VS-Hooggerechtshof schrapt federaal recht op abortus – ‘Tragische vergissing’, zegt Biden

Het Hooggerechtshof van de VS heeft Roe vs. Wade geschrapt, de opinie uit 1973 die een federaal recht op abortus verzekerde. Door de uitspraak wordt abortus in grote delen van het land verboden. President Biden noemde de tussenkomst van het Hooggerechtshof ‘een tragische vergissing’, die in het stemhokje ongedaan moet gemaakt worden.

De voorlopige opinie van het Hooggerechtshof was eerder via nieuwssite Politico uitgelekt, en is nu bevestigd. Ze werd goedgekeurd met 5 stemmen tegen 3. Abortus wordt, zoals voor 1973 het geval was, een recht dat op staatsniveau al dan niet wordt toegekend.

Door de uitspraak zullen abortussen in 13 staten in de VS automatisch, en ten laatste binnen 30 dagen, verboden worden. Die staten hebben ’trigger laws’, goedgekeurde wetten die abortus strafbaar maken in het geval dat Roe vs. Wade geschrapt wordt. Onder meer de staten Missouri en South Dakota bevestigden vrijdag, kort nadat de beslissing van het Hooggerechtshof bekend werd, dat abortus er nu strafbaar is.

In andere staten, die het recht op abortus wél toekennen, blijft abortus legaal.

Verwacht wordt dat het aantal staten dat abortus verbiedt nog zal toenemen. Volgens sommige schattingen zouden zwangerschapsonderbrekingen in 26 van de 50 staten verboden kunnen worden.

Het nu afgeschafte nationaal recht op abortus dateerde van 1973, toen de uitspraak in Roe vs. Wade een abortus mogelijk maakte tot de vrucht levensvatbaar was. Doorgaans werd aangenomen dat het ging tot 24 weken in de zwangerschap. Sindsdien zijn pogingen aan de gang om dat recht weer weg te nemen of in elk geval te beperken. De huidige beslissing is een gevolg van een betwisting in Mississippi, waar de staat abortussen wou beperken tot 15 weken.

Het Hooggerechtshof keurde die beperking tot 15 weken goed met zes stemmen tegen drie, en ging nog een stap verder. Met vijf stemmen voor doekte het Hof meteen Roe vs. Wade op, en ook de opinie Planned Parenthood vs. Casey uit de jaren 90 die het recht op abortus bevestigde. Roe vs. Wade en de latere opinie waren onder meer gebaseerd op privacy, en privacy figureert net zo min als abortus in de Grondwet, aldus de nieuwe opinie.

John Roberts, de conservatieve voorzitter van het Hooggerechtshof, stemde voor de beperking tot 15 weken, maar voegde toe dat hij ‘een meer afgemeten koers’ verkoos dan het schrappen van Roe vs. Wade.

Drie van de vijf rechters die zich tegen het recht op abortus uitspraken zijn benoemd door president Donald Trump. Tijdens diens presidentschap zijn de machtsverhoudingen binnen het Hooggerechtshof opgeschoven richting een solide conservatieve meerderheid van 6 tegen 3.

Rechter Thomas viseert voorbehoedsmiddelen en universeel huwelijk

De redenering rond privacy zet volgens abortusactivisten nog rechten op de helling. Dat was de vrees bij voorstanders van het recht op abortus en het wordt nu ook duidelijk uit deze uitspraak.

De opinie die abortus onwettig maakt, werd geschreven door rechter Samuel Alito. ‘Roe was van bij de start kolossaal fout’, gaf hij als toelichting. ‘De redenering was uitzonderlijk zwak, en de beslissing had schadelijke gevolgen’. Hij verklaarde wel dat deze beslissing alleen abortus betreft. Maar een andere rechter van het Hooggerechtshof, Clarence Thomas, week daar in zijn verdediging van de beslissing van af. Hij nam drie beslissingen in het vizier die op gelijkaardige gronden kunnen, en volgens hem moeten, betwist worden. Een beslissing uit 1965 die het recht op anticonceptie regelt, een wet uit 2003 die homoseksualiteit federaal legaliseert, en de wet uit 2015 die het huwelijk openstelt voor mensen van gelijk geslacht.

Straffen?

Het Hooggerechtshof legt de bal bij de nationale politiek, die er sinds 1973 nooit in geslaagd is een abortuswetgeving goed te keuren.

De beslissing van het Hooggerechtshof maakt dat vrouwen in bepaalde delen van het land voor een legale abortus een lange, dure reis zullen moeten ondernemen. Ook is de vraag in hoeverre staten die sterk anti-abortus zijn strafmaatregelen zullen voorzien voor vrouwen die buiten hun staat een abortus hebben, en voor degenen die hen daarbij helpen.

Uit opiniepeilingen blijkt dat een meerderheid in de VS voor een behoud van Roe vs. Wade was. In mei wees een poll van CNN uit dat 66 procent voor het behoud van de wetgeving was.

‘God heeft de beslissing genomen’

Voormalig president Donald Trump toonde zich in zijn nopjes met de beslissing van het Hooggerechtshof. ‘Dit is in overeenstemming met de grondwet en rechten worden teruggeven terwijl dat al veel eerder had moeten gebeuren. Dit legt het terug bij de staten waar het altijd al thuishoorde’, vertelde hij aan nieuwszender Fox News.

‘Ik denk dat dit uiteindelijk iets is dat voor iedereen zal werken’, aldus Trump, die voor een keer weigerde de eer voor de beslissing op te strijken. ‘God heeft de beslissing genomen.’

Volgens The New York Times maakt Trump zich privé zorgen over de beslissing. Hij vreest volgens de krant dat ze de Republikeinse Partij stemmen zal kosten.

‘Tragische vergissing’

President Joe Biden noemde de beslissing ‘een tragische vergissing’.

‘Dit is naar mijn mening het resultaat van een extreme ideologie’, zei de president, ‘zo extreem dat vrouwen en meisjes verplicht worden om het kind van hun verkrachter te dragen’.

‘Dit is een trieste dag voor dit land, volgens mij, maar dat betekent niet dat het gevecht afgelopen is’.

Er is in de Senaat geen meerderheid om de wet te veranderen, aldus Biden, maar dat kan anders worden in november na de volgende verkiezingen.

Hij riep tegenstanders van de anti-abortusingreep op om dan te kiezen voor mensen die een andere regeling voorstaan.

De beslissing brengt de gezondheid van vrouwen in het gedrang, aldus Biden, die specifiek ook kritiek had op rechter Clarence Thomas die (zie hoger) anticonceptie, homoseksualiteit en het universeel huwelijk viseert.

In afwachting van de verkiezingen zei Biden dat hij wel waar mogelijk de rechten zal beschermen. Hij had het specifiek over het recht op privacy in postbestellingen. Meerdere staten, onder meer North Dakota, verbieden de verspreiding van abortuspillen per post.