‘Voor echt leiderschap na Brussel is het wachten op politici die afscheid durven nemen van eigen grote gelijk’

Democratie als botsing van ideeën wordt enkel nog letterlijk opgevat, schrijft Maurits Vande Reyde (voorzitter Jong VLD) in zijn bijdrage voor het Schaduwparlement deze week. Hij roept de Wetstraat op om een voorbeeld te nemen aan de Nederlandse site De Correspondent.

Na de aanslagen in Brussel zijn de voorspelbare politieke discussies losgebarsten. Even voorspelbaar is dat iedereen in zijn eigen grote gelijk blijft steken. Het debat lijkt op één grote plenaire zitting: iedereen zijn zegje, ieder zijn oneliner. Preken voor eigen publiek, met weinig intentie om als samenleving vooruit te raken.

Want wat leverde anderhalve week van politiek leiderschap nu eigenlijk op? Communautaire twisten, discussies over de Brusselse politiezones, een relletje over een niet-zo-gezamenlijke partijenverklaring, de oppositie die transparantie eiste en vervolgens kwaad werd wanneer het die effectief kreeg. Verder ook nog: ’s werelds meest bekende verbindingsofficier en een voorstel om de doodstraf opnieuw in te voeren voor zelfmoordterroristen. Tot zover het voorlopige bilan: ‘leiderschap na Brussel’.

Eindeloze polarisering

Simpel is het natuurlijk niet. Wat kan je nog doen wanneer alles al jaren is gezegd? Welk leiderschap moet je tonen na een afgrijselijke aanval waar er weinig directe schuld is, terwijl er toch duizenden deelprobleempjes moeten opgelost worden om te voorkomen dat het opnieuw gebeurt? Waar te beginnen? Eerlijk, ik zou het ook niet meteen weten.

Wel duidelijk is dat het straatje van eindeloze polarisering nu definitief dood loopt. De Wetstraat zou daarom beter een voorbeeld nemen aan De Correspondent. Het Nederlandse journalistieke platform nam zich voor om de stilte na Brussel pas te doorbreken wanneer ze iets toe te voegen hadden. Geen vluchtige analyses, geen banale feiten uitvergroten, niet langer napraten wat al duizend keer gezegd is geweest. Dat lijkt me ook geen slechte houding om te zorgen voor echt politiek leiderschap.

Leuterkoek vs. rationale oplossingen

Het is wachten op de eerste politicus die dat doet. De pot op met de politieke confirmation bias, de neiging om enkel datgeen uit te vergroten wat toevallig in eigen kraam past. Ga op zoek naar oplossingen. Waarom heeft een centrumstad als Mechelen relatief weinig last van radicalisme? Wat gebeurt er daar wel dat elders niet lukt? Analyseer het, maanden aan een stuk, stel plenaire sessies uit, zet woordvoerders op non-actief, breng enkel iets naar buiten wat uw eigen achterban niet massaal begint te ‘leestippen’, hét ultieme teken dat u iets zinnigs voor mekaar hebt gekregen. Het zou zomaar kunnen gebeuren na Brussel.

Ik maak me er echter weinig illusies over. Auteur Johan Reeves beschreef in zijn boek “How mumbo-jumbo conquered the world” al waarom leuterkoek het steeds vaker haalt van rationale oplossingen. Democratie als botsing der ideeën wordt enkel nog letterlijk opgevat: ieder zijn eigen groot gelijk en laat maar knallen. Politieke partijen denken er een eigen identiteit mee op te bouwen. Dat klopt ook, toch bij de eigen achterban. Voor de overgrote zwijgende massa rest enkel vervreemding.

Een ingrijpende gebeurtenis kan dat doorbreken. Of net enorm versterken. Het lijkt erop dat na Brussel voorlopig het tweede gebeurd. Voor politiek leiderschap is het hopelijk niet wachten tot na de volgende schok.