‘Veroordeling van één CEO zal weinig veranderen aan werkomstandigheden van uw pakjesbezorger’

Kamerlid Michael Freilich (N-VA) gelooft niet dat de aanpassing van de postwet die de federale regering wil doorvoeren, zal volstaan om komaf te maken met de sociale wantoestanden in de pakjessector. Hij pleit ervoor om het systeem van de hoofdelijke aansprakelijkheid uit te breiden, zoals het al bestaat in de bouw en de beveiligingssector.

De CEO van Post NL zit in de cel na invallen in verschillende depots, waar ernstige inbreuken werden vastgesteld. Een vreselijke déjà-vu na de gebeurtenissen in november vorig jaar, die de politiek opnieuw hebben wakker geschud over de arbeidsomstandigheden in de pakjeswereld. Minister Petra De Sutter verklaarde hier ‘dapper’ komaf mee te maken en koos voor een ingreep in de befaamde Postwet. Maar vandaag moeten we helaas vaststellen dat er geen sprake is van verandering.

De pakjesbezorgingssector is here to stay en sinds de coronacrisis hebben we het online bestellen meer dan ooit in de vingers gekregen. Maar wat we soms vergeten, is dat er achter die ‘verzending binnen 24 uur’ ook mensen zitten die dat moeten klaarspelen. Wat onvermijdelijk gevolgen heeft voor hun arbeidsomstandigheden. Zouden de pakjesbedrijven daar beter over moeten waken? Absoluut. Wat ik nu ga zeggen, is dan ook helemaal geen pleidooi om de CEO van Post NL uit de wind te zetten. Dat oordeel ligt in handen van Justitie.

Maar het is nu eenmaal wel zo dat er een enorme kink in de kabel zit als we spreken over sociale controle tussen een postbedrijf en haar onderaannemers. Zij hebben vandaag namelijk niet de juridische tools om wie de verdeelcentra runt en de bezorgers tewerkstelt maximaal te controleren. Een veroordeling van één CEO zal dus weinig veranderen aan de werkomstandigheden van uw vriendelijke pakjesbezorger.

Wat wel voor verandering kan zorgen is de hoofdelijke aansprakelijkheid uit te breiden in deze sector. Dat moet ertoe leiden dat koeriersbedrijven, wanneer ze met onderaannemers werken, proactief goede afspraken kunnen maken waardoor de naleving van de sociale wetgeving door die onderaannemers gegarandeerd kan worden. Ook kunnen ze dan toegang krijgen tot RSZ-data, wat nu niet het geval is. Dat systeem heeft reeds zijn nut bewezen in andere sectoren zoals die van de bouw en bewaking en is eveneens een interessante oplossing voor de voedselbezorgingssector waar er gelijkaardige bezorgdheden zijn.

Maar minister De Sutter is er toch mee bezig? Ze gaat de Postwet toch aanpassen om de situatie te verbeteren? Ja. Maar in de waan van haar heroïsche communicatie vergeet men hoe problematisch haar plannen werkelijk zijn. De voornaamste remedie die minister De Sutter tegen de sociale wantoestanden in de pakjessector ziet, is het opleggen van een verplichting aan de koeriersbedrijven om vanaf volgend jaar werknemers in vaste loondienst in te schakelen. Dat lezen we in de pers en heeft de minister ook al in de bevoegde commissie laten verstaan. Vanaf 2023 voor minstens 20% van de pakjes, vanaf 2024 voor minimum de helft, en vanaf 2025 zelfs voor ten minste 80% van het totale volume.

Dat stuit op een fundamenteel probleem. De vrije mededinging over de grenzen van EU-lidstaten heen, en de vrijheid van ondernemen zijn namelijk hoekstenen van onze eengemaakte Europese economische markt. Wij zien niet in hoe België dergelijk verregaand regelgevend kader eenzijdig kan invoeren terwijl in nagenoeg de rest van de Europese Unie andere marktregels blijven gelden.

Minister De Sutter heeft daarnaast al meermaals verklaard dat de beoogde aanpassingen aan de Postwet erop gericht zijn om een gelijk speelveld te creëren in de markt. Overheidsbedrijf bpost heeft inderdaad veel meer personeel in dienst voor de pakjesbezorging maar werkt, door haar statuut als gewezen staatsbedrijf, met andere loon- en arbeidsvoorwaarden dan de rest van de pakjessector. Terwijl heel de sector de afspraken moet naleven van het specifiek paritair comité voor het wegvervoer en de logistiek, werkt bpost met geheime cao’s die het daglicht niet mogen zien.

Verder zijn er ook belangrijke privileges die de reguliere koeriersbedrijven niet hebben. Zo moet er géén btw aangerekend worden wanneer een burger een pakje verstuurt. Doet diezelfde burger dat via een ander koeriersbedrijf, dan is de verzending 21% duurder door de btw die erbij komt. Ook schakelt bpost dezelfde werknemers en dezelfde voertuigen in voor de bezorging van zowel pakjes als klassieke brievenpost én kranten. En laat bpost nu net een soort monopolie hebben op die brievenpost, via de toekenning van de universele dienst, met steeds stijgende postzegelprijzen én daarnaast ook een buitensporig hoge vergoeding voor die krantenbezorging genieten, via de concessie van 175 miljoen euro per jaar. Bpost is heus niet het kneusje van de pakjesmarkt. Dat bewijst haar dominante positie waarbij ze instaat voor 40% van het volume in ons land en meer dan dubbel zo groot is dan elk van de andere grote spelers.

Als de regering echt werk wil maken van een gelijk speelveld, dan moet ze beginnen nadenken over een propere opdeling van de verschillende activiteiten van bpost, zodat duidelijk wordt wat de werkelijke kostprijs en opbrengsten zijn van de pakjesbedeling. Verder moet de bevoegdheid voor een welbepaalde overheidsbedrijf afgesplitst worden van deze die de betrokken sector reguleert.

Ik hoor het u denken: doet dat er wel allemaal toe als mensen in zulke condities moeten werken? Kunnen we dat niet gewoon even opzij zetten? Ik begrijp dat ergens wel. Maar het is een kwestie van verder kijken dan onze neus lang is en kiezen voor de juiste oplossingen. Het invoeren van de hoofdelijke aansprakelijkheid voor deze koeriersbedrijven kan de arbeidsomstandigheden van de bezorgers op kortere termijn verbeteren zonder onze vrije markt op losse schroeven te zetten en spelers weg te jagen. Spelers die eveneens werkgelegenheid naar dit land brengen. Waarom zouden we niet kiezen voor dat én-én-verhaal boven de plannen van De Sutter? Omdat het een voorstel van de oppositie is? Ik hoop alleszins dat de recente gebeurtenissen eindelijk zullen aansporen om voor de béste oplossingen te kiezen, over de partijgrenzen heen.