Op Vlaams niveau blijft N-VA afgetekend de grootste partij, ondanks het verlies. De Vlaamse regering zou verder kunnen doen, maar wordt dan wel een coalitie van verliezers.
‘Vandaag moet het cordon breken.’ De resultaten waren nog verre van geteld, toen Vlaams Belang-kopstuk Filip Dewinter vroeg op de dag al de overwinning claimde. In het Vlaams Parlement gaat de partij van 6 naar 24 zetels. Maar de kans dat de partij zal kunnen toetreden tot het bestuur, blijft klein. Voorzitter Tom Van Grieken reikte wel meteen de hand, naar N-VA.
‘N-VA moet een beslissing nemen. Blijven ze prullen in de marge met andere partijen of kiest men voor een rechtse bondgenoot?’, zo reageerde ook Vlaams Belang-fractieleider Chris Janssens eerder op de dag al bij VRT.
Voorzitter Bart De Wever gaf het verlies van zijn partij toe. De N-VA haalt in het Vlaams Parlement nog 35 zetels, dat zijn er acht minder dan in 2014. Maar omdat N-VA nog steeds de grootste is, zal ze het initiatief nemen voor de onderhandelingen op Vlaams niveau. Daarbij gaf De Wever aan met alle partijen te willen praten. ‘We kunnen niet zomaar om het Vlaams Belang heen.’
Politicoloog Nicolas Bouteca (UGent) ziet er ook een tactische zet in. ‘De Wever moet samenwerking met Vlaams Belang nu niet keihard afwijzen. De realiteit is dat voor een Vlaamse regering met Vlaams Belang ook nog een derde partij nodig is. Bart De Wever weet natuurlijk dat niemand anders zal springen. Het is cynisch: maar communicatief zit N-VA hierdoor in een zetel.’
Volgens Bouteca laat De Wever zo de anderen de hete kolen uit het vuur halen. ‘Zij mogen de onpopulaire cordonboodschap voor hem brengen. Daar zitten ook veel mensen bij die de vorige keer voor hem gestemd hebben. Morgen kan hij zeggen: “ik stel vast dat op Vlaams niveau niemand wil samenwerken met Vlaams Belang.”‘
CD&V, dat de ambitie had om de tweede partij te worden, verliest acht zetels, en wordt de derde partij. Daarna volgt Open VLD, dat twee zetels verliest.
Op papier kan de samenstelling van de Vlaamse regering wel dezelfde blijven. Maar dan wordt het wel een coalitie van verliezers. ‘Als de coalitie in deze samenstelling verderdoet, dan bestaat de kans dat ze daar vanuit de oppositie constant op gewezen zullen worden’, zegt Bouteca, die verwacht dat ook de Vlaamse formatie niet meteen rond zal zijn. ‘Dit zal tijd vergen. De ‘Zweedse’ partijen zullen ook moeten luisteren naar de andere partijen. Ze zullen wat dralen, en niet snel tot een regering komen, en iedereen zal nog verschillende keren herhalen hoe moeilijk het wel is. Partijen willen op die manier niet de indruk geven dat ze de uitslag van de verkiezingen niet begrepen hebben.’
In de weken voor de verkiezing werd de mogelijkheid van de Antwerpse, Bourgondische coalitie wel vaker naar voren geschoven. SP.A-voorzitter John Crombez liet daarvoor de deur altijd op een kier, maar nu zijn partij blijft steken op een historisch laagtepunt, ziet het er niet meteen naar uit dat de socialisten tot een nieuwe Vlaamse regering zullen toetreden.
Andere coalities zijn gezien het cordon sanitaire en ook de veto’s die onder meer door Open VLD al tegen PVDA werden uitgesproken, weinig waarschijnlijk.
Op papier zou een coalitie van CD&V, Open VLD, Groen en SP.A ook nog twee zetels op overschot hebben, maar deze samenstelling lijkt weinig waarschijnlijk. Enkel als op federaal niveau de coalitie in eenzelfde richting evolueert, lijkt die kans erin te zitten. En dan nog met dat voorbehoud dat een dergelijke coalitie geen meerderheid aan Vlaamse kant heeft.
Crevits stelt teleur, maar wordt uitgebreid bedankt
Het resultaat van Hilde Crevits in West-Vlaanderen blijft voor CD&V beneden de verwachtingen. De minister van Onderwijs gold als het boegbeeld voor de partij en werd vrij laat in de campagne op het schild gehesen als kandidaat-minister-president. De vraag is of op dat moment het kalf eigenlijk nog niet verdronken was voor de christendemocraten.
Die strategie, met in de hele provincie West-Vlaanderen kleurrijke borden waarop het CD&V-logo nauwelijks nog zichtbaar was, levert niet het gehoopte resultaat op. De CD&V wordt in de provincie niet de grootste partij, en ook het voornemen om op Vlaams niveau de tweede partij te worden, blijft ver buiten bereik. De partij van het moedige midden ziet heel wat kiezers vertrekken naar het Vlaams Belang.
Crevits werd door voorzitter Wouter Beke wel uitgebreid bedankt voor haar campagne. Volgens hem belichaamt Crevits de manier waarop CD&V aan politiek wil doen. Crevits werd in de afgelopen maanden al meermaals genoemd om Beke op te volgen. ‘Ondanks dit verlies blijft zij toch een troef voor de partij’, vindt Bouteca. ‘Binnen CD&V moet toch nagedacht worden om te vernieuwen, want nu blijft ze verkiezing na verkiezing verliezen. De partij is te grijs.’
Groen scoort in steden, maar blijft onder de verwachtingen
In steden als Gent, Leuven en de provincie Vlaams-Brabant zet Groen een degelijk resultaat neer, maar het totale plaatje oogt teleurstellend voor de partij. Op het platteland krijgt de partij veel minder voet aan de grond. Dankzij de bosbrossers had de partij nochtans de wind in de zeilen, maar naar het einde toe, raakte de vaart uit de campagne. Vooral de aanvallen op de betaalbaarheid van de groene voorstellen, deden de partij pijn. Ook de hevigheid van de debatten, waarin de partij allerminst bespaard werd, waren niet iets waar de partijleden al voldoende op voorbereid waren. ‘Het was één tegen allen’, zei voorzitter Meyrem Almaci op het slotevent samen met Ecolo.
Verkiezingen 2019
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
