‘Voor een effectief relancebeleid moeten we bepaalde taboes nu doorbreken’

Om de rekeningen te betalen, hebben we ingrepen nodig die op de lange termijn renderen en het economische draagvlak versterken, schrijft econoom Ivan Van de Cloot. ‘Voor ons land is het essentieel dat er verder gekeken wordt dan de neus lang is en dat er strategische keuzes gemaakt worden.’

Een relancebeleid alleen volstaat niet om uit de coronacrisis te komen. Alleen als we van het momentum een vliegwiel maken rond bestuurskwaliteit maken we nog een kans. Dit moet zich ook vertalen in de cruciale fase die voor ons ligt om een tweede lockdown absoluut af te de wenden door een topprestatie neer te zetten inzake testing en contactonderzoek. Dat is ook een kernpunt in Itinera’s coronaplan voor een robuuste toekomst.

Voor velen gaat de economische relance enkel om het drieluik ‘Timely, Targeted, and Temporary‘. Temporary: relance is de economie een tijdelijke ‘boost’ geven. Targeted: stimuleringsuitgaven mogen niet te willekeurig zijn, maar dienen gericht te zijn op specifieke sectoren die er het beste gebruik van kunnen maken. Timely: het is essentieel dat de middelen tijdig worden ingezet in een sector die op dat moment nog zwaar onder zijn potentieel presteert zodat er een hefboomeffect maximaal benut kan worden.

Dus het gaat erom te identificeren waar de overheid vooral een tijdelijke rol kan spelen. Voor ons land is het echter essentieel dat er verder gekeken wordt dan de neus lang is en dat er strategische keuzes gemaakt worden in plaats van louter een duwtje in de rug van de economie te geven. Levenslang leren, een opleidingscultuur, mismatches aanpakken op de arbeidsmarkt… Dat soort ingrepen die op de lange termijn renderen en het economische draagvlak versterken, hebben we nodig om de rekeningen te betalen.

Problematische begrotingscultuur

Het is in dit land, met zijn gebrekkige cultuur van verantwoording, gemakkelijker om een consensus te vinden over het louter uitdelen van geld dan over slimme keuzes. Daar mogen we geen geduld voor hebben. Corona is meer dan een tijdelijke economische stilstand. De wereld na corona zal er anders uitzien dan voordien.

België heeft een aantal handicaps op het vlak van een effectief relancebeleid. De problematische begrotingscultuur waarbij in goede tijden steeds excuses gevonden worden om niet te luisteren naar advies om buffers aan te leggen is er één van. Nu worden we bij een gebeurlijke ramp onmiddellijk met torenhoge schuldniveaus geconfronteerd. Een voorzichtig beleid zou ervoor zorgen dat er ook geanticipeerd wordt op schokken door marges op te bouwen.

Ten tweede gaat men er nogal snel vanuit dat we nu voor lange tijd in een situatie blijven waarin de rente lager ligt dan de economische groei. Dit is een cruciale veronderstelling die maakt dat een tijdelijke schuldexplosie ook tijdelijk blijft. Het belang van nieuwe economische groei kan niet onderschat worden.

Verstandig geld uitgeven kan in bepaalde omstandigheden een positief hefboomeffect genereren maar in ons land zijn die erg precair. Het mag ook gezegd dat ons land in bepaalde prioriteiten zoals onderwijs maar ook gezondheid en innovatie al veel geld uitgeeft en dat het in de eerste plaats een uitdaging is om inzake doeltreffendheid en slimme keuzes een kwaliteitssprong te maken.

Afweging tussen kwaliteit en kwantiteit van beleid

Een doorlichting inzake efficiëntie en effectiviteit van de uitgaven van onderwijs, pensioenen, gezondheidszorg en klimaatbeleid was voor de coronacrisis essentieel en zal dat ook erna zijn. Goed bestuur impliceert dat in plaats van improvisatie vandaag degelijk denkwerk wordt geactiveerd, dat hier vaak in de ijskast belandt.

Doordachte relance zou nu de slimme delen uit het Nationaal Investeringspact activeren. De verbetering van de energie-efficiëntie in publieke gebouwen, de ontwikkeling van smart grids en van opslagcapaciteit zijn voorbeelden. Een slimme digitalisering van onze overheid een ander.

De afweging tussen kwaliteit en kwantiteit van beleid moet de rode draad zijn. Heeft ons openbaar vervoer gewoon extra geld nodig voor de NMBS of heeft dat enkel zin als dit als een breekijzer gebruikt wordt voor good governance bij onze vervoersbedrijven?

Het belang van een effectieve post-coronarelance dwingt om bepaalde taboes nu te doorbreken. Denk maar aan al de obstakels inzake avond -en nachtwerk die ervoor gezorgd hebben dat veel e-commerce aan ons land voorbijging.

Administratieve vereenvoudiging en een doorbraak inzake de stilstand van grote werven in ons land door een hervorming van het bestuursrecht vormen voorbeelden van de meest effectieve relance die zelfs geen cent hoeven te kosten. Een en ander is alleen mogelijk als ook de sociale partners hun verantwoordelijkheid ten volle opnemen.

Gaan we het coronamomentum gebruiken om ons structureel ziektebeeld aan te pakken? Beleidsmakers die echt impact willen van een relancepact eerder dan een louter uitdeelbeleid om sympathie te kopen, weten wat te doen!