‘Vroeger waren er te veel compromissen, nu is er een gebrek aan compromisbereidheid’

‘Het vastlopen van Trump en de brexit leiden ertoe dat steeds meer burgers opnieuw bereid zijn te luisteren naar genuanceerde oplossingen voor complexe problemen.’ Aldus Peter Van Rompuy, Vlaams volksvertegenwoordiger CD&V.

The proof of the pudding is in the eating. Woensdag zette de Britse premier May de echtscheidingsprocedure met de EU in werking.

Pas nu zal duidelijk worden wat de impact van de brexit concreet betekent voor de Britten. De komende maanden zullen de spanningen binnen de conservatieve partij oplopen over hoe ‘hard’ de onderhandelingen gevoerd moeten worden.

Voor de brexiteers is elke toegeving aan de EU er alvast één te veel. ‘No deal is better than a bad deal.’ Als aan het einde van twee jaar onderhandelen evenwel geen akkoord bereikt wordt, dreigt het zogenaamde cliff’s edge scenario waarbij het Verenigd Koninkrijk zich van de ene dag op de andere uit de Europese Unie en in internationaal niemandsland bevindt. Als de Britse conservatieven zich onredelijk opstellen tijdens de onderhandelingen, dreigt het Verenigd Koninkrijk zo in een bestuurlijke chaos te verzeilen.

Ook in de Verenigde Staten dreigt een gelijkaardige impasse. ‘Ik ben niet voor Trump, maar hij toont tenminste daadkracht.’ Dat hoorde ik de voorbije maanden uit heel wat verschillende hoeken.

Vorige vrijdag moest Trump zijn eerste belangrijke wetsvoorstel na 17 dagen al terugtrekken uit het Congres. Daarmee slaagt hij er niet in om één van zijn belangrijkste verkiezingsbeloftes waar te maken, namelijk het terugdraaien van Obamacare. ‘We zullen niet snel een nieuwe poging ondernemen’, voegde parlementsvoorzitter Ryan er nog aan toe.

De Amerikanen kozen met Trump voor een leider zonder enige ervaring in de politiek, net in de hoop dat hij de daadkracht op Capitol Hill zou herstellen. Als buitenstaander beloofde hij ’to drain the swamp’. Maar blijkbaar is het moeras nog dieper onder de nieuwe elite van Trump dan onder zijn voorganger.

Obama slaagde er wel in om Obamacare door het parlement te loodsen. Het ontlokte de toenmalige vice-president Biden nog de uitspraak It’s a big f*** deal. De onderhandelingstechnieken uit Trumps managementboek The Art of the Deal – bluffen en intimideren – hielpen daarentegen niet om de kloof tussen hardliners en gematigden binnen de Republikeinse partij te dichten.

De schuld voor zijn falen kon hij niet in de schoenen van de Democraten schuiven, want de Republikeinen beschikken over een meerderheid. Ook de media en de rechterlijke macht konden deze keer niet dienen als zondebok. De conclusie is dat de Amerikaanse politiek dermate gepolariseerd is geraakt dat compromissen sluiten over grote hervormingen niet meer mogelijk lijkt.

Vroeger was het probleem van de politiek dat er te veel compromissen werden gesloten. Vandaag is het probleem dat er te weinig compromisbereidheid is. Het dreigt de politieke besluitvorming helemaal te verlammen. Het stilvallen van de politieke daadkracht vandaag is niet het gevolg van een doorgeschoten compromiscultuur of partijpolitieke versnippering, maar wel van oncontroleerbare polarisering. Hoe meer een land polariseert, hoe meer zijn besluitvorming blokkeert.

Ook in ons land stond ‘compromis’ de voorbije jaren gelijk met het verloochenen van de beloftes aan de kiezer. Het kamperen op het eigen grote gelijk levert tegenwoordig heel wat stoere verklaringen op in de media. Maar die bemoeilijken de besluitvorming eerder dan ze vooruit te helpen. We moeten er ons voor hoeden dat de polarisering in de media ook hier de politieke besluitvorming tot stilstand zou brengen, net zoals in de VS en het VK aan het gebeuren is.

Het vastlopen van Trump en de brexit leiden ertoe dat steeds meer burgers opnieuw bereid zijn te luisteren naar genuanceerde oplossingen voor complexe problemen. In Frankrijk maakt presidentskandidaat Emmanuel Macron daarentegen opgang, zonder de Fransen onrealistische beloftes voor te spiegelen. Hij appelleert aan de nood die veel mensen hebben aan een geloofwaardige manier om aan politiek te doen.