‘Verwacht niet te veel van woke capitalism’

‘Bedrijfsleiders mengen zich doorgaans niet expliciet in politieke debatten, maar in Georgia doen ze dat de laatste weken juist wel – en heftig ook’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

In de staat Georgia, in het Diepe Zuiden van de Verenigde Staten, spraken ceo’s van onder meer Coca-Cola en vliegtuigmaatschappij Delta Air Lines zich in de afgelopen weken uit tegen een nieuwe wet die stemmen moeilijker maakt. James Quincey, de topman van Coca-Cola, was ondubbelzinnig: ‘Deze wetgeving is onaanvaardbaar.’ De wet kwam er in de nasleep van de laatste presidentsverkiezingen, toen Georgia verrassend genoeg niet naar de Republikeinse kandidaat Donald Trump ging. De Republikeinen willen ver gaan om nieuwe nederlagen in Georgia te vermijden. Veel te ver.

Met de nieuwe voting rights-wet, die het stemmen vooral voor mensen van kleur moeilijker zal maken, proberen ze nu de staat weer onder hun controle te krijgen. De Republikeinse Partij, die nog altijd in grote mate de partij van Donald Trump is, wil de tussentijdse verkiezingen van november volgend jaar absoluut winnen. De nieuwe wet, een werkstuk van 98 pagina’s, werpt talloze nieuwe hindernissen voor stemgerechtigden op. De bedoeling is duidelijk: de nieuwe reglementen stellen de Republikeinen in staat het resultaat in hun voordeel te beïnvloeden. De facto gaat het om niets minder dan een vervalsing van de komende verkiezingen.

Dat een lange rij belangrijke bedrijven de nieuwe wet aanvalt, heeft meer te maken met welbegrepen eigenbelang dan met nobele principes. Zeker in Atlanta werden de multinationals aangemoedigd door lobbygroepen, maar ook door hun talrijke Afrikaans-Amerikaanse werknemers. Atlanta is niet alleen de hoofdstad van Georgia, Coca-Cola heeft er ook zijn hoofdzetel. En het was de thuishaven van Martin Luther King.

Naast Coca-Cola en Delta, twee bedrijven die vanuit Georgia opereren, zijn ondertussen veel meer klinkende namen in de discussie betrokken geraakt. Amazon, Google, Starbucks en honderden andere bedrijven ondertekenden een brief die vorige week op een dubbele pagina in The New York Times en The Washington Post werd afgedrukt: ‘Wij komen op voor de democratie.’ Het initiatief voor de brief komt van twee zwarte topmanagers, Kenneth Chenault (de voormalige ceo van American Express) en Kenneth Frazier (de ceo van farmareus Merck). Chenault en Frazier organiseerden een Zoom-sessie met meer dan 100 ceo’s en kregen veel bijval, ondanks telefoontjes van prominente Republikeinse politici naar diezelfde ceo’s. Onder meer Donald Trump en de bekende senator Mitch McConnell gingen in de tegenaanval.

McConnell sprak ook in de media dreigende taal: ‘Er zullen ernstige gevolgen zijn voor bedrijven die radicaal-linkse bendes helpen ons land te gijzelen.’ Concreet gaat het dan over lastenverlagingen voor bedrijven die op de helling zouden kunnen komen te staan. Onder Republikeinen is ‘ woke capitalism‘ een hit op Twitter. Woke zijn mensen die ijveren voor gelijke kansen en assertief optreden tegen racisme. Woke capitalism is onder Republikeinen een scheldnaam voor bedrijven die de strijd tegen racisme steunen. Bij die partij is dat vandaag al voldoende om van anarchie te gewagen.

Ook ceo’s hebben politieke meningen, en het is niet noodzakelijk slecht dat ze die mening ook publiek verdedigen. In dit geval zou je zelfs kunnen stellen dat het strikt genomen niet eens om een partijpolitieke positie gaat, maar om de fundamentele regels van de democratie. Dat is ook wat Kenneth Frazier benadrukt, in een interview met The New York Times: ‘Dit zijn geen politieke kwesties, dit zijn thema’s waar het in onze lessen burgerschap over gaat.’ Maar het blijft natuurlijk wel zo dat het initiatief van Chenault en Frazier de Democraten goed uitkomt.

Tegelijk blijft enige relativering op zijn plaats. Hoeveel drukte Mitch McConnell en zijn kompanen ook mogen maken: verwacht niet te veel van woke capitalism. Uiteindelijk houden bedrijfsleiders maar één kwestie echt goed in het oog, en dat zijn de bedrijfsresultaten. Als ze het verzet tegen de nieuwe wet steunen, dan vooral omdat ze denken dat die kritiek goed is voor hun winstmarge. En dat inzicht kan altijd weer veranderen.

Het debat over het stemrecht in Georgia toont wel glashelder aan hoe Amerika aan het veranderen is. Net als in Vlaanderen blijft de demografie een cruciale parameter in de hertekening van het politieke landschap. Als de Republikeinen in het Amerikaanse Zuiden de schade willen beperken, zouden ze er misschien eens kunnen over denken om méér Afrikaans-Amerikaanse stemmers aan te trekken, in plaats van het die stemmers zo moeilijk mogelijk te maken.