‘De warboel op de COP26 is tekenend voor de weinig flatterende manier waarop Vlaanderen zich lijkt te verhouden tot Belgische en internationale klimaatbesluitvorming: navelstarend’, schrijft Yelter Bollen, Beleidsexpert klimaat en milieufiscaliteit bij Bond Beter Leefmilieu.
Na een week van technische onderhandelingen, stevent de COP26 in Glasgow af op het moment van de waarheid. Achter de schermen doen de Belgische onderhandelaars hun best om, als deel van het Europese proces, de uitkomst te sturen naar een ambitieus akkoord. Ons land zelf -en met name deelstaat Vlaanderen- maakt echter geen fraaie beurt in Glasgow:eerst probeerde Vlaanderen zowel de Belgische als de Europese toetreding tot de ‘High Ambition Coalition’ te blokkeren, voorlopig blijkt het ook onmogelijk om een tekst te steunen die de internationale publieke subsidies voor bepaalde fossiele energieprojecten in het vizier neemt.
Het was een bizar schouwspel op maandag: de Europese Unie moest (unaniem) toelating krijgen van haar lidstaten om lid te worden van de zogeheten ‘high ambition coalition’. Deze coalitie (die sinds het verdrag van Parijs wordt gevormd en al een aantal keer een cruciale rol heeft gespeeld) formuleerde een aantal krijtlijnen voor een succesvol akkoord: een sterk engagement om de opwarming te beperken tot 1,5°C, actie van de rijke landen om voldoende internationale klimaatfinanciering te voorzien, een erkenning van ‘loss and damage’ (schade veroorzaakt door de klimaatverandering) als een thema waar ondersteuning voor moet komen, en een uitfasering van fossiele brandstoffen. Vorige week werd deze tekst al ondersteund door een 20-tal landen, waaronder opnieuw de VS en al onze buurlanden.
Vlaams-Poolse coalitie blokkeert Europese ambities
Bij een soortgelijk initiatief van de high ambition coalition in Parijs kon ons land die krijtlijnen nog steunen, de voorbije COPs bleek dit onmogelijk wegens een veto van Vlaanderen.
Maar ditmaal bleek Vlaanderen haar eigen gebrek aan ambitie te willen opdringen: Vlaanderen probeerde de toetreding van de EU tot de coalitie te blokkeren. Zo stond onze regio plots zij aan zij met Polen, het enige andere land dat zich maandag nog verzette. De inhoudelijke motivering voor dit verzet bleef onduidelijk. Pas onder druk van dit totale isolement op Europees niveau lieten Vlaanderen en uiteindelijk ook Polen deze tegenstand varen en kon de EU ondertekenen. België zelf heeft de tekst, na twee dagen vol tegenstrijdige communicatie, zélf nog altijd niet ondertekend.
Vlaanderen maakt beroerde beurt op internationaal klimaattoneel.
Deze warboel is helaas tekenend voor de weinig flatterende manier waarop Vlaanderen zich lijkt te verhouden tot Belgische en internationale klimaatbesluitvorming: navelstarend. Landen als Zweden hadden trouwens ook problemen met de tekst van de coalitie, maar dat was omdat ze oordeelden dat die niet ver genoeg ging
Uitfaseren fossiele subsidies ligt ook al moeilijk
Een gelijkaardige tekst is de ‘statement on international public support for the clean energy transition’. De ondertekenende landen engageren zich hier om (bepaalde) internationale financiering voor (sommige) fossiele brandstoffen te beëindigen. Specifiek gaat het om het stopzetten van nieuwe directe overheidssteun voor de internationale unabated (dat wil zeggen: zonder technieken als koolstofafvang) fossiele energiesector. Het gaat dan zowel om exploratie, exploitatie als verwerking, en dat voor het einde van 2022. Er zijn ook uitzonderingen voor “duidelijk gedefinieerde omstandigheden die consistent zijn met 1,5°C opwarming en de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs”. Het is dus een verdrag met enkele gaten en uitwegen, toch werd het onthaald als een belangrijke stap voorwaarts.
Ook voor ons land zou het mogelijk moeten zijn om dit te ondertekenen. De EU gaf haar lidstaten eerder al de opdracht om hun fossiele subsidies in kaart te brengen en uit te faseren. Ook Vlaanderen valt onder die Europese verplichting. Deze engagementen gaan in de eerste plaats over binnenlandse subsidies, maar het lijkt logisch dat dit ook wordt doorgetrokken naar instrumenten voor externe financiering. Daarbij gaat het onder meer over exportkredietverzekeringen, cofinanciering of directe investeringen die worden gedaan door (quasi-) publieke investeringsmaatschappijen. Voor België zou het bijvoorbeeld kunnen gaan om de exportkredietverzekeringen die Credendo geeft voor de baggerwerkzaamheden van Jan de Nul, een bedrijf dat via haar activiteiten onder meer betrokken is bij de ontginning van schaliegas.
Het is dan ook vreemd dat ons land ook deze verklaring niet ondertekent. Dat was trouwens aanvankelijk ook het geval voor Nederland, maar daar zorgde een sterke campagne vanuit de milieubeweging ervoor dat het land zich een week later alsnog aansloot (net als, vandaag nog, Duitsland). Het contrast met de Vlaamse warboel rond de High Ambition Coalition kon niet groter. Er volgde onmiddellijk een uitgebreide toelichting vanuit de Rijksoverheid: over de details van de declaratie, waarom de Nederlandse positie gewijzigd is, en welke gevolgen dit zal hebben (met cijfers) voor de Nederlandse internationale fossiele financiering, het Nederlandse bedrijfsleven, en eventueel getroffen ontwikkelingslanden.
Als België niet volgt, dreigen we een bron van oneerlijke concurrentie te worden voor (pakweg) de Nederlandse baggeraars. De druk vanuit onze buurlanden om alsnog te ondertekenen zal dus toenemen. Voorlopig nog geen witte rook, naar verluidt ook hier: voorbehoud vanuit Vlaanderen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier