GAS-ambtenaren zitten ongenaakbaar op een troon. Vrijheid van meningsuiting aan hen toevertrouwen is echter een democratie onwaardig, zegt ere-vrederechter Jan Nolf.
Aan de ontsporing van GAS-boetes komt geen einde. Dat is ook normaal, want de mogelijkheid van misbruik zit in de genen van GAS gebakken door het fundamenteel gebrek aan onpartijdigheid van de ambtenaar die er over te oordelen heeft.
Zopas was het prijs in Verviers. Daar vind je op pagina 33 van het GAS-politiereglement het sinds vanmorgen beruchte artikel 104 quinquies. In een vergaarbak-hoofdstuk van ‘andere bepalingen’ voorziet het een GAS-boete voor ‘andere beledigingen tegen gestelde machten of privé-personen, dan deze bestraft door het Strafwetboek’.
Kort de feiten. Toen de internetpagina van Sudpresse het relaas bracht van twee verkeersongevallen van de lokale politie regende het ironie en sarcasme van lezers. Daardoor in hun wiek geschoten stelde de politie proces-verbaal op. Nadat het parket zelf geen gevolg gaf aan de zaak, reikte de lokale sanctieambtenaar GAS-boetes uit. Naar alle waarschijnlijkheid wordt daartegen door de betrokken internauten beroep aangetekend bij de politierechtbank.
Dat Sudpresse zelf ongemoeid gelaten werd is in de logica van de GAS-ambtenaar enigszins verwonderlijk. Nog maar pas oordeelde het Europees Hof voor de Rechten van de mens (EHRM) immers in de zaak Delfi tegen Estland dat een nieuwsportaal verantwoordelijk is voor reacties van lezers, ook als die zelfs maar tijdelijk online worden gezet. De kritiek op dat arrest van 13 oktober 2013 is niet mals.
In De Juristenkrant vreest professor Dirk Voorhoof dat dit de deur wagenwijd openzet voor (privé-)censuur door internetdienstverleners, beheerders van discussiefora of uitgevers van online nieuwsmedia. Immers is verwijdering van commentaar nu niet voldoende meer: de redactie moet dan vooraf ingrijpen en dus zelf censureren.
Dat wordt een moeilijk debat op zich want wie trekt de lijn tussen opinie en haat, tussen ongenoegen en racisme? Kwesties van vrijheid van meningsuiting toevertrouwen aan de lokale GAS-ambtenaar is echter al helemaal ondenkbaar en de democratie onwaardig.
In veel gevallen is die sanctieambtenaar de gemeentesecretaris of de secretaris van de lokale politiezone. Van een minimum aan onafhankelijkheid tegen collega’s van de administratie of politie is evident geen sprake. Laat staan wanneer de burgemeester tussen twee spreekuren door een ‘goed woordje’ komt doen of zich eens driftig boos maakt: in beide gevallen zit het goed fout. Vraag het maar aan burgemeester André Peeters van Aarschot die in mei nog 17 boetes van foutparkeerders liet klasseren.
Bij de haastige voorbereiding van de nieuwe GAS-wet die op 1 januari in werking treedt kreeg de Raad van State maar enkele weken tijd om een louter formeel advies te schrijven. Toch werd net dat hoogst onzuiver statuut van de gemeentelijke sanctieambtenaar door de Raad van State aangewezen als een der belangrijkste pijnpunten. Zo definieert de wet niet eens zelf diens voorwaarden van benoeming en onafhankelijkheid: dat wordt luchtig overgelaten aan een Koninklijk Besluit (lees: aan minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet (CDH)), een besluit dat nog altijd niet gepubliceerd is.
Wie in de ontwerptekst van het K.B. kon spieken weet dat letterlijk voorzien is dat de nu benoemde sanctieambtenaren zorgeloos verder zullen kunnen werken: ook als hij/zij de gemeentesecretaris is. Hun ‘onafhankelijkheid’ wordt voorzien in één lijntje, louter als statement en zonder de minste waarborgen qua statuut en werkingsvoorwaarden: een lege doos dus.
Dat gemeentelijke sanctieambtenaren – die het lokale GAS-reglement meestal zelf hielpen schrijven – zichzelf van werk verzekeren illustreert het ontstellend verhaal uit Verviers. Het strafwetboek bestraft nog altijd smaad en beledigingen tegenover de politie (art. 276 en 448 Sw) maar het GAS-reglement van Verviers voegt daar dus ‘andere beledigingen’ aan toe: waar zal dat eindigen?
Majesteitsschennis wordt afgeschaft, maar GAS-ambtenaren zitten ondertussen op een echte troon: ongenaakbaar, want nog steeds te zeldzaam is de burger die zijn weg naar de politierechter vindt.
Ook Kortrijk voerde het beledigen van politie ‘in zijn hoedanigheid of wegens zijn bediening’ als GAS-overtreding in: je vindt het er onder artikel 159bis op pagina 37 van het Kortrijkse politiereglement.
Het is dan maar wachten op wat een kittelorig agent onder ‘beledigingen wegens zijn bediening’ zal verstaan: ongeduld, kritiek, ironische vraag of humor van een stand-up-comedian in spe. In Gent zal commissaris De Smet, alias De Flik volgens zijn eigen twitter-naam, er wél mee kunnen lachen. Willekeur troef dus.
Zelfs een foto nemen van een verkeerd geparkeerde combi blijkt nu riskant: enkele dagen geleden werd een jonge fietser aangehouden die een foto nam van een op het fietspad geparkeerde politiecombi (leeg en zonder zwaailichten).
Een aantal gemeenten maakt het overigens nog bonter: zelfs wanneer geen specifieke GAS-boete uitgereikt wordt, houden ze de ‘combi-taks’ achter de hand, ook voor minderjarigen. Even opgepakt worden en een ‘vergoeding’ moeten betalen voor dat ‘pedagogisch’ ritje in de politiecombi is dan de nieuwe combinatie van preventie en repressie: ‘prepressie’, die eigenlijk neerkomt op pure intimidatie.
Aan de KULeuven werd een studiedag over GAS gehouden door het Leuvens Instituut van de Overheid. Toegegeven: voor- en tegenstanders kwamen er evenwichtig aan het woord, zoals respectievelijk de Turnhoutse korpschef Leys (ex-rijkswachter) en de jeugdcriminoloog Cops.
Een debat tussen een ijzervreter en een academicus durf ik dat vandaag niet meer te noemen: je weet maar nooit want ook op pagina 184 van de Turnhoutse Codex wordt de ‘drager van het openbaar gezag’ beschermd via een GAS-boete.
Ondertussen startte en eindigde dat Leuvens programma met nauwelijks onderdrukte ergernis van de organisator, professor Frankie Schram over het ‘onterecht negatieve imago van GAS in de media’.
Het is vandaag dan maar weer de schuld van die verdomde vrije media.
GAS-boetes
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier