Vijf jaar conflict bij N-VA Brugge: een reconstructie

Pol Van Den Driessche © Belga
Olivier Neese
Olivier Neese Journalist bij Krant van West-Vlaanderen

Ann Soete, ‘leading lady’ van de Brugse N-VA, voelt zich weggepest en wil ‘als vrouw niet op een lijst staan met iemand met de reputatie van Van Den Driessche’. Een reconstructie van de strijd die al vijf jaar de Brugse N-VA verdeelt.

‘DSK in Vlaanderen, 20 jaar seksuele intimidatie’. Humo dropt op maandag 16 april 2012 een bom op zijn website. Het pakt uit met getuigenissen van grensoverschrijdend gedrag van de Brugse kandidaat-burgemeester Pol Van Den Driessche. ‘Wie gedacht had mij eronder te kunnen stampen, is eraan voor de moeite’, reageert hij eerst. Maar de storm gaat niet liggen. In een samenkomst met Bart De Wever, Siegfried Bracke en woordvoerder Jeroen Overmeer op zaterdag 21 april in restaurant Weinebrugge beslist Pol Van Den Driessche om de strijd te staken. ‘De aanhoudende en georkestreerde aanvallen op mijn persoon zijn ondraaglijk geworden voor mijn gezin en voor mezelf’, schrijft hij, met voor het eerst ook voorzichtige excuses. ‘Ik wil mij oprecht verontschuldigen tegenover vrouwen die mijn gedrag als grensoverschrijdend hebben ervaren.’ N-VA Brugge, dat eind december 2011 nog trots pronkte met zijn aanwinst voor het stadhuis, moet op zoek naar een nieuwe lijsttrekker.

Kopzorgen voor lokaal voorzitter Tijl Waelput. Hij wil zijn tijd nemen om een vervanger aan te duiden, maar wordt onder druk gezet – ook door Pol Van Den Driessche – om zo snel mogelijk met een nieuwe naam te komen. Het lokaal bestuur beseft dat het te laat is om nog iemand nieuws te zoeken. Op de bestaande lijst staat maar één valabele kandidaat: Ann Soete. Het is aardig meegenomen dat ze een vrouw is. Zelf ziet ze de combinatie met haar druk privé- en professioneel leven niet zitten. Ook vindt ze zich nog niet voldoende politiek geschoold om in debatten op te boksen tegen ervaren rotten als Renaat Landuyt en Mercedes Van Volcem. Maar na duwwerk, een week bedenktijd en een reis zegt ze toch ja. Dat haar tweede zoon haar in haar platenzaak Rombaux komt helpen, blijkt doorslaggevend om de taak te aanvaarden.

***

Net na de onthullingen belt Bart De Wever de echtgenote van Pol Van Den Driessche op haar werk op. ‘Ik ken Pol, hij is geen misdadiger. Ik zal hem nooit laten vallen.’ Hij wil zijn eigen gevangen wit konijn niet zonder inkomen achterlaten en creëert een job: eerst wordt Van Den Driessche nationaal communicatieadviseur, later ook lokaal campagneleider. ‘Had ik hem niet naar de N-VA gehaald, was dit nooit gebeurd’, verklaart De Wever.

Ik ken Pol, hij is geen misdadiger. Ik zal hem nooit laten vallen.

Bart De Wever

De beslissing om hem lokaal campagneleider te maken, is voor velen het startpunt van de twist met Ann Soete. Een insider: ‘Het was en is Pols droom om Brugs burgemeester te worden. Hij stond alleen voor doel, maar werd zijn benen afgestampt toen hij wilde scoren. Beeld je in: hij wordt dan aangesteld om iemand anders zijn droom te helpen verwezenlijken. Bovendien, als Ann het goed zou doen, zou hij allicht geen nieuwe kans in 2018 meer krijgen. Hij moest het goed doen, maar ook niet té goed.’

Ann Soete
Ann Soete© Belga

Op het N-VA-bureau in Brugge ligt intussen een plan op tafel om uit te pakken met een verrassing. Tot op de dag van het indienen van de lijst wordt de plaats van lijstduwer vrijgehouden. Voor Pol Van Den Driessche. De nationale partijleiding beslist om dat niet te doen. ‘De zaak-Van Den Driessche was al lang geen Brugse zaak meer, het was een Vlaams verhaal geworden. We vreesden voor de gevolgen over heel Vlaanderen.’

Pol Van Den Driessche gooit zelfs het idee op tafel om zijn echtgenote of zijn zoon op de lijst te plaatsen. ‘Ze zullen hen vermoorden’, waarschuwden partijgenoten hem. Ook dat plan wordt snel uitgegomd. Voorzitter Tijl Waelput neemt uiteindelijk de plaats in, goed wetende dat hij kort daarop naar Jabbeke zou verhuizen én niet kan zetelen als ook zijn dochter Noelia Sanchez verkozen zou raken. Dat gebeurt ook. N-VA doet het onder Ann Soete uitstekend. Het wordt met tien zetels de grootste oppositiepartij in Brugge, nadat SP.A en CD&V een coalitieakkoord sluiten.

***

‘Ontvankelijk maar niet gegrond’. Pol Van Den Driessche vangt bot in de rechtszaak tegen Humo-journalist Jan Antonissen. De N-VA’er eiste 650.000 euro schadevergoeding voor de financiële en emotionele klap die hij had gekregen nadat hij moest opstappen als lijsttrekker. Maar de rechter oordeelde dat ‘rekening houdende met het grote aantal getuigen die deze handelwijze van Van Den Driessche beschreven, mocht Antonissen aannemen dat deze verklaringen met de waarheid overeenstemden. (…) Een aantal van deze getuigen ging er ook mee akkoord dat hun naam vernoemd werd. Jan Antonissen heeft geen fout begaan door deze getuigenissen voor waar aan te nemen.’ Pol Van Den Driessche moet de 11.000 euro aan gerechtskosten betalen.

Krijgt hij van de rechter geen gelijk, van Bart De Wever krijgt Van Den Driessche wel een tweede kans. Op 25 mei 2014 mag hij de N-VA-Kamerlijst in West-Vlaanderen duwen. Ondanks 22.438 voorkeursstemmen raakt Van Den Driessche niet verkozen, maar het nationaal bestuur vist hem op als gecoöpteerd senator. ‘Dit is een signaal van de Bruggelingen’, stelt hij op de verkiezingsavond. Zijn focus ligt al op 2018.

***

Brouwerij De Halve Maan, 31 januari 2016. ‘Wij gaan in 2018 voor de burgemeesterssjerp’, speecht ondervoorzitter Sander Loones op de nieuwjaarsreceptie voor 300 genodigden. Met die woorden opent hij niet enkel de race naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2018, maar ook de strijd om het lijsttrekkerschap tussen fractieleidster Ann Soete en Pol Van Den Driessche. ‘Niet de slimste zet. Vanaf dat moment was er een kamp-Soete en een kamp-Van Den Driessche’, zegt een insider.

Zij voert de feministische strijd, hij werd op de korrel genomen voor grensoverschrijdend gedrag.

Hoewel ze elkaar nooit publiekelijk afvallen, is het een publiek geheim dat Ann Soete en Pol Van Den Driessche amper door dezelfde deur kunnen. Zij voert de feministische strijd, hij werd op de korrel genomen voor grensoverschrijdend gedrag. Zij begeeft zich in de Brugse bourgeoisie, hij wijst graag dat hij opgroeide in de volksere Sint-Katarinawijk in Assebroek. Zij supportert voor Club Brugge, hij was jarenlang woordvoerder van Cercle. Twee complete tegenpolen. Alleszeggend: na een gespreksavond met Theo Francken en Rudi Vranckx, een organisatie van N-VA Brugge begin mei, geeft Ann Soete bloemen aan de twee sprekers. Moderator Pol Van Den Driessche slaat ze over. Een partijgenote, die vooraf het mailverkeer hierover zag, loopt snel het podium op om Pol Van Den Driessche een eigen fles wijn te geven.

Het enige wat ze delen is de ambitie om lijsttrekker in Brugge te worden. Ann Soete vindt dat ze de afgelopen tien jaar goeie resultaten neerlegde en beloond mag worden. Pol Van Den Driessche is dan weer uit op een herkansing. Hij kan rekenen op de steun van de mensen die hij had aangetrokken voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2012. Ann Soete vormt een tandem met Paul Desender, bekend van Electrawinds. ‘Een fractie binnen de fractie’, wordt het duo intern genoemd. Als meest ervaren politieke pionnen nemen ze het voortouw en bewaken ze de nationale lijn. Dat ze daarbij hun partijgenoten soms schools terechtwijzen, zorgt voor wrijvingen. Velen ergeren zich ook aan de persoonlijke aanvallen van Soete tijdens de fractievergaderingen en de gemeenteraden. Zo gaat midden 2016 een fractielid zijn excuses aanbieden aan schepen Hilde Decleer (CD&V) voor de manier waarop zijn fractieleider tekeer ging. Dat ze zich haastte naar een voetbalmatch van Club Brugge en niet meer aanwezig was toen een van haar fractieleden ‘jaren 30’-verwijten naar zijn hoofd geslingerd kreeg, zit bij velen diep. De twee kampen groeien steeds verder uit elkaar. Sommigen dreigen uit de partij te stappen als Van Den Driessche lijsttrekker zou worden, anderen overwegen om onafhankelijk verder te gaan als Soete aangeduid wordt. Enkelen bekijken om een nieuwe lijst samen te stellen.

Ook nationaal zijn er twee kampen: N-VA-voorzitter Bart De Wever steunt Pol Van Den Driessche, Ann Soete wordt verdedigd door Vlaams minister-president Geert Bourgeois – die haar in 2012 binnenhaalde – en ondervoorzitter Sander Loones. Hoe langer de zaak aanhoudt, hoe meer Bourgeois zich op de vlakte houdt. Zeker als de activiteiten van de Vlaamse parlementsleden gepubliceerd worden. Ann Soete wordt bestempeld als het tweede meest passieve lid, met 9 tussenkomsten, 5 initiatieven en 9 vragen. Enkel Gwendolyn Rutten doet slechter. ‘Kwaliteit gaat boven kwantiteit’, verweert Ann Soete zich. Niemand van de partijtop duwt zijn mening door, al is de algemene teneur op het hoofdkwartier : Ann Soete op 1, Pol Van Den Driessche op 2.

***

Op 8 maart 2016 wordt een nieuw lokaal bestuur bij N-VA Brugge verkozen, genaamd de Groot-Brugse Raad. Nuja, verkozen. ‘Er kwam een mededeling van ‘Brussel’ dat er al een overeenkomst was. De stemming was puur voor de show.’ Het kamp-Van Den Driessche merkt op dat er wel erg veel Ann Soete-gezinde figuren in het nieuwe bestuur zitten, maar maakt er geen zaak van.

De partijtop houdt intussen een geheim kiezersonderzoek. N-VA polst naar wat er leeft in Brugge, waar de partij kan scoren én ook wie de beste lijsttrekker zou zijn. Met cijfers in de hand hopen ze een van beiden te kunnen overtuigen om een stap terug te zetten. Een discrete enquête, ware het niet dat ook Ignace Minne – de echtgenoot van Ann Soete – opgebeld wordt… Ook Pol Van Den Driessche krijgt lucht van de rondvraag en bedenkt een tactiek om als weinig zichtbare senator toch in de kijker te lopen. Hij lost het ene na het andere voorstel op Facebook. Het halen van de Memorial Van Damme naar het Jan Breydelstadion, een tennistornooi op de Markt, alle buitenlandse ambassadeurs naar Brugge uitnodigen…

Als gewezen journalist en hoofdredacteur weet hij welke thema’s de media snel zullen oppikken. Denk ook aan de historie van de Zwarte Zwaan, zijn protest tegen de komst van Dyab Abou Jahjah naar een benefiet van Ter Groene Poorte of het uitnodigen van de paus naar Brugge.

***

Als je een gezwel hebt, moet je dat meteen wegsnijden. Nu heeft de partij dat laten woekeren.

De poll, die door het uitlekken al ongeloofwaardig was geworden, levert geen sluitend antwoord op. De onduidelijkheid verlamt N-VA Brugge en de druk neemt toe. Zeker als alle andere partijen hun lijsttrekkers bekend maken. SP.A kiest voor burgemeester Renaat Landuyt, Open VLD opnieuw voor Mercedes Van Volcem. Bij CD&V wordt Dirk De fauw kopman en niet Kamerlid Franky Demon, die zich terugtrekt als kandidaat. De media bellen wekelijks naar de N-VA-kopstukken, maar zij houden de lippen stijf op elkaar. Bang voor die ene uitschuiver die hen de koppositie zou kosten.

Pol Van Den Driessche
Pol Van Den Driessche© Belga

‘Er moet snel actie komen, anders zullen we als een verdeelde partij naar buiten komen’, beseft de partij. Maar hoe hard er ook geprobeerd wordt en hoeveel keer de partijtop ook naar Brugge komt om te onderhandelen, geen van beiden wil wijken. Alle denkbare constructies passeren de revue. Ann Soete hapt onder meer niet toe wanneer haar het ambt als schepen van Lokale Economie wordt gegarandeerd. De partij stelt voor om Ann Soete als lijsttrekker en Pol Van Den Driessche als lijstduwer te positioneren. Wie het meeste stemmen haalt, mag burgemeester worden. Pol Van Den Driessche twijfelt over dit voorstel, maar weigert wanneer hij hoort dat in het Vlaamse Parlement al de ronde doet dat de keuze op Ann is gevallen.

Meermaals staat het agendapunt ‘Ann-Pol’ op de agenda van de Groot-Brugse Raad, maar telkens wordt het punt overgeslagen. Op zaterdag 8 oktober wordt de raad bijeengeroepen in Assebroek voor de definitieve beslissing (nog steeds: Ann op 1, Pol op 2), maar eenmaal ter plaatse krijgen ze – iemand had zelfs een vakantietrip uitgesteld – het bericht: ‘De nationale begroting krijgt nu voorrang. Iedereen mag weer naar huis.’ De leden beseffen dat de begroting maar een uitvlucht is en beginnen te morren over het getalm. ‘Als je een gezwel hebt, moet je dat meteen wegsnijden. Nu heeft de partij dat laten woekeren.’ Omdat de situatie muurvast zit, blijft er niets anders over dan de partijstatuten erbij te nemen. Die stelt dat het lokale bestuur moet stemmen.

***

De lokale secretaris Philippe Angely stuurt op vrijdag 18 november de agenda van de volgende Groot-Brugse Raad door. Woensdag, tijdens de traditionele vergadering voor de gemeenteraad, komt er een geheime en definitieve stemming in Huize Wellecome in Sint-Andries. Voorzitter Dirk Barbier verwelkomt iedereen op de zitting, inclusief minister-president Geert Bourgeois, ondervoorzitter Sander Loones en Kamerleden An Capoen en Daphné Dumery. ‘Wat zij kwamen doen? Al die nationale figuren kwamen pushen om voor Ann Soete te stemmen. En dat wijst op hun eigen belangen. Stel dat Pol goed scoort en burgemeester wordt, zal hij ook de koppositie krijgen in 2019 en moet er iemand plaats ruimen.’

Net voor de stemming probeert Paul Desender die nog uit te stellen wegens vermeende procedurefouten, maar Geert Bourgeois – die de pen vast had tijdens het schrijven van de statuten – schudt van neen en zegt dat het tijd is om een besluit te nemen.

Pol Van Den Driessche en Ann Soete krijgen elk nog een moment op de kiezers toe te spreken. ‘Waarom moet dat? Iedereen kent me toch al?’ houdt Ann Soete het heel kort. Pol Van Den Driessche neemt wel uitgebreid het woord. Daarna moeten ze de zaal verlaten, tot na de stemming. Pol Van Den Driessche trekt een plaatselijk café binnen, Ann Soete zegt naar rustige muziek in haar wagen te zullen luisteren. Binnenin wijst Geert Bourgeois intussen op het belang om na de stemming als één partij en zonder gezichtsverlies naar buiten te treden. Sander Loones overloopt het voorbije jaar en somt de plus- en minpunten van Ann Soete en Pol Van Den Driessche op. Wanneer hij blijft hameren op ‘de losse pollekes’ van Van Den Driessche onderbreken enkele mensen hem. Ze vragen dat hij stopt met kloppen op die nagel. ‘Brussel kwam duidelijk met de boodschap: Ann op 1 en Pol op 2. Plots werd duidelijk waarom er in maart zoveel Ann-gezinden in het nieuwe bestuur werden gezet…’

De 30 stemgerechtigden – één iemand is afwezig – krijgen een papiertje met daarop de twee namen, waarvan ze er één moeten aankruisen. Pol Van Den Driessche komt als winnaar uit de bus, het stemverloop is geheim. Maar uit meerdere betrouwbare bronnen weten we dat het op 23-7 eindigde. De lokale afdeling ging lijnrecht in tegen de wens van de partijtop.

Wanneer Ann Soete en Pol Van Den Driessche worden binnengeroepen, druipt de ontgoocheling van het gezicht van Ann Soete. ‘Alsof ze de uitslag al weet’, stoot iemand zijn buur aan. Enkele opmerkzame leden beweren dat Sabine Helleputte, een van de vertrouwelingen van Ann Soete, via haar gsm een connectie met Ann Soete in haar auto had gelegd. ‘Soete kon in haar wagen alles volgen: de debatten, de stemming, de uitslag. Dit zijn maffiapraktijken’, roept iemand. De rechtstreekse lijn kon niemand bewijzen. Ann Soete gaf later wel toe dat ze na de vergadering de tape te horen kreeg op de iPhone van Helleputte.

Na het aanhoren van de uitslag schiet Ann Soete in een furie. Ze voelt zich te weinig gesteund door de nationale top. Geert Bourgeois wordt niet meer aangesproken met de normale ‘Geert’ maar met ‘meneer de minister-president’. ‘Ik ben geen dweil! En ik zal mijn besluit nemen’, klinkt het nog wanneer ze de deur achter zich dichtslaat. Ze rijdt naar huis en overweegt om ermee te kappen. Na een week bedenktijd maakt Ann Soete op donderdag 1 december bekend dat ze ‘doorgaat met politiek, trouw blijft aan de N-VA maar nog niet beslist heeft om op de lijst van 2018 te staan’. Pol Van Den Driessche moet het nieuws vernemen via de media. Intussen weigert ze de tweede plaats en haalt ze haar neus op voor de brainstormsessies en huisbezoeken die Pol Van Den Driessche organiseert. Tegen ingewijden zegt ze: ‘Het is nog lang tot de verkiezingen van 2018.’

***

Ze kan de democratische uitslag niet aanvaarden. Wij stemden vóór Pol, maar zij zag de uitslag als een stemming tégen haar.

‘Ze kan de democratische uitslag niet aanvaarden. Wij stemden vóór Pol, maar zij zag de uitslag als een stemming tégen haar.’ Het kamp-Van Den Driessche heeft het helemaal gehad met Ann Soete. Enkele dagen voor de gemeenteraad van april dient Ann Soete haar ontslag in als fractieleider. Ze wacht niet tot er een opvolger verkozen is, wat nochtans de afspraak is binnen de partij. Daardoor zit N-VA zonder leider op de budgetdebatten in de gemeenteraad. De tweespalt wordt ook zichtbaar in die gemeenteraad: op de eerste rij zitten de aanhangers van Pol, op de tweede rij die van Ann. ‘Het enige wat Pol Van Den Driessche als Vlaams-nationalist al gesplitst heeft in België is zijn eigen partij hier in Brugge’, verwoordt de Brugse gemeenteraadswatcher Niels Vermeulen het op Twitter.

Wanneer raadslid Geert van Tieghem zich kandidaat stelt als haar opvolger, worden de raadsleden van N-VA Brugge op maandagavond 8 mei samengeroepen om dat te bekrachtigen. Een formaliteit, denken velen. Maar de fractie rond Ann Soete onthoudt zich. Er is geen meerderheid en de beslissing moet naar de Groot-Brugse Raad. Voor velen de tegenwerking te veel.’

Wanneer Ann Soete na lang inpraten en een periode van rust akkoord wil gaan met de tweede plaats op de lijst, eist de clan-Van Den Driessche een stemming. Ze voelt de tegenwerking, ook al omdat de positie van ‘leading lady’ van de partij vacant staat. Ze wil niet voor de tweede keer weggestemd worden en neemt de vlucht vooruit. Op woensdag 24 mei, enkele uren voor een nieuwe Groot-Brugse Raad, kondigt ze aan dat ze bij de komende verkiezingen in 2018 niet op de N-VA-lijst zal staan. ‘De situatie die zich het laatste jaar in de plaatselijke afdeling heeft voorgedaan, kan ik niet verzoenen met mijn persoonlijke morele integriteit en met mijn zelfrespect’, schrijft ze. Kort daarop volgen haar compagnon de route Paul Desender, raadslid Sabine Helleputte en secretaris Philippe Angely.

Dat Soete intussen voor N-VA in de gemeenteraad blijft zetelen, is een blok aan het been van de partij. Sommigen stellen voor om haar uit de partij te zetten, maar dat zou te lang duren én Soete munitie geven om te schieten op de partij. N-VA Brugge is gegijzeld, tot 31 augustus. Ann Soete kondigt aan dat ze haar lidmaatschap bij N-VA met onmiddellijke ingang opzegt. ‘Ik verlaat de N-VA-fractie en zal verder als onafhankelijke zetelen, zowel als gemeenteraadslid in Brugge als in het Vlaams Parlement. De georkestreerde vernederingen en onderhuidse pesterijen vanwege Pol Van Den Driessche en lokale voorzitter Dirk Barbier hebben mij uiteindelijke gedwongen tot deze beslissing.’ Sabine Helleputte volgt Ann Soete, Paul Desender niet. Hij blijft de partij trouw.

Voor Pol Van Den Driessche is haar ontslag een godsgeschenk. Hij heeft nog iets meer dan een jaar om het beeld van een verdeelde partij aan te passen. Waar de toekomst van Ann Soete ligt – CD&V, Open VLD of een nieuwe partij – is nog onduidelijk, maar haar ambitie is dat wel: een bepalende rol spelen in de strijd om het burgemeesterschap in Brugge.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content