Visumrel: ‘Oplossingen brengen minder stemmen op dan gebrul dat er een probleem is’

‘Heeft er iemand tussen de Wetstraat en het justitiepaleis soms loeiend hard ‘changer!’ geroepen, waardoor iedereen van functie is veranderd?’ vraagt Mario Van Essche van de Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging zich af bij de recente ontwikkelingen in het verhaal rond het visum voor een Syrisch gezin uit Aleppo.

Politici maken wetten en rechters passen ze toe op individuele gevallen. Althans dat dacht ik toch. Buiten enkele belangrijke gevallen, maar de regering had mij tot nog toe niet de verpletterende indruk gegeven dat zij mensen op de vlucht als belangrijke gevallen kwalificeerden. Nu ja, voor zover de procedurele lotgevallen van het ongelukkige gezin uit Aleppo en niet de sterkte van ’s lands grenzen de inzet der dingen was.

Vreemdelingenrecht is mijn materie niet, maar ik leer uit het heldere opiniestuk van Fernand Keuleneer over deze zaak (‘bien étonnés de se retrouver ensemble’) dat het probleem het universele karakter van het Europese verdrag van de Mensenrechten is en dat de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen dat straal negeert.

Vooraleer de ministers van Binnenlandse Zaken en Mobiliteit nu mijn fietslichten komen controleren, zou ik hen toch vrijblijvend willen adviseren zich op beleid te richten en niet op individuele gevallen.

Visumrel: ‘Oplossingen brengen minder stemmen op dan gebrul dat er een probleem is’

Dat had gekund. De Raad van State oordeelde reeds in mei 2013 dat artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens universele draagwijdte heeft, lees ook ingeroepen kan worden buiten de grenzen van Fort Europa.

Het kan natuurlijk nog de schuld van de vorige regering geweest zijn (hoewel de politiek verantwoordelijke ook tot de huidige meerderheid behoort). Maar twee jaar had toch wel mogen volstaan om dit circus niet te hoeven opvoeren. De regering krijgt nu door dit geval het deksel op de neus, terwijl ze dit best had kunnen vermijden.

Gerelativeerde verlichtingsidealen

Er is een reden waarom het werk van rechters aan rechters toebehoort en niet tot de jobomschrijving van verkozenen. In heel de wereld worden verlichtingsidealen gerelativeerd en we staan daarover op onze achterste poten, maar het was in het kader van die tijdsgeest dat John Locke en Charles de Montesquieu de scheiding der machten hebben uitgevonden: om staat en bevolking te beschermen tegen absolutisme.

We zullen ermee moeten leren leven (zij het onder luid protest) dat het niet de best in de markt liggende theorieën meer zijn. Alain Juppé kan het u vertellen. Hij zat iets minder op sociale media, maar heeft wel een boek over Montesquieu geschreven. Dat heeft hem ook niet geholpen en ik betwijfel stellig of François Fillon het gelezen heeft.

Niet dat ik heel zwaar til aan de ergernis van de staatssecretaris of zijn computergetsjilp. Ook zijn gedachten zijn op de keper beschouwd vrij en ik ben echt wel een consequent aanhanger van die idealen van de verlichting.

Erger was de terechtwijzing van Bart De Wever die de rechters die over dit dossier moeten oordelen, direct de waarschuwing in de maag splitste dat hun beslissing politieke gevolgen zou hebben. Donc, il y bien des juges qui doivent gouverner …

Heeft er iemand tussen de Wetstraat en het justitiepaleis soms loeiend hard ‘changer!’ geroepen, waardoor iedereen van functie is veranderd?

Het is niet mijn bedoeling dit partijpolitiek uit te spelen en voor hen die menen dit wél te moeten doen, breng ik graag het telefoontje van John Crombez met een jeugdrechter in een hangend geschil in herinnering. Wie schuld heeft of iets te verwijten valt, interesseert mij niet. Dat het te vaak gebeurt, is wat mij stoort.

Maar wat staat er nu eigenlijk in artikel 3 van dat Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens? Ik citeer:

Niet universeel zei u?

Er was eens een tijd dat verlichtingswaarden inspireerden en bescherming gaven en wij het een verheven taak vonden om die overal ter wereld te gaan promoten en implementeren.

Natuurlijk moeten er grenzen getrokken worden, maar het moet toch mogelijk zijn om dit te doen zonder te gaan verkondigen dat dat verbod tot folteren tot het Europese cultuurrelativisme behoort?

Ondertussen spookt het beeld van Gaston Eyskens door mijn hoofd: ‘Never complain, never explain‘. Eyskens was een staatsman omdat hij de dingen oploste zonder er te veel brouhaha van te maken en met een oplossing kwam, vooraleer het probleem in de gazetten had gestaan en iemand er kennis van had genomen.

In dit dossier is er inmiddels zoveel kabaal gemaakt dat het probleem onoplosbaar wordt. De staatssecretaris had zich beter onthouden van commentaar op dit individuele dossier en had er beter voor gezorgd dat er snel een regel kwam die dit soort zaken voortaan oploste. Oplossingen brengen natuurlijk minder stemmen op dan gebrul dat er een probleem is. Nochtans behoort dat tot de kernopdracht van politici, al sinds mensenheugenis.

De minimis praetor non curat, sed praetor non est ‘staatssecretaris’.

Tijden veranderen.

Mario Van Essche is voorzitter van de Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging.