot de risicogroep. Sommigen van hen zijn zwaar ziek en waren voor de coronacrisis al met ziekteverlof. Anderen, van wie de ziekte min of meer onder controle is, leden tot halfweg maart een heel gewoon leven. Ze deden boodschappen, brachten de kinderen naar school, spraken met vrienden af en gingen naar hun werk. Dat veranderde heel plots toen de overheid de eerste maatregelen voor het indijken van het coronavirus aankondigde. Sindsdien is de samenleving opgedeeld in een gezonde groep enerzijds en 65-plussers en mensen met een onderliggende aandoening anderzijds.
Zolang de semilockdown van kracht was, verschilde het leven van de meeste risicopatiënten niet zo erg van dat van andere Vlamingen. Toch niet in bedrijven waar het personeel kon telewerken of tijdelijk werkloos was. ‘Wel waren de meeste risicopatiënten nog veel voorzichtiger dan anderen’, zegt Ilse Weeghmans van het Vlaams Patiëntenplatform (VPP). ‘Ze gingen zelf geen boodschappen doen en zagen geen andere mensen dan hun gezinsleden. Zelfs nu de maatregelen keer op keer worden versoepeld, blijven velen van hen voor de veiligheid nog altijd in hun eigen kleine bubbel zitten.’
Begin mei al openden veel bedrijven die wekenlang stil hadden gelegen de deuren weer. Telewerken blijft voorlopig de norm, maar dat kan lang niet in elke job. Dat wil zeggen dat vele duizenden werknemers geacht worden weer naar hun werk te gaan. Maar wat moeten risicopatiënten doen? ‘De meesten zitten met heel veel vragen’, weet Muylle. ‘Blijft telewerken de komende weken of misschien zelfs maanden de enige optie? Wat als dat in hun job of bedrijf niet kan? En hoe moet het met hun gezinsleden? Mag hun partner weer gaan werken? Is het veilig om de kinderen de komende weken naar school te laten gaan?’
Bang voor ontslag
Het helpt natuurlijk niet dat we tot op vandaag niet weten hoe kwetsbaar mensen met een onderliggende aandoening precies zijn. Een kleine rondvraag bij huisartsen leert dat ook zij vaak geen idee hebben wat ze zo’n patiënt moeten adviseren. ‘Mensen willen weten hoe groot hun risico precies is en wat dat in de praktijk betekent, maar dat kan niemand hen op dit moment zeggen’, zegt Frederik Muylle. ‘Hoogstens kan een arts een inschatting maken voor de individuele patiënt die tegenover hem zit.’
Sommige risicopersonen maken zelf afspraken met hun werkgever, eventueel in overleg met de preventiearts van het bedrijf. Als die tenminste al weet dat een van zijn personeelsleden tot de risicogroep behoort. Veel chronische aandoeningen, zoals diabetes of immuniteitsproblemen, zijn niet zichtbaar en hebben ook geen invloed op iemands werk. ‘Heel wat mensen zijn nu in tweestrijd: vertellen ze hun baas dat ze risicopersoon zijn, zodat er speciale afspraken kunnen worden gemaakt, of zwijgen ze daar beter over?’ zegt Muylle. ‘Nu veel jobs onder druk komen te staan, vrezen sommigen dat ze bij een eventuele ontslagronde zullen worden geviseerd omdat ze gezondheidsproblemen hebben.’
Nu telewerken nog altijd de norm is, werken heel wat risicopersonen nog altijd thuis. Wellicht kunnen velen van hen dat ook blijven doen wanneer hun collega’s alweer naar kantoor gaan. Is telewerk geen optie, dan kan een werknemer zogenaamde ‘redelijke aanpassingen’ vragen om in alle veiligheid weer aan de slag te kunnen. Zo zijn er risicopersonen die een apart kantoor of een met plexiglas afgeschermde werkplek krijgen. Soms wordt er ook afgesproken dat collega’s een mondmasker dragen als ze in de buurt komen.
Dalend besmettingsgevaar
Soms is het door de aard van de job of de werkplek evenwel niet haalbaar om het echt veilig te houden. Dan zit er vaak niets anders op dan de risicopersoon voorlopig op non-actief te zetten. Sommigen krijgen van hun werkgever het statuut van tijdelijke werkloosheid, anderen zijn met ziekteverlof. Huisartsen bevestigen dat ze dezer dagen geregeld een attest uitschrijven zodat een patiënt met een chronische aandoening thuis kan blijven. ‘Het Vlaams Patiëntenplatform vraagt dat er een duidelijke regeling komt zodat hoogrisicopatiënten (of hun familie) preventief in quarantaine kunnen gaan’, zegt Weeghmans. ‘Momenteel is het voor werkgevers en artsen moeilijk om eenvormige maatregelen te nemen omdat er geen duidelijke afspraken zijn.’
Het goede nieuws is dat risicopersonen zo goed als zeker voorrang zullen krijgen zodra er tegen het virus gevaccineerd wordt. Alleen kan het nog gemakkelijk een jaar duren voor er zo’n vaccin is. Honderdduizenden mensen zo lang op non-actief zetten kan natuurlijk niet de bedoeling zijn. ‘Zij willen dat zelf ook absoluut niet. Veruit de meesten willen werken’, zegt Weeghmans. ‘Daarom is het ontzettend belangrijk dat werkgevers en preventieartsen er alles aan doen om die mensen toch op een veilige manier aan de slag te houden, zodat ze zich niet verplicht voelen om een ziektebriefje te halen.’
Wanneer meer en meer bedrijven over enkele weken of maanden naar de oude manier van werken terugkeren, zal het er voor risicopatiënten niet eenvoudiger op worden. ‘Als het besmettingsgevaar nog verder afneemt, is het ook niet langer verantwoord om zo’n grote groep mensen in preventieve quarantaine of ziekteverlof te laten blijven’, zegt Pieter Van Herck, senior adviseur Welzijns- en Gezondheidsbeleid bij werkgeversorganisatie VOKA. ‘Toch is er voor hen nog altijd geen exitstrategie ontwikkeld. Wetenschappers en andere experts zouden hen dringend een perspectief moeten kunnen bieden: vanaf welke besmettingsgraad mogen risicopatiënten terug naar de werkvloer?’ Het probleem zal ook niet snel verdwijnen, want wetenschappers gaan ervan uit dat er in de toekomst wellicht nog een piek of een opstoot van een ander virus komt. ‘Als we zo’n grote groep van de bevolking dan telkens thuis laten zitten, dreigen we hen op langere termijn uit te sluiten’, zegt Van Herck. ‘Daar moet dringend eens goed over worden nagedacht.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
