‘Vluchtelingen ondergraven onze sociale zekerheid niet, dat doen we zelf’

De sociale zekerheid wordt al decennialang op de proef gesteld door overconsumptie in de gezondheidzorg en sociale fraude, schrijft Ewald Pironet. ‘En daarvoor zijn wij zelf verantwoordelijk.’

‘Er zijn te veel vluchtelingen, zeggen de mensen. Er zijn te weinig mensen, zeggen de vluchtelingen.’ Deze uitspraak van de Oostenrijkse dichter Ernst Ferstl spookt door het hoofd bij het zien van de lange rijen vluchtelingen die zich elke dag weer aanmelden bij de Dienst Vreemdelingenzaken in Brussel. Honderden kunnen hun aanvraag niet indienen omdat er onvoldoende personeel is. Ze worden doorverwezen naar ‘morgen’ of ‘overmorgen’ en moeten de nacht onder de blote hemel doorbrengen. Europa wordt al jarenlang met een vluchtelingendrama geconfronteerd. Toch slagen we er nog altijd niet in om deze mensen, die oorlog en geweld achter zich willen laten, behoorlijk op te vangen. En naarmate de rij vluchtelingen in Brussel aangroeit, wordt het debat daarover in de Wetstraat rauwer. Steeds vaker wordt beweerd dat de komst van die vluchtelingen onze sociale zekerheid in gevaar brengt.

Het is bekend dat de N-VA en de liberalen de sociale zekerheid willen hervormen. Die is te veel een hangmat in plaats van een vangnet, zo heet het, er wordt te veel van geprofiteerd. Precies dat laatste woord liet N-VA-voorzitter Bart De Wever vorige week vallen in Terzake. Hij had het over erkende vluchtelingen die volgens de Europese regels recht hebben op een leefloon, sociale woning en kindergeld. Hij zei dat het zeer moeilijk aan de mensen uit te leggen was dat die vluchtelingen vanaf de eerste dag na de erkenning kunnen ‘profiteren’ van ons sociaal systeem. En daarom moest er worden nagedacht over een apart sociaal statuut met minder voordelen voor erkende vluchtelingen.

Van politici mag je verwachten dat ze aan de bevolking uitleggen dat we mensen op de vlucht voor oorlog niet aan hun lot mogen overlaten, en dat ze recht hebben op minimale voorzieningen. Daar zou na de ervaringen van de Eerste en Tweede Wereldoorlog geen twijfel meer over gezaaid mogen worden. Het woord ‘profiteren’ doet dat wel.

De voorzitter van Open VLD, Gwendolyn Rutten, verklaarde maandag in De Ochtend ‘dat het niet volstaat om (tegen vluchtelingen) te zeggen: “Ocharme, hier is geld en trek uw plan.” Migratie is een verhaal van rechten én plichten.’ Natuurlijk, maar zo geformuleerd suggereert ze dat die plichten niet zouden bestaan, of dat de vluchtelingen er massaal aan zouden ontsnappen. Dat is niet zo: voor erkende vluchtelingen, zoals voor iedereen, gelden plichten om te kunnen terugvallen op onze sociale zekerheid. En als ze die niet naleven, worden ze net zo goed bestraft.

Overconsumptie in de gezondheidzorg en sociale fraude

Sterker nog, onderzoekers onder leiding van Johan Wets (KULeuven) en Andrea Rea (ULB) publiceerden begin dit jaar een studie over het wel en wee van vluchtelingen in de periode 2001 – 2010 op onze arbeidsmarkt. Ze kwamen tot het besluit dat het ‘een lange en moeizame weg is op zoek naar werk’, maar dat ‘heel wat onder hen uiteindelijk een job vinden’. Meer taallessen Nederlands en eenvoudigere procedures om buitenlandse diploma’s en werkervaring te erkennen zou het vinden van werk vergemakkelijken, zo stippen ze aan. Een mooie opdracht voor onze politici. Bijna 40 procent van de mensen die aankwamen in 2002, was in 2010 aan het werk. Slechts 25 procent van de erkende vluchtelingen, vooral alleenstaande moeders, was afhankelijk van een sociale uitkering. De studie toont aan dat vluchtelingen wel bijdragen aan onze samenleving én aan onze sociale zekerheid.

Door te suggereren dat erkende vluchtelingen ‘profiteren’ van onze sociale zekerheid, door te doen alsof erkende vluchtelingen alleen maar uit zijn op ‘geld’ en verzaken aan plichten, wordt niet alleen het vluchtelingendebat in ons land verziekt, maar ook de discussie over de hervorming van onze sociale zekerheid. Het zijn echt niet de vluchtelingen die onze sociale zekerheid komen ondergraven. Die wordt al decennialang op de proef gesteld door overconsumptie in de gezondheidzorg en sociale fraude. En daarvoor zijn wij zelf verantwoordelijk.

Als de sociale zekerheid vandaag in haar voegen kraakt, komt dat vooral door de vergrijzing, die zwaar weegt op de pensioenen en de kosten voor gezondheidszorg. Voor die stijgende vergrijzingskosten wordt al sinds de jaren 1970 gewaarschuwd, maar het zijn onze politici die de afgelopen decennia nagelaten hebben om de nodige reserves aan te leggen. Wie nu suggereert dat ons sociaal systeem onder druk komt te staan door de toestroom van vluchtelingen, bezondigt zich aan een heilloos populisme.