Voorzitter Comité I verdedigt zich in het parlement tegen beschuldigingen

Serge Lipszyc, de voorzitter van het Comité I dat de Belgische inlichtingendiensten controleert, verdedigt zich woensdagnamiddag in het parlement tegen beschuldigingen over onder meer buitensporige onkosten. Knack kon de brief inkijken die hij maandag daarover stuurde aan Kamervoorzitter ÉlianeTillieux (PS).

Sinds de zaak-Jürgen Conings zit het er bovenhands op in het Comité I, het toezichtsorgaan van de Staatsveiligheid en de militaire inlichtingendienst ADIV. Het Comité I is samengesteld uit drie raadsleden: voorzitter Serge Lipszyc, Pieter-Alexander De Brock en Thibaut Vandamme. Zij worden bijgestaan door een griffier en zijn administratieve staf, en door de Dienst Enquêtes.

In oktober gaf Lipszyc een interview in het magazine Wilfried, waarin hij inging op het onderzoek naar de voortvluchtige extreemrechtse militair, wiens levenloze lichaam pas na een maand werd gevonden. ‘Had Jürgen Conings Mustafa geheten, denk ik dat het anders zou zijn gegaan. Een aantal elementen laten toe te geloven dat er in verschillende lagen van de Belgische staat een wil is om extremistische bewegingen, met name extreemrechts, te bevoordelen.’ Het interview sloeg in als een bom.

Op 8 november gaf Lipszyc – die in 2018 aantrad voor een mandaat van zes jaar – achter gesloten deuren tekst en uitleg in de parlementaire begeleidingscommissie van het Comité I. Hij herhaalde dat extreemrechts een bedreiging vormt voor onze instellingen, maar gaf aan dat hij, gelet op het geheim van lopende onderzoeken, niet alle details kon meedelen aan de parlementsleden.

In een brief aan de Kamervoorzitter noemden De Brock en Vandamme de verklaringen van hun voorzitter over de toename van extreemrechts binnen de staatsstructuren ‘gratuit’.

De slechte verstandhouding tussen de drie straalt af op het hele controleorgaan. Uit een onderzoek door Groep IDEWE bleek dat ‘het gebrek aan coördinatie en overeenstemming’ tussen de drie leden van het Comité I ‘psychosociaal leed veroorzaakt voor iedereen in de organisatie, op alle niveaus’.

‘Te vriendschappelijke omgang’

Eind december publiceerde het weekblad Humo informatie uit een document dat De Brock en Vandamme aan de begeleidingscommissie hadden bezorgd.

‘Het is vernietigend voor Lipszyc’, aldus Humo, dat onder meer verwijst naar een ’te vriendschappelijke omgang met de inlichtingendiensten’, een ‘groot aantal etentjes’ en een ‘ontelbaar aantal bezoeken aan de diensten, tot driemaal per week, zonder dat er sprake was van het uitoefenen van de minste controle’. Ook een aantal uitgaven worden gehekeld, onder meer een etentje in het Brusselse restaurant Alexandre in januari 2020, goed voor ruim 3000 euro.

Volgens De Tijd betichtten De Brock en Vandamme voorzitter Lipszyc ook van ‘ethisch ontoelaatbare ingrepen’, ‘ongepast optreden’ en ‘manifest wangedrag’.

‘Onverwijld opheldering’

Woensdagnamiddag verdedigt Lipszyc zich achter gesloten deuren in de begeleidingscommissie. Naar aanleiding van het Humo-interview stuurde hij maandag 10 januari een brief van drie pagina’s naar Kamervoorzitter Éliane Tillieux, die ook de begeleidingscommissie voorzit. Knack kon het document, dat eveneens aan de parlementsleden van de begeleidingscommissie is bezorgd, inkijken.

Lipszyc schrijft dat de nota van De Brock en Vandamme hem ‘niet ter kennis werd gebracht’ maar dat hij ‘onverwijld opheldering’ wil brengen over de beschuldigende elementen uit het Humo-artikel.

‘Wat betreft een omgang met de verantwoordelijken van de inlichtingendiensten die als “te vriendelijk” wordt gezien, herinner ik er U aan dat een van de operationele doelstellingen van het beheersplan 2019-2022 van het Comité I (…) erin bestaat om een permanent contact te GARANDEREN met het parlement, de bevoegde ministers en de diensten.’

Internationaal colloquium

De kosten die het Comité I maakte, zijn volgens Lipszyc ‘steeds collegiaal behandeld naar aanleiding van regelmatige zogenoemde vergaderingen REDIVER (REunion de DIrection VERgadering)’. De voorzitter stipt ook aan dat ‘de transparantie met betrekking tot de uitgaven binnen het Comité zich o.a. concretiseert door het beroep op kredietkaarten van het Comité I en de gedetailleerde opsomming van de uitgaven. (…) Het is steeds mogelijk dat er een vermenging tussen beroepsuitgaven en privé-uitgaven gebeurt, maar deze laatste worden desgevallend teruggefactureerd aan de gebruiker.’

Wat de uitgave van 3025 euro in restaurant Alexandre betreft, preciseert Lipszyc ‘dat die uitgave betrekking heeft op een uitnodiging van het Comité I op 30 januari 2020 van de deelnemers aan het internationaal colloquium gehouden in de Kamer de dag na de tienjarige viering van de BIM-commissie.’ Twintig gasten waren daarbij aanwezig, waaronder ook De Brock en Van Doren, aldus Lipszyc. ‘U vindt als bijlage de lijst van de aanwezigen evenals de beslissing van REDIVER van 12 februari 2020 die deze uitgave goedkeurt. Ik dien u tevens mee te delen dat de twee raadsheren ook aanwezig waren op deze REDIVER.’

Het blijft afwachten hoe de begeleidingscommissie zal reageren op het aanslepende conflict binnen het Comité I. Naar verluidt heeft Lipszyc de politieke steun van de MR en de PS, maar zou Vlaams Belang hem buiten willen. Vraag is hoe de andere politieke partijen zullen reageren op Lipszyc’ verdediging.