‘Straatverlichting doven? Meisjes en ouderen zullen binnen blijven’

In heel wat steden en gemeenten wordt op de straatverlichting bespaard. ‘Die maatregelen moeten worden teruggedraaid zodra dat kan’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman in haar wekelijkse column De Zoetzure Dinsdag. ‘Toch als we willen dat de straat écht van iedereen is.’

Het was zo donker dat ik mijn handtas minutenlang moest doorzoeken voor ik mijn sleutel vond. Omdat ik ook het slot niet goed kon zien, nam ik mijn telefoon, zette de zaklamp aan en richtte die op de voordeur. Net toen ik eindelijk de sleutel in het slot had weten te steken, hoorde ik een onbekende mannenstem achter me. Of hij me even moest helpen, vroeg hij. Ik antwoordde vriendelijk dat het me zelf wel zou lukken, maar hij liet niet af. Voor ik het goed en wel besefte, stond hij naast me in het portiek. Klaar om de sleutel uit mijn hand te grissen. Net op dat moment gaf het slot mee. Terwijl ik zo snel als ik kon naar binnen stapte en de voordeur achter me dichtgooide, hoorde ik hem nog iets roepen over ondankbare wijven die denken dat ze geen mannen nodig hebben. Het moet iets na middernacht zijn geweest. Zoals zo vaak kwam ik terug van een lezing in de een of andere uithoek van Vlaanderen. Het enige verschil met al die andere keren was dat de straatverlichting het die avond om de een of andere reden niet deed.

Ik kijk dan ook niet uit naar de komende maanden. Zoals zoveel andere steden en gemeenten al hebben gedaan of nog zullen doen, heeft ook het stadsbestuur van Gent, de stad waar ik woon, besloten om op openbare verlichting te besparen. Binnenkort worden die lichten tussen middernacht en vijf uur ’s ochtends gedoofd. Van zondag tot en met woensdag dan toch, want op donderdag, vrijdag en zaterdag worden de straten en pleinen wel gewoon verlicht. De reden? Dat zijn de avonden waarop de meeste studenten, theaterliefhebbers, concertgangers, restaurantbezoekers en cafévrienden op stap gaan. Op zich lijkt dat logisch, maar is het niet net als er amper iemand op straat is en alle sociale controle wegvalt dat we het kwetsbaarst zijn?

Nu begrijp ik natuurlijk wel dat lokale besturen in deze moeilijke tijden geen andere keuze hebben dan de tering naar de nering te zetten. Het ligt ook voor de hand dat ze er, net zoals wij allemaal, alles aan doen om hun oplopende energiefactuur zoveel mogelijk binnen de perken te houden. Maar kom dan niet zeggen dat er niet op veiligheid wordt bespaard, want dat gebeurt dus wel. Laten we er even een paar onderzoeken bijhalen. Daaruit blijkt keer op keer dat er ‘geen rechtstreeks verband kan worden aangetoond’ tussen het niveau van de openbare verlichting en criminaliteit. Alleen daders die heel doelgericht te werk gaan, zouden van de duisternis gebruik maken om toe te slaan. Een hele geruststelling. Daarnaast is er nog de verkeersveiligheid: op onverlichte wegen komen niet alleen meer ongevallen voor, ze zijn doorgaans ook ernstiger. Vooral zwakke weggebruikers zoals voetgangers, fietsers en bromfietsers lopen dan een groter risico.

Wat al die studies ook bewijzen of ontkrachten, feit dat is veel mensen zich in het donker een pak onveiliger wanen. Net nu we er door #metoo en andere acties met z’n allen van overtuigd zijn geraakt dat de straat van iederéén moet zijn, wordt een maatregel genomen die vooral sommige vrouwen en meisjes zal ontmoedigen om ‘s avonds laat nog hun huis uit te gaan. Net zoals ouderen en mensen die slecht ter been zijn. Niet alleen voelen zij zich zo al wat kwetsbaarder op straat, vaak hebben ze hun ogen heel hard nodig om zich veilig door de straten te bewegen. ‘Kasseien zijn op zich al verschrikkelijk voor iemand als ik, maar onverlichte kasseien zijn helemaal de hel’, vertelde Rosa (82) me. ‘Vanaf nu moet ik er tijdens de week over waken dat ik altijd thuis ben voor de klok twaalf uur slaat. Als een soort Assepoester op leeftijd.’

Alleen daders die heel doelgericht te werk gaan, maken van de duisternis gebruik om toe te slaan. Een hele geruststelling.

Zelf ben ik niet van plan om lezingen en etentjes af te bellen om maar niet na middernacht thuis te hoeven komen. Voorlopig volg ik het voorbeeld van sommige vrienden en buren ook niet om een lamp met bewegingssensor naast mijn voordeur te laten installeren – mijn energiefactuur is zo al hoog genoeg. Wel zal ik er misschien voor zorgen dat ik de voordeursleutel al in mijn hand heb voor ik uit de auto stap.

En tijdens die onverlichte nachten zal ik wellicht ook minder goed slapen. Toch als ik weet dat mijn zoon nog vanuit de binnenstad naar huis moet fietsen. Zoals de meeste studenten doet hij dat niet alleen van donderdag tot en met zaterdag en al helemaal niet vóór middernacht. Op zijn leeftijd voelt hij zich veel te vrij en ongedwongen om daar zelfs maar bij stil te staan. En zo moeten we ons eigenlijk allemaal kunnen voelen. Het kan dus best zijn dat er met het oog op de torenhoge energieprijzen niets anders opzit dan op straatverlichting te besparen. Zolang die maatregelen achteraf maar weer worden teruggedraaid. Zodat de straat weer écht van iedereen is.